Πολύ δρόμο έχουν να διανύσουν ακόμη τα ευρωπαϊκά κράτη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, για την αποτελεσματική προστασία της φύσης. Μετεξεταστέα με διαφοροποιήσεις κρίνει 18 κράτη η έκθεση υπό τον τίτλο «Η κατάσταση εφαρμογής των Οδηγιών για τα άγρια πτηνά και τους οικότοπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση», που δημοσιοποίησαν χθες οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Bird Life Europe, WWF, European Environmental Bureau (EEB) και Friends of the Earth Europe.
Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι, ενώ τα περισσότερα κράτη – μέλη που αξιολογήθηκαν έχουν ενσωματώσει πλήρως τις ευρωπαϊκές Οδηγίες για την προστασία της ορνιθοπανίδας (χρονολογείται από το 1979 και αναθεωρήθηκε το 2009) και τους οικοτόπους 92/43 στο εθνικό τους δίκαιο, κανένα από αυτά δεν έχει καταφέρει να τις εφαρμόσει πλήρως. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα προστατευόμενα είδη και οι οικότοποι της Ευρώπης να μην απολαμβάνουν την προστασία που η νομοθεσία ορίζει για την αντιστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας. Στις δυο αυτές Οδηγίες πατάει η δημιουργία του μεγαλύτερου δικτύου προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο, του Δικτύου Natura 2000.
Η έκθεση αξιολογεί την εφαρμογή νομοθεσίας στα εξής κράτη – μέλη: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος, Δανία, Φινλανδία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο. Ως εργαλείο χρησιμοποιεί 11 κριτήρια βάσει ενός χρωματικού κώδικα που απεικονίζει τις επιδόσεις της κάθε χώρας σε καθένα από αυτά. Ήτοι, πράσινο για τα πεδία όπου η ενσωμάτωση και εφαρμογή των Οδηγιών υλοποιείται σωστά, πορτοκαλί στις περιπτώσεις εκείνες που η ενσωμάτωση των Οδηγιών θα μπορούσε να είναι καλύτερη και κόκκινο στις περιπτώσεις όπου παρατηρείται κακή ή καθόλου εφαρμογή των Οδηγιών.
Όπως σχολιάζουν οι οργανώσεις, μόνο στο κριτήριο που αφορά την πιο βασική υποχρέωση, δηλαδή αυτή της ενσωμάτωσης των Οδηγιών στο εθνικό τους δίκαιο, τα περισσότερα από τα 18 κράτη – μέλη που αξιολογήθηκαν (67%) βρίσκονται στο πράσινο. Δυστυχώς, κανένα κράτος – μέλος δεν πέρασε με πράσινο στα 5 από τα 11 κριτήρια, και ειδικότερα στα κριτήρια που αφορούν τη διαχείριση των περιοχών, την προστασία των ειδών, την εφαρμογή της δέουσας εκτίμησης και τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων.
Ελλάδα: Κενά σε σημαντικές υποχρεώσεις του Natura 2000
Ειδικά για την Ελλάδα, τα στοιχεία όσον αφορά την κατάσταση εφαρμογής της νομοθεσίας για τη φύση χαρακτηρίζονται ανησυχητικά και αρκετά απογοητευτικά έτσι όπως καταγράφηκαν από τις οργανώσεις Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ορνιθολογική Εταιρεία και WWF Ελλάς.
Οι οργανώσεις, αν και αναγνωρίζουν ότι το τελευταίο διάστημα σημειώθηκαν σημαντικά βήματα προόδου, στα οποία περιλαμβάνεται η έγκριση των τριών πρώτων σχεδίων δράσης για την προστασία ειδών της χώρας (ασπροπάρης, νανόχηνα, κιρκινέζι), η επέκταση του Δικτύου Natura 2000 στον θαλάσσιο χώρο ειδικά και η ψήφιση του νέου νόμου για τους φορείς διαχείρισης παρατηρούν ότι η χώρα εξακολουθεί να παρουσιάζει κενά σε πολύ σημαντικές υποχρεώσεις. Έτσι, με κόκκινο βαθμολογείται ο πυρήνας των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις Οδηγίες για τη φύση και αφορούν τη διαχείριση των περιοχών Natura 2000 και την προστασία των ειδών, ενώ η Ελλάδα παίρνει πράσινο μόνο στην ενσωμάτωση των Οδηγιών στο εθνικό της δίκαιο.
Για πολλά κρίσιμα θέματα, όπως ο πλήρης χαρακτηρισμός των περιοχών Natura 2000, η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων σχεδίων, έργων και δραστηριοτήτων στις εν λόγω περιοχές, η παρακολούθηση της κατάστασης των προστατευόμενων στοιχείων της φύσης και η εξασφάλιση επαρκούς και σταθερής χρηματοδότησης και πόρων, η κατάσταση εφαρμογής είναι μερική και ελλιπής.
Σημαντικές ελλείψεις παρουσιάζουν επίσης οι διαδικασίες που αφορούν τη διαβούλευση, τη συμμετοχή και την εμπλοκή των ενδιαφερόμενων φορέων, οι οποίες, παρόλο που δεν είναι νομικά επιβεβλημένες, θεωρούνται κρίσιμες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της προστασίας της φύσης.
Οι οργανώσεις ζητούν την επίσπευση της εφαρμογής και στη χώρα μας, και καλούν, μεταξύ άλλων, την Πολιτεία:
* Να ολοκληρώσει τον καθορισμό των στόχων διατήρησης για όλες τις περιοχές Natura 2000.
* Να διασφαλίσει την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα του πρόσφατα θεσπισμένου εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών.
* Να επισπεύσει την εκπόνηση και την εφαρμογή τόσο των σχεδίων διαχείρισης των περιοχών Natura 2000 όσο και των σχεδίων δράσης ειδών.
