Το μαύρο «μήλον της Έριδος»

Επικίνδυνο παιχνίδι, που οδηγεί σε στρατιωτική κλιμάκωση με απρόβλεπτες συνέπειες, έχει αποφασίσει να παίξει η κυβέρνηση της Βαγδάτης προσπαθώντας να επιβληθεί διά των όπλων στη χρόνια εθνοτική διαμάχη της με το κουρδικό στοιχείο του ιρακινού Βορρά, το οποίο αποτελεί την πλειονότητα του πληθυσμού της περιοχής.

Ένα μόλις μήνα μετά το ιστορικό δημοψήφισμα υπέρ της ανεξαρτησίας του ιρακινού Κουρδιστάν, ιρακινές κυβερνητικές δυνάμεις εξαπέλυσαν τη νύχτα της Κυριακής προς Δευτέρα επίθεση – αστραπή στη διαφιλονικούμενη και πλούσια σε ενεργειακούς πόρους περιοχή του Κιρκούκ και, σύμφωνα με χθεσινοβραδινές μαρτυρίες, έχουν ήδη καταλάβει την πόλη.

Νωρίτερα το μεσημέρι είχαν θέσει υπό τον έλεγχό τους μια στρατιωτική βάση, τις εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου Μπάμπα Γκουργκούρ στο νότιο τμήμα της επαρχίας του Κιρκούκ και τα τοπικά γραφεία της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας. Το απόγευμα κάτοικοι δήλωσαν στο BBC ότι Ιρακινοί στρατιώτες εισήλθαν στο Κιρκούκ, ενώ σε φωτογραφίες στο Τwitter εμφανίζονται στο γραφείο του τοπικού κυβερνήτη, σε μια εικόνα που υποδηλώνει ότι έχει συλληφθεί. Η Βαγδάτη υποστηρίζει πως οι Κούρδοι μαχητές πεσμεργκά υποχώρησαν χωρίς να δώσουν μάχη.

Έντονη ήταν η αντίδραση των Κούρδων, με τη γενική διοίκηση των πεσμεργκά να καταγγέλλει πως στην ιρακινή επίθεση συμμετέχουν δυνάμεις της ταξιαρχίας Κουντς, που υπάγεται στους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν. Η κουρδική ανακοίνωση κάνει λόγο για μια “κατάφωρη κήρυξη πολέμου κατά του έθνους του Κουρδιστάν” και προειδοποιεί τον Ιρακινό πρωθυπουργό Χαϊντάρ Αλ Αμπάντι ότι θα πληρώσει “βαρύ τίμημα” για την απόφασή του να κλιμακώσει τη σύγκρουση.

Ο τελευταίος πάντως χαρακτήρισε την επιχείρηση στο Κιρκούκ “απαραίτητη για την προστασία της ενότητας της χώρας, η οποία κινδύνευε με διαμελισμό”, υπονοώντας προφανώς το κουρδικό δημοψήφισμα. “Καλούμε όλους τους πολίτες να συνεργαστούν με τις ηρωικές ένοπλες δυνάμεις μας, οι οποίες δεσμεύονται με αυστηρές οδηγίες για την προστασία των αμάχων, για την επιβολή της ασφάλειας και της τάξης και για την προστασία κρατικών εγκαταστάσεων και θεσμών” ανέφερε σε σχετική δήλωσή του ο Ιρακινός πρωθυπουργός.

Η Βαγδάτη υποστηρίζει πως οι “αντιτρομοκρατικές δυνάμεις” της έθεσαν υπό τον έλεγχό τους τον σταθμό διανομής φυσικού αερίου, τη βιομηχανική περιοχή και το κρατικό διυλιστήριο πέριξ της βάσης Κ1, μιας εγκατάστασης που δημιουργήθηκε το 2003 από τον αμερικανικό στρατό και αποτελούσε την έδρα της 12ης μεραρχίας του ιρακινού στρατού. Τον Ιούνιο του 2014, εκμεταλλευόμενοι την αστραπιαία επίθεση των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους, οι πεσμεργκά την κατέλαβαν και κατέσχεσαν τον οπλισμό των Ιρακινών στρατιωτών.

Όλα για το πετρέλαιο

Αξιωματικοί του ιρακινού ομοσπονδιακού στρατού και των Κούρδων έκαναν λόγο για ανταλλαγές πυρών πυροβολικού τη νύχτα της Κυριακής προς Δευτέρα νότια της πόλης του Κιρκούκ, λίγες ώρες αφότου οι ιρακινές δυνάμεις προωθήθηκαν στην επαρχία. Η κρατική ιρακινή τηλεόραση είχε μεταδώσει νωρίτερα ότι τα κυβερνητικά στρατεύματα απέσπασαν “αμαχητί” τον έλεγχο “μεγάλων τμημάτων” της περιοχής από τους πεσμεργκά, αλλά πηγές προσκείμενες τόσο στους Ιρακινούς όσο και στους Κούρδους μαχητές έκαναν λόγο για ανταλλαγές πυρών πυροβολικού και εκτοξεύσεις ρουκετών Κατιούσα νότια του Κιρκούκ.

Ο Αμπάντι, ο οποίος επαναλαμβάνει τις τελευταίες μέρες ότι δεν θέλει να “κάνει πόλεμο” εναντίον των Κούρδων, έδωσε “διαταγή στις ένοπλες δυνάμεις να επιβάλουν την τάξη και την ασφάλεια στο Κιρκούκ σε συνεργασία με τους κατοίκους και τους πεσμεργκά” μετέδωσε η κρατική τηλεόραση.

Ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι οι παραστρατιωτικοί Χασντ Αλ Σαάμπι, ιδίως οι σιιτικές ένοπλες οργανώσεις που υποστηρίζει το Ιράν, θα μείνουν εκτός του Κιρκούκ, όπου μάλιστα έγιναν και διαδηλώσεις εναντίον της εμπλοκής τους. Ο ιρακινός στρατός επιδιώκει να θέσει υπό τον έλεγχό του “βάσεις και ομοσπονδιακές εγκαταστάσεις” στην επαρχία του Κιρκούκ, λέει η κυβέρνηση της Βαγδάτης, ωστόσο ο κύριος στόχος του δεν είναι άλλος από το να ανακαταλάβει τις πετρελαιοπηγές που ελέγχουν οι Κούρδοι εδώ και τρία χρόνια.

Οι ιρακινές δυνάμεις κινούνται προς τις τρεις σημαντικότερες πετρελαιοπηγές του Κιρκούκ, που παράγουν 250.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα από τα 600.000 που είναι η συνολική ημερήσια παραγωγή της περιοχής. Εξ αυτών 550.000 εξάγονται καθημερινά από το ιρακινό Κουρδιστάν μέσω του τουρκικού λιμανιού Τσεϊχάν. Το Κουρδιστάν, που αντιμετωπίζει σοβαρή οικονομική κρίση, θα υποστεί βαρύ πλήγμα αν χάσει αυτές τις πετρελαιοπηγές, από τις οποίες προέρχεται το 40% των εξαγωγών πετρελαίου.

Η κυβέρνηση του Ιράκ κατηγόρησε τους Κούρδους ότι προχώρησαν σε “κήρυξη πολέμου” εξαιτίας της παρουσίας στο Κιρκούκ μαχητών του PKK, που η Άγκυρα και η Ουάσιγκτον χαρακτηρίζουν “τρομοκρατική οργάνωση”. Κούρδοι αξιωματούχοι διέψευσαν ότι το Εργατικό Κόμμα έχει παρουσία στην περιοχή, αλλά αναγνωρίζουν πως υπάρχουν «συμπαθούντες» του στο Κιρκούκ, «εθελοντές» που πολεμούν εναντίον του ISIS.

Η καταγγελία της Βαγδάτης ακολούθησε την απόφαση της κουρδικής ηγεσίας να αρνηθεί να ακυρώσει το δημοψήφισμα της 25ης Σεπτεμβρίου για την ανεξαρτησία για να ικανοποιήσει έναν από τους όρους που έχει θέσει η Βαγδάτη προκειμένου να αρχίσουν συνομιλίες. Η κρίση που προκάλεσε το δημοψήφισμα ώθησε τη Βαγδάτη να επιβάλει οικονομικά και νομικά μέτρα εις βάρος της Αρμπίλ για να της ασκήσει πίεση. Εξάλλου, σύμφωνα με τις κουρδικές αρχές, το Ιράν έκλεισε τα σύνορά του με το Κουρδιστάν, κάτι που όμως η Τεχεράνη αρνήθηκε.

Αμερικανικά μηνύματα

Φυσικά η κλιμάκωση της κρίσης έχει προκαλέσει ανησυχία στους Αμερικανούς και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ διεμήνυσε πως παρακολουθεί στενά την κατάσταση στο Κιρκούκ και πως είναι “πολύ ανήσυχο” για τις πληροφορίες περί εχθροπραξιών ανάμεσα στον ιρακινό στρατό και τους πεσμεργκά. “Παρακολουθούμε στενά την κατάσταση και είμαστε πολύ ανήσυχοι για τις πληροφορίες περί στρατιωτικής αναμέτρησης. Συνομιλούμε με όλα τα μέρη για την αποκλιμάκωση της έντασης” δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού ΥΠΕΞ.

Από την πλευρά του το αμερικανικό Πεντάγωνο προέτρεψε τις ιρακινές και τις κουρδικές δυνάμεις να “αποφύγουν ενέργειες που θα οδηγήσουν σε κλιμάκωση της κρίσης και να στραφούν στον διάλογο για να επιλύσουν τις διαφορές τους”. Η εκπρόσωπος Λόρα Σιλ σημείωσε ότι η Ουάσιγκτον τάσσεται εναντίον “αποσταθεροποιητικών ενεργειών που θα εξέτρεπαν την προσοχή από τη μάχη εναντίον του ISIS και θα υπονόμευαν περαιτέρω τη σταθερότητα του Ιράκ”.

“Παρά την ατυχή απόφαση της κυβέρνησης του Κουρδιστάν να διοργανώσει μονομερώς ένα δημοψήφισμα, ο διάλογος παραμένει η καλύτερη επιλογή για την αποκλιμάκωση των συνεχιζόμενων εντάσεων και των ζητημάτων που εκκρεμούν εδώ και καιρό” ανέφερε η Αμερικανίδα εκπρόσωπος και απηύθυνε έκκληση προς “όλους τους παράγοντες της περιοχής να επικεντρωθούν στην αντιμετώπιση του κοινού εχθρού, του ISIS, αποφεύγοντας την υποκίνηση εντάσεων μεταξύ των Ιρακινών”.