Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης
Το θέμα της μετακίνησης πληθυσμών είναι ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε σε διάφορες φάσεις της ιστορίας. Όμως μπορούμε να πούμε ότι περιορίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό από τότε που ιδρύθηκαν τα κράτη και οροθετήθηκαν τα μεταξύ τους σύνορα. Έκτοτε, και ιδιαίτερα στη διάρκεια του 20ού αιώνα, το μόνο φαινόμενο σχετικό με το θέμα που μπορούμε να πούμε ότι συνεχίστηκε, ήταν αυτό της μετανάστευσης – νόμιμης και παράνομης.
Σε έκτακτες δε περιπτώσεις, είχαμε και κύματα προσφύγων από περιοχές που τις έπληξε ο πόλεμος ή από χώρες με ανελεύθερα καθεστώτα.
Το καθεστώς των προσφύγων καθορίζεται από τη Σύμβαση του 1951 για τους Πρόσφυγες, του ΟΗΕ, που βασίζεται στο άρθρο 14 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1948. Σύμφωνα με τη Σύμβαση του 1951, ως πρόσφυγας ορίζεται «Ένα άτομο που λόγω βάσιμου φόβου δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή πολιτικών πεποιθήσεων ευρίσκεται εκτός της χώρας της ιθαγένειάς του και δεν είναι σε θέση ή –λόγω του φόβου– δεν επιθυμεί να θέσει εαυτόν υπό την προστασία της εν λόγω χώρας, ή που δεν έχει υπηκοότητα και είναι εκτός της χώρας της προηγούμενης συνήθους διαμονής του, ως αποτέλεσμα των γεγονότων αυτών, δεν είναι σε θέση ή –λόγω του φόβου αυτού– δεν επιθυμεί να επιστρέψει σε αυτήν».
Όσον αφορά το θέμα της επαναπροώθησης, στο άρθρο 33 αναφέρεται ότι «Κανένα συμβαλλόμενο κράτος θα απελάσει ή επιστρέψει (επαναπροωθήσει) πρόσφυγα με οποιονδήποτε τρόπο στα σύνορα εδαφών όπου η ζωή ή η ελευθερία του θα απειλούνταν λόγω της φυλής του, της θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ή πολιτική άποψη».
Στα τέλη του 20ού αιώνα η Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω των κοινωνικών παροχών, του κράτους δικαίου και των ευκαιριών στην εργασία και την εκπαίδευση που δίνει στους πολίτες της, άρχισε να γίνεται σταδιακά πόλος έλξης για λαούς με χαμηλό βιοτικό επίπεδο αλλά και για λαούς στις χώρες των οποίων υπήρχαν πολεμικές συγκρούσεις. Μετά δε την υπογραφή της Συνθήκης Σέγκεν (1985), με την οποία καταργήθηκαν οι έλεγχοι στα σύνορα των συμβεβλημένων χωρών, ασχέτως αν οι μεταναστευτικές ή προσφυγικές ροές έλυναν σε ένα βαθμό το δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν ορισμένες αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες της Ευρώπης λόγω γήρανσης του πληθυσμού τους, η ΕΕ φρόντισε να αποκτήσει μηχανισμούς ελέγχου του φαινομένου, μέσω του Κανονισμού Δουβλίνου.
Με τον Κανονισμό αυτό και με τις τροποποιήσεις του οι ισχυρές χώρες αποκτούν ένα προστατευτικό δίχτυ, ενώ στην ουσία «φορτώνονται» το πρόβλημα οι χώρες εισόδου, οι οποίες στην ουσία καλούνται να… τετραγωνίσουν τον κύκλο.
Ποιες είναι χώρες αυτές; Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα.
Η Ισπανία φρόντισε να ελέγξει τις «ροές» παίρνοντας αποτελεσματικά πολιτικά και περιοριστικά μέτρα, ένθεν κακείθεν των Στενών του Γιβραλτάρ. Όσο ήταν εν ζωή ο Καντάφι και υπήρχε κράτος στη Λιβύη, και η Ιταλία είχε υπό σχετικό έλεγχο το ζήτημα.
Χάθηκε ο έλεγχος μετά την ανατροπή του και όταν επικράτησε το χάος. Για τους παραπάνω λόγους και για μια σειρά από άλλους, το μεγαλύτερο βάρος κλήθηκε να σηκώσει η Ελλάδα.
Οι άλλοι λόγοι είναι οι πόλεμοι που είναι σε εξέλιξη στο Αφγανιστάν και τη Μέση Ανατολή, και το γεγονός ότι η Τουρκία –ιδιαίτερα μετά την επικράτηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και του Ερντογάν– έχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο: Τον εκτουρκισμό και την εξισλαμισμό της Ευρώπης.
Το παραπάνω δεν χρειάζεται καν απόδειξη. Η Ευρώπη αντιλαμβάνεται πλέον ότι είναι αντιμέτωπη με ένα τέτοιο πρόβλημα από τον τρόπο με τον οποίο διευκολύνει τους οικονομικούς μετανάστες να έρχονται στην Τουρκία και εκείθεν στην Ελλάδα, και από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τους Τούρκους μετανάστες στην Ευρώπη ο Ερντογάν, για εθνικούς και πολιτικούς λόγους.
Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το περίγραμμα του ζητήματος «προσφυγικό-μεταναστευτικό» με το οποίο είναι αντιμέτωπη η Ευρώπη, που στην Ελλάδα παίρνει χαρακτηριστικά εφιαλτικού προβλήματος, με άμεσο τον κίνδυνο να μετατραπεί σε σοβαρό ζήτημα εθνικής ασφάλειας για την πατρίδα μας.
Η εκρηκτική κατάσταση στα νησιά, το σμπαράλιασμα των συνόρων, η συσσώρευση ψυχών σε μια χώρα με έντονο δημογραφικό πρόβλημα, μετατρέπουν το ζήτημα αυτό σε εφιάλτη.
Α! Μια που είπα εφιάλτη, μάλλον θα ήταν ουτοπία και φενάκη να περιμένει κανείς εθνική συνεννόηση για τον πολιτικό χειρισμό του θέματος, αφού κάποιοι θεωρούν το φράχτη στον Έβρο και τον έλεγχο των συνόρων κάτι σαν ντροπή της Ελλάδας.
