Η Ελλάδα ζει μια μεγάλη πολιτική αντίφαση. Ενώ είναι πολύ κοντά στην επίλυση του λεγόμενου «μακεδονικού ζητήματος» που αφορά την απόφαση για το πώς θα ονομάζεται η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (πΓΔΜ), οι παράγοντες και τα κόμματα που χειρίστηκαν επί σχεδόν τρεις δεκαετίες την υπόθεση αρνούνται να διατυπώσουν πολιτική θέση, ακόμη κι αν είχαν αρκετά ξεκάθαρη στο παρελθόν.
Ο γιος του πρωθυπουργού που επέμενε ότι κανένας δεν θα θυμάται τη Μακεδονία σε δέκα χρόνια Κυριάκος Μητσοτάκης ευνοεί συλλαλητήρια και αντιδράσεις για την πιθανότητα να μπει υπό συζήτηση οποιοδήποτε όνομα που να περιέχει ως συνθετικό τον όρο «Μακεδονία». Οι «μακεδονομάχοι» της ΝΔ, 25 χρόνια μετά το πανελλαδικό συλλαλητήριο, βρυχώνται ξανά στις τηλεοράσεις, σε ένα νέο πολιτικό ριάλιτι όπου η κυβέρνηση παίζει τον ρόλο του κακού δράκου.
Τα έγγραφα και τα ντοκουμέντα που έχει στη διάθεσή του το Documento και αποτελούν κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας αποδεικνύουν ότι η ΝΔ και τα πιο επιφανή στελέχη της είναι αυτοί που έχουν οδηγήσει σε μια συγκεκριμένη πορεία για την ονομασία του γειτονικού κράτους. Η ίδια η Ντόρα Μπακογιάννη ως υπουργός Εξωτερικών ήταν αρχιτέκτονας της λύσης μίας ονομασίας με το συνθετικό «Μακεδονία». Μία λύση την οποία επισήμως παρουσίασε στα υπουργικά συμβούλια ως κυβερνητική θέση, με τη στήριξη φυσικά του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή. Ο ίδιος ο Καραμανλής στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008 (όπου υπό την πίεση χωρών του ΝΑΤΟ και όχι λόγω κάποιου βέτο, όπως διοχετεύτηκε τότε, δεν έγινε μέλος η ΠΓΔΜ λόγω προβλήματος με το όνομα), έκανε αναφορά και σε «άλλες Μακεδονίες» πλην της ελληνικής. Σήμερα ο πρώην πρωθυπουργός φαίνεται να κάνει διαρροές για σκληρή στάση απέναντι στην πιθανότητα να επικρατήσει όνομα με το συνθετικό «Μακεδονία». Ο έτερος πρώην πρωθυπουργός της ΝΔ Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος όχι μόνο υπήρξε «μακεδονομάχος» αλλά έριξε και την κυβέρνηση Μητσοτάκη με το επιχείρημα ότι ήταν υποχωρητική στο θέμα των Σκοπίων, υπήρξε ο πρώτος ο οποίος υπέγραψε συμφωνία που αποκαλούσε την πΓΔΜ «Δημοκρατία της Μακεδονίας», ανοίγοντας έναν δρόμο χωρίς επιστροφή και με πολλές περιπέτειες.
Στις 27 Απριλίου 2007 ο γενικός γραμματέας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας Γιαπ ντε Χόπσεφερ ανακοίνωσε στην άτυπη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ ότι η επίσημη σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ επρόκειτο να γίνει τον Απρίλιο του 2008 στο Βουκουρέστι. Ενα από τα θέματα της συνόδου θα ήταν και η είσοδος τριών νέων κρατών-μελών στη Συμμαχία: της Κροατίας, της Αλβανίας και της πΓΔΜ. Η ατζέντα του ΝΑΤΟ αναζωπύρωσε ξαφνικά το μακεδονικό, το οποίο μάλλον όλοι προτιμούσαν στην αφανή σιωπή. Η Ελλάδα έπρεπε να τοποθετηθεί για το όνομα με το οποίο θα έμπαιναν τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ και να χρησιμοποιήσει πιέσεις στο θέμα του ονόματος προκειμένου να συμφωνήσει για την είσοδο της πΓΔΜ στη Συμμαχία.
Το μακεδονικό μπήκε ως θέμα σε αρκετά υπουργικά συμβούλια και κυβερνητικές επιτροπές. Σε δύο από αυτά (πηγές αναφέρουν ότι πρόκειται για τις κυβερνητικές επιτροπές στις 20 Φεβρουαρίου και 1 Απριλίου 2008) η υπουργός Εξωτερικών Ντ. Μπακογιάννη διατύπωσε την εθνική θέση με την οποία η Ελλάδα θα πήγαινε στη σύνοδο του ΝΑΤΟ. Οπως θυμάται υπουργός που μετείχε στις συνεδριάσεις: «Ο τρόπος με τον οποίο τοποθετήθηκε η Ντόρα ήταν σαφής και έδινε την εντύπωση πως εξέφραζε τον Καραμανλή, ο οποίος δεν μιλούσε. Δεν μας έκανε εντύπωση, γιατί θεωρούσαμε ότι ήταν ευκαιρία να κλείσει αυτό το θέμα και αυτό συνόψιζε η Ντόρα». Ποια όμως ήταν η θέση της Ντ. Μπακογιάννη; Να πώς τη μεταφέρει ο εν λόγω υπουργός, μέλος της τότε κυβέρνησης: «Η εθνική γραμμή είναι μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό. Μπορεί να γίνει αποδεκτό το όνομα “Δημοκρατία της Ανω Μακεδονίας” αν μπορούμε να εξετάσουμε αυτό που έχει τεθεί, το “Νέα Δημοκρατία της Μακεδονίας”».
Η Ντ. Μπακογιάννη, υπουργός της κυβέρνησης της ΝΔ, είχε διατυπώσει την εθνική θέση, η οποία είχε μάλιστα αρχίσει να διαρρέει την εποχή εκείνη στους δημοσιογράφους. Σήμερα ο αρχηγός της ΝΔ και αδελφός της δεν ικανοποιείται από μια τέτοια λύση και καλεί σε συλλαλητήρια κατά συνείδηση.
Και ο Σαμαράς με τη σύνθετη ονομασία
Υποκριτική όμως φαίνεται να είναι και η στάση «εθνικής ανησυχίας» από τους σαμαρικούς, οι οποίοι διαμηνύουν ότι θα σηκώσουν τα όπλα του νέου μακεδονικού αγώνα εντός και εκτός ΝΔ. Ο Σαμαράς είχε την ίδια ακριβώς θέση με την Ντόρα, την οποία μάλιστα επισημοποίησε ως αρχηγός του κράτους. Στις 30 Ιανουαρίου 2014 ο υπουργός Εξωτερικών του Σαμαρά Ευάγγελος Βενιζέλος διατύπωσε αυτήν ακριβώς τη θέση από το βήμα της ελληνικής Βουλής, λέγοντας συγκεκριμένα: «Η Ελλάδα είναι έτοιμη να δεχθεί μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό στον όρο “Μακεδονία” που θα διαφοροποιεί σαφέστατα το κράτος αυτό από την ελληνική Μακεδονία και βεβαίως θέλουμε ένα τέτοιο όνομα erga omnes, δηλαδή ένα όνομα για κάθε χρήση εσωτερική και διεθνή, διμερή και πολυμερή»
Ο Αντ. Σαμαράς ούτε διέψευσε τον υπουργό του ούτε τον απέπεμψε για ατόπημα σε ένα από τα πιο σοβαρά θέματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Ο Κώστας Καραμανλής κατονομάζει τρεις Μακεδονίες
Στη συνάντηση κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, στη συζήτηση μεταξύ των αρχηγών κρατών μελών της Συμμαχίας που έγινε στο δείπνο εργασίας στις 2 Απριλίου 2008, ο Ελληνας πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής τοποθετήθηκε για το αίτημα εισόδου της ΠΓΔΜ. Οπως ήταν λογικό, ξεκαθάρισε ότι δεν πρέπει η πΓΔΜ να μπει στο ΝΑΤΟ προτού ξεκαθαρίσει το θέμα του ονόματος. Οπως όμως προκύπτει από τα πρακτικά της συζήτησης που διαβιβάστηκαν στις κυβερνήσεις των χωρών-μελών, ο Ελληνας πρωθυπουργός αποδέχτηκε τη Μακεδονία ως γεωγραφικό χώρο που εκτείνεται σε άλλες χώρες.
Είπε συγκεκριμένα ο Κ. Καραμανλής: «Χωρίς λύση στο θέμα του ονόματος δεν μπορούμε να απευθύνουμε πρόσκληση στην πΓΔΜ. Τότε θα δίναμε ισχυρή υποστήριξη. Χωρίς λύση θα εισήγετο στη Συμμαχία πηγή συνεχούς τριβής. Ούτε θα ήταν δυνατή η είσοδος με προσωρινή ονομασία πΓΔΜ που θα οδηγούσε σε μονοπώλιο του όρου “Μακεδονία” που ανήκει σε δύο άλλα κράτη επίσης. Κατά συνέπεια είμαστε στη δυσάρεστη θέση να αρνηθούμε την πρόσκληση».
Ενώ σήμερα ο Κ. Καραμανλής φαίνεται να προβάλλει την επιμονή του για «μία ελληνική Μακεδονία» και την άρνηση «μακεδονικού έθνους», είναι αυτός που στις επίσημες συναντήσεις παραδέχτηκε την ύπαρξη ακόμη δύο Μακεδονιών: των Σκοπίων και της Βουλγαρίας.
Από την ανάγνωση των πρακτικών της συνόδου του ΝΑΤΟ προκύπτει επίσης ότι δεν υπήρξε κανένα βέτο από τη μεριά του Κ. Καραμανλή για την υπόθεση της ονομασίας της ΠΓΔΜ. Αντιθέτως, φαίνεται ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους η Γαλλία, η Γερμανία και η Ισπανία, δεν ευθυγραμμίστηκαν με την άποψη Μπους ότι έπρεπε να γίνει δεκτή η είσοδος της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ ανεξάρτητα από την ονομασία. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε εκφράσει την απογοήτευσή του («disappointed by the name debate») για την εξέλιξη. Από την άλλη πλευρά, χώρες όπως η Σλοβενία και η Τουρκία τάχθηκαν με τη γραμμή Μπους. Τελικά η σύνοδος αποφάσισε ότι «θα απευθυνθεί πρόσκληση στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας να γίνει μέλος της Συμμαχίας μόλις επιτευχθεί μία κοινή αποδεκτή λύση στο ζήτημα της ονομασίας της χώρας».
Μπορεί η Ελλάδα να εξασφάλισε ευνοϊκές συμμαχίες στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, αλλά βέτο δεν υπήρξε ποτέ από την ελληνική πλευρά. Αντιθέτως, ηγέτες όπως ο Σαρκοζί και η Μέρκελ υπήρξαν σκληροί στην απαίτηση απέναντι στην πΓΔΜ να λύσει το θέμα του ονόματος.
Ο Σαμαράς υπέγραψε το «Μακεδονία»
Απέξω βαρύς τυχοδιωκτικός εθνικοπατριωτισμός, αλλά από μέσα συναλλαγή και επιπολαιότητα. Η ιστορία της ΝΔ ως του κόμματος που ταυτοχρόνως ευνόησε τον όρο «Μακεδονία» για τα Σκόπια και πολέμησε την πραγματικότητα με τη σάρισα του πολιτικού λαϊκισμού έχει ως πρωταγωνιστή τον Αντώνη Σαμαρά. Ο πρώην πρωθυπουργός, ως υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ήταν αυτός που έβαλε την υπογραφή του κάτω από το πρώτο κείμενο που αποκαλούσε την πΓΔΜ «Δημοκρατία της Μακεδονίας», έναν χρόνο προτού αναγορεύσει τον εαυτό του σε σύγχρονο Μέγα Αλέξανδρο. Τον Δεκέμβριο 1991 οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΟΚ συναντήθηκαν για να εγκρίνουν την εγκαινίαση εμπορικών σχέσεων με τις δημοκρατίες που είχαν προκύψει από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Ανάμεσά τους και ο Αντ. Σαμαράς. Οι αποφάσεις τους αποτυπώθηκαν στον κανονισμό 3567/1991 και δημοσιεύτηκαν. Γράφουν τα επίσημα έγγραφα: «ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΟΚ) αριθ. 3567/91 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 2ας Δεκεμβρίου 1991 περί του καθεστώτος που εφαρμόζεται στις εισαγωγές προϊόντων καταγωγής των Δημοκρατιών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Κροατίας, της Μακεδονίας και της Σλοβενίας».
Αυτή ήταν η πρώτη αναγνώριση της πΓΔΜ ως Μακεδονίας (ούτε «πρώην» ούτε «Γιουγκοσλαβικής»), διά χειρός Αντώνη Σαμαρά. Τον Απρίλιο του 1992 ο Σαμαράς αφού εκδιώκεται από το Συμβούλιο Αρχηγών και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή από το Προεδρικό Μέγαρο, αποπέμπεται και καταγγέλλει τον Μητσοτάκη και τους αρχηγούς για υποχωρητικότητα. Ιδρύει το κόμμα Πολιτική Ανοιξη και το 1993 ρίχνει την κυβέρνηση Μητσοτάκη καταγγέλλοντας εθνική προδοσία στο μακεδονικό.
Ο Σαμαράς ήταν εξάλλου αυτός που υπέγραψε στις 16 Δεκεμβρίου 1991 την αναγνώριση της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας χωρίς όρους (ούτε για το πώς θα ονομάζεται η πΓΔΜ) στη σύνοδο των ΥΠΕΞ της ΕΟΚ. Οπως μου εξομολογήθηκε πριν από μερικά χρόνια ο Κων. Μητσοτάκης (το έχω δημοσιεύσει όταν ακόμη ήταν εν ζωή), την ημέρα της διαπραγμάτευσης ο Σαμαράς δεν απαντούσε στα τηλέφωνα του Ελληνα πρωθυπουργού προκειμένου να πάρει οδηγίες για τους όρους που έπρεπε να θέσει. Μόνο αφού λήφθηκε η απόφαση και δημιουργήθηκε τετελεσμένο ο Αντ. Σαμαράς τηλεφώνησε στον Μητσοτάκη. Στη σύνοδο της Λισσαβώνας, αργότερα, ο Κων. Μητσοτάκης κατάφερε να αποκαλούνται τα Σκόπια FYROM.
Η ΝΔ συνεχίζει σήμερα όχι μόνο να κινείται με δημιουργική ασάφεια στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, αλλά κυρίως να υποκρίνεται για να προκαλέσει κόστος στην κυβέρνηση. Δέσμια του τρόπου με τον οποίο πολιτεύτηκε και δημιούργησε εθνικά αντανακλαστικά αλλά και μιας ηγεσίας που οραματίζεται τη φθορά της κυβέρνησης χωρίς να την ενδιαφέρει αυτή της χώρας, φοράει χάρτινες πανοπλίες πολέμου. Η ιστορία ωστόσο και τα ντοκουμέντα που δημοσιεύουμε αποδεικνύουν ότι απλώς παίζει θέατρο. Αντί να λύσει το πρόβλημα με τον τρόπο που είχε αποφασίσει, προτιμά τις ραψωδίες του Αδωνη και τα εμβατήρια της Χρυσής Αυγής.
Ως υπουργός Εξωτερικών η Ντόρα Μπακογιάννη είχε διαμορφώσει την εθνική θέση με σύνθετη ονομασία των Σκοπίων. Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του 2008, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, στη συνάντηση κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βουκουρέστι, στην οποία εξετάστηκε η είσοδος νέων μελών στη Συμμαχία, παραδέχθηκε, σύμφωνα με τα επίσημα πρακτικά που τηρήθηκαν, την ύπαρξη τριών Μακεδονιών, εν αντιθέσει με ό,τι υποστηρίζει σήμερα για «μία ελληνική Μακεδονία».
