Πόσο δικτάτορας θα γίνει ο Ερντογάν;

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας,
Οικονομολόγος–Ψυχολόγος

Ξεκινά κι η επίσημα η προεκλογική εκστρατεία για την Συνταγματική Αναθεώρηση στην Τουρκία και είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτή η πιθανότητα στις 16 Απριλίου ο Ερντογάν να έχει μετατραπεί σε αυτό που πάντα επιθυμούσε, έναν ιδιότυπο δικτάτορα με καταλυτικές εκτελεστικές αρμοδιότητες. Τι ακριβώς σχεδιάζει ο Τούρκος Πρόεδρος και πως αυτό θα επηρεάσει το κλίμα στην ευρύτερη περιοχή και φυσικά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Ο Ερντογάν στοχεύει στη διαιώνιση της κυριαρχίας του μέχρι το 2029, στον περιορισμό των αρμοδιοτήτων του πρωθυπουργού, με τον ίδιο να έχει την δυνατότητα να παρεμβαίνει στην σύσταση του υπουργικού σχήματος. να εκδίδει διατάγματα, να κηρύττει με βάση την προσωπική του κρίση το κράτος σε έκτακτη ανάγκη, να έχει παρεμβατικό ρόλο στο δικαστικό τομέα και πολλά άλλα.

Σε κάποιους όλα αυτά θυμίζουν… ένδοξες εποχές της σοβιετικής εποχής αλλά κάλλιστα θα μπορούσαν να φέρουν μνήμες κι από την αντίστοιχη διαχείριση της εξουσίας από τον Πούτιν, τον οποίο ταυτόχρονα μισεί και λατρεύει ο Ερντογάν. Τον μιμείται; Στοχεύει σε μια ανάλογη καθεστωτική στάση; Προφανέστατα ναι! Αξιοποίησε το πραξικόπημα για να σπείρει βαθύτερα τον τρομοκρατικό φόβο στους πολίτες του και τώρα έρχεται να θερίσει τα οφέλη επιβάλλοντας τους απολύτως δικούς του κανόνες.

Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή μόνο αδιάφορο δεν αφήνουν τον Ερντογάν. Η γεωπολιτική μάχη αλλά και η προοπτική μέχρι και γεωγραφικών επαναπροσδιορισμών θέτουν ένα πλαίσιο ευκαιριών και κινδύνων για την Τουρκία τις οποίες ο Ερντογάν αισθάνεται ότι δεν είναι ικανός να τις αντιμετωπίσει αν δεν διατηρεί αδιάρρηκτο το εσωτερικό μέτωπο. Κι αυτό θα επιτευχθεί μόνο όσο επισείεται ο φόβος του εσωτερικού αλλά και του εξωτερικού εχθρού.

Ο πρώτος προσωποποιήθηκε στον Γκιουλέν κι έδωσε στον Ερντογάν την δυνατότητα να περιορίσει ακόμα περισσότερο τις ατομικές ελευθερίες με πρόσχημα την διασάλευση της έννομης τάξης. Ο δεύτερος επιλέγεται κάθε φορά με βάση τα εκάστοτε γεγονότα και τις απαιτήσεις της συγκυρίας. Πότε ανασύρεται η «απειλή» της Ελλάδας αναδεικνύοντας θέματα γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο. Πότε στοχοποιείται η Ε.Ε. που δεν επιβραβεύει την Τουρκία για την υποτιθέμενη συμμόρφωση της στις Ευρωπαϊκές απαιτήσεις. Πότε οι ΗΠΑ ή το Ισραήλ επιβουλεύονται τον ρόλο της στην περιοχή.

Τι σημαίνει αυτή η θεσμική ανατροπή για το διεθνές σκηνικό; Πρώτα απ’ όλα οι πάντες θα γνωρίζουν ότι εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα έχουν να αντιμετωπίσουν τις διαθέσεις του Ερντογάν για τα επόμενα δώδεκα χρόνια κι αυτό απαιτεί προσεκτικό και μακρόπνοο σχεδιασμό. Επίσης είναι σίγουρο ότι ο Τούρκος ηγέτης επιθυμεί στο κλείσιμο της θητείας του να αφήσει μια αξεπέραστη παρακαταθήκη και μπροστά σε αυτό το όνειρο τίποτα δεν θα τον αποτρέψει από το να εμπλακεί σε συγκρούσεις.

Με το Κυπριακό στην κόψη του ξυραφιού, το μεταναστευτικό με τις πολυποίκιλες επιδράσεις του σε φάση όξυνσης και την Μέση Ανατολή να φλέγεται, ο Ερντογάν με την ηγεμονική, σουλτάνικη νοοτροπία του αποτελεί αστάθμητο παράγοντα που ή θα λειτουργήσει ως καταλύτης σταθερότητας ή θα τινάξει τα πάντα στον αέρα. Ειδικά σε ένα περιβάλλον που μετά την εκλογή Τραμπ και το νέο τοπίο στις σχέσεις ΗΠΑ–Ρωσίας μοιάζει να στήνεται από την αρχή σε νέες βάσεις.

Υπάρχει ελληνικό εθνικό σχέδιο που να αποτυπώνει όλες τις παραμέτρους και να διαθέτει πειστικά εναλλακτικά σενάρια που θα διασφαλίζουν την θέση της χώρας στο γεωπολιτικό σκάκι; Ή για μια ακόμη φορά θα βρεθούμε προ δυσάρεστων εκπλήξεων με μόνη μας αντίδραση τις κραυγές για τον ξένο δάκτυλο που έλεγε κι ο Ανδρέας Παπανδρέου;