Νομίσματα – σύμβολα στην αρχαία Ελλάδα (Photos)

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank συνεργάζονται για πρώτη φορά και διοργανώνουν από κοινού μία έκθεση με τίτλο «Χρήμα. Σύμβολα απτά στην αρχαία Ελλάδα». Πρόκειται για μια μεγάλη έκθεση που, παρουσιάζοντας εξαιρετικά δείγματα της αρχαίας νομισματοκοπίας – προερχόμενα κατά κύριο λόγο από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank –, δίνει την ευκαιρία στο ευρύ κοινό να εντοπίσει μια διαφορετική όψη του νομίσματος.

Έχοντας κάνει την πρώτη του εμφάνιση γύρω στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ., το νόμισμα αποτελεί, στις μέρες μας, το βασικό μέσο συναλλαγής μεταξύ των ανθρώπων, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται οι ανάγκες τους, να πραγματοποιούνται οι πληρωμές τους και να εκπληρώνονται οι υποχρεώσεις τους.

Στην αρχαιότητα, ωστόσο, το νόμισμα είχε μια εντελώς διαφορετική χρήση. Μια χρήση πάνω στην οποία η έκθεση αυτή εστιάζει και αναδεικνύει, και είχε να κάνει σε μεγάλο ποσοστό με την εικονογραφία του. Αποτελούσε κυρίως ένα μέσο συμβολισμού, ένα σύμβολο που ο καθένας μπορούσε να κρατήσει στα χέρια του.

Εύκολα στη μεταφορά και τη μετακίνησή τους, τα νομίσματα αυτά απεικονίζουν παραστάσεις που έχουν άμεση σχέση με την εκδίδουσα αρχή, προσφέροντας σημαντικές πληροφορίες και στοιχεία στα πέρατα του αρχαίου κόσμου.

Τα νομίσματα που κυριαρχούν στην έκθεση αποτελούν τέτοια σύμβολα απτά, δίνοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να τα πιάσουν στα χέρια τους, να τα «διαβάσουν» και να εφοδιαστούν με πλούσιες γνώσεις και πληροφορίες.

Η έκθεση διαρθρώνεται σε οκτώ θεματικές ενότητες, στις οποίες παρουσιάζονται 85 νομίσματα από τη Συλλογή της Alpha Bank σε συνδυασμό με 159 αντικείμενα που προέρχονται από 32 Αρχαιολογικά Μουσεία και Συλλογές της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Πρόκειται για μαρμάρινα και χάλκινα αγαλμάτια, ανάγλυφα, χρυσά κοσμήματα, πήλινα αγγεία και ειδώλια, σκεύη των οποίων η εικονογραφία σχετίζεται με τη θεματολογία της εκάστης ενότητας.

Χρήμα και συναλλαγές: Το νόμισμα αποτελεί το βασικό μέσο συναλλαγής για τον άνθρωπο. Οι ονομασίες των αρχαίων, μάλιστα, νομισμάτων πηγάζουν είτε από τους εικονογραφικούς τύπους είτε από την ίδια την εκδίδουσα αρχή.

Χρήμα και εμπόριο: Τα νομίσματα απεικονίζουν κυρίως προϊόντα και αγαθά που έχουν άμεση σχέση με την πρωτογενή οικονομία μιας πόλης ή ενός κράτους, όπως για παράδειγμα η γεωργία, η αλιεία ή η κτηνοτροφία. Η ελιά, το αμπέλι, τα δημητριακά, το σύκο, το σέλινο, τα άλογα, ακόμα και ο κροκόδειλος αποτελούν νομισματικά σύμβολα που προβάλλουν, αναδεικνύουν και διαφημίζουν ένα εμπορεύσιμο προϊόν του τόπου που αποτελεί πηγή πλούτου για την εκδότρια αρχή.

Χρήμα και Τέχνη: Δημιουργήματα του υλικού πολιτισμού, όπως έργα πλαστικής και αρχιτεκτονικής για παράδειγμα, μπορούν επίσης να απεικονίζονται σε νομίσματα, προβάλλοντας εικόνες και παραστάσεις από την ιδεολογία, την ιστορία και τα επιτεύγματα της εκδότριας αρχής.

Χρήμα και Ιστορία: Εκτός των άλλων, τα νομίσματα δημιουργούσαν ένα πρόσφορο μέσο προκειμένου να διαδοθούν όσα επιδίωκε η εκδότρια αρχή. Μέσω της αναφοράς σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα διέδιδαν, λοιπόν, την ταυτότητα ή το πολιτικό μήνυμα που επιθυμούσε.

Χρήμα και διακίνηση ιδεών: Άλλη μια χρήση των αρχαίων νομισμάτων ήταν η λειτουργία τους ως μέσον για διακίνηση ιδεών. Άλλωστε, αφηρημένες έννοιες, όπως η τύχη, η νίκη, η αφθονία, εύκολα μπορούν να συμβολιστούν ή να προσωποποιηθούν, ενώ κάποιες άλλες, όπως ο πλούτος ή η δύναμη, μπορούν να εκφραστούν και να υποδηλωθούν ακόμη και από την επιλογή του μετάλλου των νομισματικών εκδόσεων της εκάστοτε αρχής.

Χρήμα και προπαγάνδα: Οι παραστάσεις που απεικονίζονταν πάνω στα νομίσματα τα μετέτρεπαν πολλές φορές σε οπτικό και επικοινωνιακό μέσον με τα οποία η εκάστοτε εκδίδουσα αρχή κατεύθυνε, προπαγάνδιζε και υπηρετούσε στόχους και σκοπούς προσωπικούς, πολιτικούς ή και στρατιωτικούς.

Χρήμα και κοινωνία: Το χρήμα είναι ένα μέσον που διευκολύνει τις συναλλαγές σε κάθε σπίτι και κατ’ επέκταση σε ολόκληρο το κράτος. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα νομίσματα τόσο στην αγορά όσο και σε άλλες δραστηριότητές τους, όπως δωροδοκίες,ή απλά για την ικανοποίηση των αισθήσεών τους.

Χρήμα και τράπεζες: Σε ολόκληρη την έκθεση το χρήμα «πρωταγωνιστεί» ξεκινώντας από τις συναλλαγές και καταλήγοντας στις τράπεζες και ειδικότερα την τραπεζική λειτουργία και δραστηριότητα της αρχαιότητας, που συμβαδίζει όλο και περισσότερο με την εκτεταμένη χρήση νομισμάτων.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, σχεδιάστηκαν ξεναγήσεις και δύο νέα εκπαιδευτικά προγράμματα («Μύθοι και σύμβολα στα αρχαία νομίσματα», «Νομίσματα και σύμβολα της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα») για μαθητές της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Tην έκθεση συνοδεύει επιστημονικός κατάλογος, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, με λήμματα όλων των εκθεμάτων και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Επιμελητές της έκθεσης είναι ο καθηγητής Nίκος Σταμπολίδης, διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, ο Γιώργος Τασούλας, αρχαιολόγος MPhil, επιμελητής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, η δρ Δήμητρα Τσαγκάρη, επιμελήτρια Νομισματικής Συλλογής Alpha Bank. Ιδέα – συντονισμός: Νίκος Σταμπολίδης, Δήμητρα Τσαγκάρη. Υπεύθυνες Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων: Μαρίνα Πλατή, Ελένη Μάρκου