Η επί δεκαετίες πορεία προς τη χρεοκοπία έδειξε ότι οι θεσμοί του ελληνικού αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος χαρακτηρίζονται από αστάθεια, ρευστότητα και αδυναμία να οργανώσουν τον συνολικό βίο σε μια εύρυθμη, ευνομούμενη πολιτεία προς όφελος του κοινού αγαθού.
Ολοι οι βασικοί αρμοί και θεσμοί του -κυβερνητική, νομοθετική, δικαστική, εκτελεστική εξουσία, κόμματα, εκπαιδευτικό σύστημα, Σύνταγμα- αποδείχθηκαν απλά επιφαινόμενα και όχι ουσιώδη συστατικά συντεταγμένης πολιτείας.
Επέτρεψαν τη βαθιά γενικευμένη διαφθορά, το πελατειακό κράτος, ευνόησαν τις ποικίλες συντεχνίες, την αναξιοκρατία, τη σπατάλη, την ανευθυνότητα, την κατίσχυση των ιδιωτικών συμφερόντων, που σε συνδυασμό με την τεράστια ανικανότητα των κυβερνώντων και του κρατικού μηχανισμού υπονόμευσαν θανάσιμα το κοινό συμφέρον.
Η ελληνική χρεοκοπία ανέδειξε τα δομικά λάθη του κράτους, τις θεσμικές αδυναμίες, την ανεπάρκεια των πολιτικών και των κομμάτων, όλες τις παθογένειες και παθολογίες του κοινοβουλευτικού πολιτικού συστήματος. Ανέδειξε επίσης όλα τα λειτουργικά προβλήματα της οικονομίας και την αποτυχία του κρατικοδίαιτου οικονομικού μοντέλου.
Οι ένοχοι για τη γενικευμένη χρεοκοπία είναι το πολιτικό-οικονομικό σύστημα, η κυβερνητική, εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική εξουσία, τα δύο κόμματα N.Δ. και ΠΑΣΟΚ, τα πρόσωπα που σχεδίασαν και υλοποίησαν την καταστροφή.
Τους ενόχους εξέθρεψε το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζεται από το ισχύον Σύνταγμα και επιβάλλει την κομματοκρατία, την ανεξέλεγκτη εξουσία και μια καθαρή ολιγαρχία. Αυτό το πλέγμα εξουσίας υποβαστάζεται από το «βαθύ κράτος» – Στρατό, Αστυνομία, Εκκλησία. Αυτοί είναι οι υπαίτιοι, οι εσωτερικοί υπαίτιοι, όχι κάποιοι φανταστικοί εξωτερικοί, όχι κάποια «ξενοκρατία» – τουλάχιστον όχι μόνο οι ξένοι.
Αυτό το πλέγμα εξουσίας που αποτελεί ένα συμπαγές σύστημα υποστηρίχθηκε από τα ΜΜΕ, από την πλειονότητα των πανεπιστημιακών, των διανοουμένων, από τις συνδικαλιστικές κρατικοδίαιτες συντεχνίες, από επαγγελματικές ομάδες συμφερόντων, δηλαδή από αρκετά κοινωνικά στρώματα, ιδίως από τη μικροαστική μικρομεσαία μάζα.
Συνεπώς, έχουν χρεοκοπήσει όχι μόνο οι κρατικοί και οι πολιτικοί θεσμοί, αλλά και οι κοινωνικοί, συμβάλλοντας και αυτοί με τον τρόπο τους στη γενικευμένη παρακμή. Η χρεοκοπία δεν περιορίζεται στον οικονομικό παραγωγικό και κυβερνητικό τομέα, αλλά αγκαλιάζει κοινωνικά στρώματα, κοινωνικές δομές, νοοτροπίες και σημασίες, έχει κοινωνικές ρίζες, είναι χρεοκοπία «αξιών», δομική και πολιτισμική.
Αυτό λοιπόν το πολιτικό, θεσμικό, δικαιικό σύστημα, το μοντέλο διακυβέρνησης, καθώς και το ιδεολογικό και σημασιακό πλαίσιο που κυριάρχησαν επί δεκαετίες έχουν αποτύχει παταγωδώς. Δεν έχουν όμως καταρρεύσει, υπάρχουν ακόμη, αν και απαξιωμένα, εν τούτοις άγρυπνα και άγρια για εξουσία και προνόμια. Θα πρέπει συνεπώς αυτά όλα να αλλάξουν.
Η ανάγκη για αλλαγή καθίσταται ακόμη πιο επιτακτική αν αναλογιστεί κανείς, πρώτον, πως οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες που εισήλθαν σε καθεστώς μνημονίου (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος) ήδη εξήλθαν στις αγορές και μόνο η Ελλάς εφαρμόζει το τρίτο μνημόνιο με καταστροφικά αποτελέσματα, δεύτερον, τις αδιέξοδες πολιτικές των κυβερνήσεων στο διάστημα μετά τη διαπίστωση της χρεοκοπίας το 2010.
Τόσο η κεντρώα κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου και η τεχνοκρατική του τραπεζίτη Λ. Παπαδήμου (υποστηριζόμενη από ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και ΛΑΟΣ) όσο και η δεξιά κυβέρνηση των Σαμαρά-Βενιζέλου (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ) και η «αριστερή» κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. είχαν αρνητικές συνέπειες. Χειροτέρευσαν την κατάσταση διατηρώντας ταυτοχρόνως το ίδιο θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο, μη επιχειρώντας καινοτόμες μεταρρυθμίσεις και θεσμικές αλλαγές.
Αυτό σημαίνει πως το πολιτικό σύστημα είναι παντελώς ανίκανο για δημιουργικές αναδιαρθρώσεις, είναι απρόθυμο να προβεί σε αυτομεταρρύθμισή του, όπως το έδειξε άλλωστε η πορεία του τα τελευταία σαράντα έτη.
Πρόκειται για ένα κλειστό διεφθαρμένο κομματοκρατικό αυτοτροφοδοτούμενο και αυτοαναπαραγόμενο ολιγαρχικό σύστημα, που αυτοπροστατεύεται και συνεχίζει να προστατεύει το «βαθύ κράτος», τους μεγαλοεπιχειρηματίες, τους μεγαλοκαναλάρχες και τους πάσης φύσεως φοροφυγάδες.
Γι’ αυτό τα ποικίλα στηρίγματα και υποστηρίγματά του διατηρούν σταθερή και πυρέσσουσα την επιθυμία για κατοχή της εξουσίας και εκμετάλλευσή της προς όφελός τους, σέρνοντας σταθερά την κοινωνία προς τη φθορά.
Συνεπώς, ευλόγως τίθενται ορισμένα βασικά ερωτήματα: Τι μπορεί να γίνει μέσα στη γενικευμένη χρεοκοπία, ανικανότητα, διαφθορά και διαπλοκή; Μπορεί η διέξοδος να προκύψει από τις αποτυχημένες δυνάμεις του κομματικού συστήματος, εντός του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου; Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά δεν είναι αισιόδοξη.
Τα κόμματα δεν μπορούν να φέρουν την απαιτούμενη ριζική αλλαγή, ούτε καν μικρές ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, όπως έχει δείξει η πραγματικότητα. Είναι αδύνατο να καταφέρουν να αλλάξουν τη γενικευμένη σήψη, δεν μπορούν να αποτελέσουν λύση στο πρόβλημα επειδή αποτελούν μέρος του προβλήματος.
Καμία κομματική κυβέρνηση συνεργασίας δεν μπορεί να φέρει τη λύση ούτε με οποιοδήποτε κόμμα της Αριστεράς. Κανένα κόμμα δεν είναι ικανό να επεξεργαστεί λύσεις εφικτές που να ανταποκρίνονται στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, διότι αν ήταν ικανό, θα τις είχε ήδη επεξεργαστεί. Η μόνη λύση θα ήταν νέα πολιτικά κινήματα από τα κάτω.
*Απόσπασμα από το νέο βιβλίο του «Η αποτυχία του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Πλαίσιο για μια νέα πολιτική δράση», εκδ. Εξάρχεια, 2016
** δρος φιλοσοφίας, συγγραφέας
Πηγή: https://www.efsyn.g
