«Ανακοινώνω σήμερα ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν. Σε λίγα λεπτά, θα υπογράψω ένα προεδρικό υπόμνημα για την έναρξη της επαναφοράς των κυρώσεων των ΗΠΑ ενάντια στο ιρανικό καθεστώς. Θα επιβάλουμε το ύψιστο επίπεδο οικονομικών κυρώσεων». Με αυτά τα λόγια και άλλα πολλά χειρότερα που μάλλον παρέπεμπαν σε κήρυξη πολέμου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υλοποίησε χθες μία από τις χειρότερες και πλέον επικίνδυνες προεκλογικές του υποσχέσεις: την αποχώρηση της χώρας του από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, «τη χειρότερη συμφωνία που συνέταξε ποτέ κανείς» και στην οποία «οι ΗΠΑ δεν θα έπρεπε να είχαν συμμετάσχει ποτέ».
Πέταξε ένα «τυράκι» λέγοντας ότι είναι έτοιμος και πρόθυμος να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία με το Ιράν όταν είναι έτοιμο, ανακοινώνοντας παράλληλα ότι ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο βρισκόταν καθ’ οδόν για τη Βόρεια Κορέα προκειμένου να ξεκινήσει τις ετοιμασίες για τη συνάντηση του Τραμπ με τον Κιμ Γιονγκ Ουν.
Κατόπιν, τη σκυτάλη πήρε ο Τζον Μπόλτον, το «γεράκι» της περιόδου Μπους που ο Τραμπ προσέλαβε για σύμβουλο εθνικής ασφάλειας στον Λευκό Οίκο, ο οποίος ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος υπέγραψε το υπόμνημα με το οποίο διατάσσονται οι υπηρεσίες να επαναφέρουν εις βάρος του Ιράν όλες τις κυρώσεις που είχαν αρθεί από τον Μπαράκ Ομπάμα και επανέλαβε σαν ρομπότ εις τριπλούν ενώπιον των δημοσιογράφων: «Είμαστε έξω από τη συμφωνία. Είμαστε έξω. Είμαστε έξω από τη συμφωνία».
Μια νέα, απρόβλεπτη περίοδος ξεκινά από χθες για τη διεθνή πολιτική σκηνή, για την οποία «ούτε ο πρόεδρος ούτε η κυβέρνησή του φαίνονται να έχουν καμία στρατηγική ή κάποιο σχέδιο γι’ αυτό που θα επακολουθήσει», όπως είπε πριν από λίγες μέρες ο Τζέικ Σάλιβαν, πρώην σύμβουλος του Μπαράκ Ομπάμα και από τους ανθρώπους που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις με το Ιράν, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου της Diplomacy First, μιας ομάδας πρώην διπλωματών και αξιωματούχων που τάσσονται υπέρ της διατήρησης της συμφωνίας.
Για «σοβαρό σφάλμα» έκανε λόγο ο ίδιος ο πρώην πρόεδρος Ομπάμα, προσθέτοντας ότι «χωρίς τη συμφωνία οι ΗΠΑ ίσως βρεθούν απέναντι στο δυσάρεστο δίλημμα να επιλέξουν ανάμεσα σε ένα Ιράν με πυρηνικό εξοπλισμό ή έναν νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή».
Το Ιράν, «σαν έτοιμο από καιρό», υψώνει τους τόνους τείνοντας παράλληλα κλάδο ελαίας εκτός Αμερικής. Ο πρόεδρος της χώρας, Χασάν Ρουχανί, δήλωσε χθες ότι έδωσε εντολή στον υπουργό Εξωτερικών να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τις άλλες χώρες που παραμένουν στη συμφωνία για τα πυρηνικά, κάτι για το οποίο είχε προϊδεάσει με προχθεσινή του δήλωση εν αναμονή της αρνητικής απόφασης του Τραμπ.
«Είναι σύντομο το διάστημα» που απομένει για τη διαπραγμάτευση, τόνισε ο Ροχανί, προειδοποιώντας παράλληλα ότι αν αυτή αποτύχει, τότε η Ισλαμική Δημοκρατία θα προχωρήσει στον εμπλουτισμό ουρανίου «περισσότερο από ποτέ… μέσα στις επόμενες εβδομάδες».
«Η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία λυπούνται για την απόφαση των ΗΠΑ να φύγουν από τη συμφωνία. Το καθεστώς μη εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων βρίσκεται σε κίνδυνο», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εκ μέρους και των τριών χωρών, μια διαφορετική από τη μάλλον ενδοτική στάση που είχε επιδείξει στο ταξίδι του στην Ουάσινγκτον.
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι επανέλαβε τη θέση της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη διατήρηση της συμφωνίας. «Είμαι ιδιαίτερα ανήσυχη από τη σημερινή ανακοίνωση των νέων κυρώσεων», δήλωσε η Μογκερίνι, τονίζοντας ωστόσο ότι «η Ε.Ε. είναι αποφασισμένη να διατηρήσει τη συμφωνία».
Η Τουρκία, συνεχίζοντας το μπρα ντε φερ με την Ουάσινγκτον, ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει τις εμπορικές σχέσεις της με το Ιράν, όσο είναι δυνατόν, και «δεν θα είναι υπόλογη σε κανέναν», όπως δήλωσε χθες ο υπουργός Οικονομικών της χώρας, Νιχάτ Ζεϊμπκτσί, σε συνέντευξη στο CNN Turk.
Πανηγύρια στο Τελ Αβίβ
Ο μόνος χαρούμενος μέχρι χθες το βράδυ για τις εξελίξεις ήταν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος χαρακτήρισε «θαρραλέα» και «σωστή» την απόφαση του Τραμπ, προσθέτοντας ότι το Ισραήλ την «εκτιμά βαθιά».
Την ίδια στιγμή, κατά μία πολύ περίεργη «σύμπτωση», ο ισραηλινός στρατός έδινε εντολή στις τοπικές αρχές στα υψίπεδα του Γκολάν να «ξεκλειδώσουν και να ετοιμάσουν καταφύγια», καθώς εντόπισε, όπως ανέφερε, «ασυνήθιστη δραστηριότητα των ιρανικών δυνάμεων στη Συρία». Λίγο αργότερα ανακοίνωσε ότι επιστρατεύει εφέδρους «για ειδικές περιπτώσεις, όπως απαιτείται».
Στο εξής, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Από τον κίνδυνο μιας νέας ανάφλεξης στην ήδη εύφλεκτη Μέση Ανατολή μέχρι σοβαρές διεθνείς οικονομικές αναταράξεις με επίκεντρο τη συμφωνία για το Ιράν. Αρκετοί αναλυτές μάλιστα εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για την επιβίωση της συμφωνίας χωρίς τις ΗΠΑ, προβλέποντας παράλληλα ενδοευρωπαϊκές τριβές.
«Δεν θα είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ αγνοεί τις επιθυμίες των συμμάχων του», σχολίαζε ο διπλωματικός αναλυτής του CNN Νικ Ρόμπερτσον. «Μήπως ο Τραμπ βλέπει τη συμφωνία με το Ιράν όχι μόνο ως ένα εργαλείο για να δημιουργήσει ρήγματα στη Μέση Ανατολή, αλλά και ως ευκαιρία επανασχεδιασμού των σχέσεων με την Ευρώπη; Μήπως, εγκαταλείποντας τη συμφωνία και δυσχεραίνοντας τα επιχειρηματικά συμφέροντα ευρωπαϊκών χωρών με το Ιράν, μοχλεύει αντιπαλότητες με στόχο να μειώσει το συνολικό οικονομικό εκτόπισμα της Ε.Ε.;»
Υπάρχει, τέλος, και άλλη μια πιθανή δυσάρεστη συνέχεια και αφορά την προσέγγιση με τη Βόρεια Κορέα, για την οποία κομπάζει ο Τραμπ. «Χάνουμε την αξιοπιστία μας ως συνομιλητές», δήλωσε στην Independent η Αλεξάντρα Μπελ, ανώτερο στέλεχος του Centre for Arms Control and Non-Proliferation, με έδρα την Ουάσινγκτον. «Γιατί να υπογράψει η Βόρεια Κορέα την οποιαδήποτε συμφωνία ύστερα από αυτό;».
