Οι Μάγια σέβονταν και τιμούσαν τον Χουνρακάν, τον θεό του ανέμου, της καταιγίδας και της φωτιάς, που το ένα του πόδι ήταν ανθρώπινο και το άλλο ένα τρομερό φίδι
Οι Μάγια σέβονταν και τιμούσαν τον Χουνρακάν, τον θεό του ανέμου, της καταιγίδας και της φωτιάς, που το ένα του πόδι ήταν ανθρώπινο και το άλλο ένα τρομερό φίδι. Ο Χουνρακάν έλαβε μέρος μαζί με τις άλλες θεότητες και στις τρεις γεννήσεις του κόσμου. Αυτός προκάλεσε τον Μεγάλο Κατακλυσμό, αφού η δεύτερη γενιά των ανθρώπων εξόργισε τους θεούς. Ζούσε μέσα στην ομίχλη που απλωνόταν πάνω από τα νερά της πλημμύρας. Ύστερα από πολλές επικλήσεις του, η γη αναδύθηκε από τις θάλασσες και το γένος των ανθρώπων εξαπλώθηκε στον κόσμο. Οι άνθρωποι προφέρουν ακόμα τ’ όνομά του, Hurricane (χάρικεϊν – τυφώνας)…
Στη μυθολογία των Ελλήνων ήταν το ανθρωπόμορφο τέρας που γεννήθηκε από μια θεϊκή “διαταραχή” καθ’ όλα, όμως, ανθρώπινης φύσης. Τη ζηλοτυπία και την εκδικητική μανία της Ήρας για τον Δία. Η θεά συμβουλεύτηκε τον Κρόνο κι εκείνος της έδωσε δυο αυγά διαποτισμένα με το σπέρμα του λέγοντάς της να τα θάψει. Ο μοναδικός δαίμονας που θα είχε τη δύναμη να εκθρονίσει τον Δία από το βασίλειο των θεών θα γεννιόταν απ’ αυτά τ’ αυγά: ο Τυφώνας…
Μπορεί σήμερα οι άνθρωποι να παρατηρούν από τους δορυφόρους το τρομακτικό μεγαλείο του, πάνω στην Γη όμως δεν γλυτώνουν από το καταστροφικό ξέσπασμά του. Ίρμα, Χάρβεϊ, Κατρίνα, απλά, καθημερινά ανθρώπινα ονόματα που κρύβουν τον χθόνιο χαρακτήρα της Φύσης, την ανεξέλεγκτη δύναμή της. Μόνον που η επιστημονική κοινότητα δεν μπορεί να αποδείξει με αδιάσειστα στοιχεία ότι η καταστροφική Ίρμα που σάρωσε τα νησιά της Καραϊβικής -ανάμεσά τους και μια βίλα του Τραμπ στον γαλλικό τομέα του Αγ. Μαρτίνου στις Ολλανδικές Αντίλλες, -όπως και ο προηγούμενος, ο Χάρβεϊ, που έπνιξε το Τέξας, προκλήθηκαν όντως από την κλιματική αλλαγή.
Η λανθασμένη ερώτηση
Για τους επιστήμονες το αν η παγκόσμια υπερθέρμανση αποτελεί την αιτία των ακραίων καιρικών φαινομένων των τελευταίων εβδομάδων είναι ουσιαστικά ένα λανθασμένο ερώτημα. Αυτό που θα πρέπει να δούμε, λένε, είναι ο τρόπος με τον οποίο η υπερθέρμανση του πλανήτη συμβάλλει στο να μετατραπούν οι τυφώνες και οι τροπικές καταιγίδες σε ακόμα πιο καταστροφικές δυνάμεις από ό,τι ήταν προηγουμένως.
«Ο τυφώνας Ίρμα, που εκδηλώθηκε τόσο σύντομα μετά τον Χάρβεϊ, και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα της εποχής εγείρουν ερωτήματα όσον αφορά τον ρόλο και τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής» στην ατμοσφαιρική ισορροπία, σημειώνει ο Νταν Μίτσελ, ερευνητής του Πανεπιστημίου του Bristol στο NERC, το Συμβούλιο Έρευνας για το Φυσικό Περιβάλλον, του κορυφαίου δημόσιου φορέα περιβαλλοντικής επιστήμης της Βρετανίας.
«Το ερώτημα κατά πόσον η κλιματική αλλαγή ‘προκάλεσε’ κάθε μεμονωμένο καιρικό συμβάν είναι λανθασμένο. Αντ’ αυτού θα πρέπει να εξετάσουμε το πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Εκτός από την υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η αύξηση της θερμοκρασίας του νερού στην επιφάνεια των ωκεανών έχουν πιθανώς συμβάλει στο να γίνουν πιο καταστροφικές οι συνέπειες τόσο της Ίρμα όσο και του Χάρβεϊ” επισημαίνει ο Βρετανός ερευνητής. Μ’ άλλα λόγια η κλιματική αλλαγή λειτουργεί ως “πολλαπλασιαστής” των καταστροφικών αποτελεσμάτων των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η παγκόσμια υπερθέρμανση προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών και άνοδο της στάθμης τους. Με τη σειρά τους αυτές οι μεταβολές συντελούν στο να γίνουν οι τροπικές καταιγίδες πιο καταστροφικές. Η θερμότητα λειτουργεί ως προωθητική ισχύς για τους τυφώνες αυξάνοντας το δυναμικό τους και οδηγώντας σε θεομηνίες όπως αυτές που είδαμε στην αμερικανική ήπειρο δυο φορές την τελευταία εβδομάδα.
Όπως εξηγεί ο Τζούλιαν Χέμινγκ, ειδικός της βρετανικής μετεωρολογικής υπηρεσίας για τους τυφώνες, η υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία των υδάτων στην επιφάνεια των ωκεανών τροφοδότησε την Ίρμα με πρόσθετη ενέργεια και περισσότερη υγρασία.
Μετεωρολογικό τέρας
Σύμφωνα με τον Φιλ Κλότζμπαχ, επικεφαλής του τμήματος προγνώσεων τυφώνων του πολιτειακού πανεπιστημίου του Κολοράντο, ο πρώτος σπόρος αυτού του καιρικού «τέρατος» έπεσε στην άλλη πλευρά της υδρογείου πριν από περισσότερο από έξι μήνες.
Συνέβη μάλλον “ανύποπτα” όταν το αναμενόμενο Ελ Νίνιο δεν έκανε την εμφάνισή του στον Ειρηνικό Ωκεανό. Με την πάροδο του χρόνου αυτό δημιούργησε ένα “μονοπάτι” το οποίο διευκόλυνε τον σχηματισμό της Ίρμα στον Ατλαντικό. Η καταιγίδα μεγάλωσε στο μέγεθος της πολιτείας της Νέας Υόρκης και οι άνεμοι στο περιμετρικό μέτωπό της έπνεαν με ταχύτητες έως και 300 χλμ. την ώρα!
Το Ελ Νίνιο είναι αποτέλεσμα της αύξησης της θερμοκρασίας των υδάτων στην επιφάνεια του Ειρηνικού. Προκαλεί ατμοσφαιρική αστάθεια και πυροδοτεί μια αλυσιδωτή αντίδραση που δημιουργεί συνθήκες ισχυρής διάτμησης του ανέμου στην άλλη πλευρά της υδρογείου, στον Ατλαντικό. Η διάτμηση ανέμου είναι μια ξαφνική και ισχυρή αλλαγή κατεύθυνσης ή ταχύτητάς του σε διάφορα υψόμετρα, κάτι που μπορεί κυριολεκτικά να διαλύσει τους τυφώνες. Όσο ισχυρές κι αν είναι αυτές οι μετεωρολογικές “βόμβες”, στην πραγματικότητα είναι πολύ ευάλωτες.
«Δυστυχώς η σχέση είναι πολύ σαφής: οι τυφώνες αντλούν την καταστροφική ενέργειά τους από τη θερμότητα του ωκεανού και οι θερμοκρασίες της θάλασσας στην περιοχή όπου σχηματίστηκε η Ίρμα είναι υπερβολικά αυξημένες» σημειώνει ο Άντερς Λέβερμαν του Ινστιτούτου Έρευνας Κλιματικών Επιπτώσεων στο Πότσνταμ της Γερμανίας. Κατά τον ίδιο η κλιματική αλλαγή μπορεί να “επιδεινώσει άσχημα” τις καταστροφικές επιπτώσεις των τυφώνων ακόμα κι αν δεν είναι αυτή η βασική γενεσιουργός αιτία τους.
Ο Κρις Χολογουέι, ειδικός στις τροπικές καταιγίδες στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, στη Βρετανία, επισημαίνει μια άλλη διάσταση της σχέσης κλιματικής αλλαγής – ακραίων καιρικών φαινομένων: καθώς η παγκόσμια υπερθέρμανση έχει ήδη προκαλέσει άνοδο της στάθμης των ωκεανών, κάθε τυφώνας πάνω από τη θάλασσα προκαλεί αναταραχή σε μια υψηλότερη αρχική στάθμη υδάτων οδηγώντας έτσι σε περισσότερες παράκτιες πλημμύρες.
Επίσης η κλιματική αλλαγή θεωρείται υπεύθυνη για την αύξηση του όγκου των βροχοπτώσεων μιας καταιγίδας δεδομένης ισχύος με αποτέλεσμα την αύξηση των πλημμυρών στην ενδοχώρα. Η παγκόσμια υπερθέρμανση αυξάνει την πιθανότητα οι καταιγίδες να φτάσουν σε εξαιρετικά υψηλή ένταση.
Μπροστά στο μέλλον
“Καθώς η κλιματική αλλαγή συνεχίζεται, θα πρέπει κατά κάποιον τρόπο να συνηθίσουμε στην ιδέα και να προετοιμαζόμαστε για παρόμοιες καταστροφές στο μέλλον. Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως αυτό της Ίρμα, είναι μια ματιά στο μέλλον μας -και στο πόσο καλά έχουμε προετοιμαστεί για να το αντιμετωπίσουμε” λέει χαρακτηριστικά ο δρ. Μίτσελ.
«Είναι πιθανό οι βροχοπτώσεις να γίνουν γενικά πιο ακραίες, όπως και οι καύσωνες και οι ξηρασίες. Συνεπώς, τα τελευταία καιρικά συμβάντα μας βοηθούν να καταλάβουμε αν είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι και ποιος θα επηρεαστεί περισσότερο» προσθέτει ο Βρετανός επιστήμονας. “Όλο και πιο ξεκάθαρα, τα στοιχεία δείχνουν σαφώς ότι οι φτωχότεροι, οι οποίοι εκτίθενται περισσότερο σε πολλούς κλιματικούς κινδύνους και συχνά είναι οι λιγότερο προστατευμένοι, θα είναι εκείνοι που θα επηρεαστούν πιο σοβαρά.
Η αντιμετώπιση αυτής της ανισότητας βρίσκεται στο επίκεντρο όχι μόνο της συζήτησης για την κλιματική αλλαγή, αλλά και όλων των συζητήσεων για το πώς θα αντιμετωπίσουμε απειλές και καταστροφικούς κινδύνους που συνδέονται με το κλίμα”.
