Γράφει ο Ceteris Paribus
Οι προβλέψεις κάποιων ότι ο προεκλογικός επιθετικός λόγος του Ντόναλντ Τραμπ θα εξαερωνόταν στην πορεία της προεδρικής θητείας του και ότι τελικά θα αναγκαζόταν να σεβαστεί τις παραδοσιακές συντεταγμένες της αμερικανικής πολιτικής στις διεθνείς σχέσεις, έχουν αποδειχθεί πολύ αισιόδοξες – αν όχι αφελείς.
Ύστερα από μια ολιγόμηνη «αναγνώριση εδάφους» και εμπλοκές λόγω της σφοδρής αντίδρασης τμήματος του «βαθέος» αμερικανικού κράτους, είναι πλέον πέρα από κάθε αμφιβολία φανερό ότι ο Αμερικανός πρόεδρος εφαρμόζει το προεκλογικό του πρόγραμμα «σε όλη τη γραμμή» – ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις διεθνείς σχέσεις. Και ο εμπορικός πόλεμος είναι το «δαχτυλίδι του στέμματος» στη διεθνή του πολιτική. Σε αυτό το «μέτωπο», οι «επιχειρήσεις» της διοίκησης Τραμπ είναι σε πλήρη εξέλιξη.
Ύστερα από την πρώτη τους φάση, όσα προμηνύονται είναι πολύ δυσοίωνα. Ο εμπορικός πόλεμος σύντομα θα κλιμακωθεί και σε νομισματικό. Και το μεγάλο ερώτημα είναι πλέον τι θα ακολουθήσει…
Ο Τραμπ και οι πίσω απ’ αυτόν βιάζονται…
Η πολιτική του εμπορικού πολέμου και η διαφαινόμενη κλιμάκωσή του σε νομισματικό έχει τόσα ρίσκα, ώστε το γεγονός πως η διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ προχωρεί πλέον ανεμπόδιστα σε αυτό το δρόμο, να έχει μόνο μία εξήγηση: η πολιτική του έχει ερείσματα και στηρίγματα σε ισχυρά τμήματα του αμερικανικού κράτους. Συνήθως, οι Αμερικανοί πρόεδροι ακολουθούσαν την «πεπατημένη» στη διάρκεια της πρώτης θητείας τους στο Λευκό Οίκο και υλοποιούσαν την όποια ιδιαίτερη δική τους ατζέντα -και πάλι προσεκτικά- στη διάρκεια της δεύτερης.
Στην περίπτωση του Ντόναλντ Τραμπ η ριζοσπαστική του ατζέντα άρχισε να ξεδιπλώνεται στην πρώτη επέτειο της ανάληψης των προεδρικών του καθηκόντων. Η ταχύτητα είναι εντυπωσιακή και δείχνει ότι οι δυνάμεις του αμερικανικού βαθέος κράτους που στηρίζουν την πολιτική του δεν είναι μόνο αρκετά ισχυρές αλλά βιάζονται εξαιρετικά! Πρέπει να το πάρουμε πολύ στα σοβαρά: είμαστε μόνο στην αρχή του ξεδιπλώματος αυτής της πολιτικής, η οποία είναι σφόδρα πιθανόν να κλιμακωθεί πολύ γρήγορα.
Έχουμε εξηγήσει τι είναι αυτό που κάνει αυτή την πολιτική εξαιρετικά επείγουσα: η δρομολογημένη με τρόπο που μοιάζει ανεπίστρεπτος ανάδειξη, σε ορίζοντα δεκαετίας, της Κίνας σε πρώτη οικονομική δύναμη στον κόσμο και η υποχώρηση των ΗΠΑ στη δεύτερη θέση. Στην Ιστορία, μόνο η αδήριτη και ωμή λογική των συσχετισμών δύναμης που επιβάλλονται από τον πόλεμο επέβαλαν μια τέτοια αποκαθήλωση σε δυνάμεις που είχαν τη θέση της κοσμοκράτειρας. Υπήρξαν βεβαίως και περιπτώσεις κατάρρευσης ή αργής και βασανιστικής παρακμής, αλλά στην πρώτη περίπτωση είχε προηγηθεί οξύς ανταγωνισμός ενώ στη δεύτερη η μάχη δεν χάθηκε από κάποιον ανταγωνιστή αλλά από τον «κακό εαυτό», τις στρατηγικές αδυναμίες της κοσμοκράτειρας που ωρίμασαν ραγδαία.
Σε κάθε περίπτωση, αν σε κάτι παραπέμπει η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, είναι ότι οι ΗΠΑ θα δώσουν σκληρή μάχη με όλα τα μέσα για να μην αποκαθηλωθούν από τη θέση του παγκόσμιου «αυτοκράτορα». Ότι δεν θα παρακολουθήσουν παθητικά τη «στέψη» της Κίνας.
Από τη στιγμή που θα γίνει μια τέτοια επιλογή, όλα πρέπει να γίνουν γρήγορα, γιατί απλούστατα ο χρόνος δεν περισσεύει. Αν πρόκειται να γίνουν δραστικά πράγματα που να αναστρέψουν την πορεία της ανατροπής των παγκόσμιων συσχετισμών, αυτά πρέπει να γίνουν στη διάρκεια των λίγων επόμενων χρόνων…
Ιδού ένα διάγραμμα και ένας πίνακας που εξηγούν πολύ εύγλωττα γιατί:
Η κατάταξη των χωρών σύμφωνα με το ΑΕΠ (ποσοστό επί του παγκόσμιου ΑΕΠ, σε PPP/Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης, 2018*)
*Προβλέψεις
Το ΑΕΠ της Κίνας προβλέπεται ότι θα ξεπεράσει το αμερικανικό ΑΕΠ σε τιμές αγοράς το αργότερο το 2030, αλλά το έχει ήδη ξεπεράσει από το 2014 (!) σε τιμές αγοραστικής δύναμης…
Έρχεται το «μπουμ» με την Κίνα
Αν όλα πρέπει να γίνουν γρήγορα, τότε κατά συνέπεια όλα πρέπει να γίνουν σύμφωνα με τον χρυσούν κανόνα του «ανταγωνισμού χωρίς αύριο»: σκανάρισε όλες τις αδυναμίες του αντιπάλου – χτύπα χωρίς έλεος. Αυτόν φαίνεται να είναι έτοιμες να εφαρμόσουν οι ΗΠΑ του Τραμπ, ξεκινώντας από την Κίνα. «Ο εμπορικός πόλεμος είναι καλό πράγμα και μπορείς να τον κερδίσεις εύκολα», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Αν αφήσουμε κατά μέρος το στοιχείο της έπαρσης και του ναρκισσισμού που τον διακρίνει, αυτή η φράση θέλει να πει πως ο εμπορικός είναι ένας πόλεμος στον οποίο οι ΗΠΑ έχουν το πλεονέκτημα: η οικονομία τους δεν στηρίζεται στις εξαγωγές όσο η οικονομία της Κίνας. «Στον εμπορικό πόλεμο έχουμε ήδη ηττηθεί», δήλωσε επίσης. Επομένως, αυτός και οι περί αυτόν εκτιμούν πως οι ΗΠΑ δεν έχουν να χάσουν πολλά περισσότερα από όσα έχασαν ήδη. Αυτή η λογική δεν απέχει και πολύ και θα μπορούσε γρήγορα να οδηγήσει, οδηγημένη από τις συνέπειες της εφαρμογής της, στο «γαία πυρί μιχθήτω»…
Όταν πρόσφατα η Κίνα έδειξε να έχει διάθεση να συζητήσει κάποιες τουλάχιστον από τις αμερικανικές απαιτήσεις, είχαμε γράψει ότι η Κίνα έχει μάθει καλά να κερδίζει χρόνο μέσα από τις συνομιλίες. Όμως οι ΗΠΑ του Τραμπ, πριν αλέκτορα φωνήσαι, απέδειξαν ότι έχουν οξεία αίσθηση του χρόνου και δεν έχουν καμία διάθεση για παρελκυστικές τακτικές που θα οδηγούσαν σε βέβαιη απώλειας πολύτιμου χρόνου με εντελώς αβέβαια αποτελέσματα.
Στις υπό εξέλιξη συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών, οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ θέτουν στην Κίνα ταπεινωτικούς όρους: Να μειώσει το εμπορικό πλεόνασμα που έχει με τις ΗΠΑ κατά… 200 δισ. δολάρια σε ένα χρόνο. Να μην απαιτεί κοινοπραξίες από τους αμερικάνους επενδυτές, ώστε να μην αφομοιώνει την τεχνογνωσία τους. Να συμμορφώνεται με τους… αμερικάνικους νόμους περί εξαγωγών, να ανοίξει τα σύνορα στις αμερικάνικες επενδύσεις σε όλους τους τομείς και να ανέχεται δασμολογικά ή άλλα μέτρα των ΗΠΑ εναντίον της χωρίς εκείνη να απαντά!
Είναι φανερό ότι οι ΗΠΑ θέλουν να κλείσουν κάθε οδό «έντιμου συμβιβασμού» με την Κίνα. Θέλουν την ειρηνική πλήρη υποταγή της στις αξιώσεις τους. Αυτό, ωστόσο, δεν είναι εφικτό για τους ίδιους ακριβώς λόγους που (αποδείχτηκε ότι) δεν είναι εφικτό να αναμείνουν παθητικά οι ΗΠΑ τη δική τους αποκαθήλωση από την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία. Η κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου είναι αναπόφευκτη. Η Κίνα θα κερδίσει ελάχιστο χρόνο με τις συνομιλίες και ύστερα… μπουμ!
Η κλιμάκωση σε νομισματικό πόλεμο
Οι «καραμπόλες» του εμπορικού πολέμου θα είναι από μόνες τους πολυσήμαντες και επίφοβες – ιδιαίτερα όταν οι παγκόσμιες αγορές είναι «φορτωμένες» με εύφλεκτα υλικά. Όμως υπάρχει ένας ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος: να κλιμακωθεί ο εμπορικός πόλεμος σε νομισματικό. Αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η αναπόφευκτη συνέπεια της κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου χωρίς να χρειαστεί να προσμετρήσουμε την επιρροή άλλων παραγόντων. Όταν ο εμπορικός ανταγωνισμός γίνει τόσο οξύς και τόσο «υπαρξιακός», τότε καθείς θα επιστρατεύσει όλα του τα όπλα, ιδιαίτερα τα νομισματικά (επιτόκια και ισοτιμίες), που είναι καθοριστικά στις διεθνείς εμπορικές και οικονομικές σχέσεις. Η τάση λοιπόν θα είναι η γενίκευση του «πολέμου».
Πέρα από αυτό όμως, υπάρχουν και ιδιαίτεροι λόγοι. Η αμερικανική οικονομία είναι στην κορύφωση του δικού της κύκλου ανάκαμψης, με αποτέλεσμα να είναι επίσης σε φάση συνεχούς ανόδου των επιτοκίων του δολαρίου. Η Ευρωζώνη είναι μάλλον στην αρχή προς το μέσον του δικού της κύκλου ανάκαμψης και -κυρίως- δεν έχει την ενιαία θέληση και συνοχή του ομόσπονδου κράτους των ΗΠΑ.
Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι πολύ λιγότερο εύρωστες σε σχέση με τις αμερικανικές και κρύβουν πολλούς «σκελετούς» στις ντουλάπες τους. Ως αποτέλεσμα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να ακολουθήσει την κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (FED) στο ρυθμό αύξησης των επιτοκίων.
Το διευρυνόμενο επιτοκιακό χάσμα ανάμεσα στο δολάριο και το ευρώ έχει πολύ σημαντικές πρακτικές συνέπειες, με χαρακτηριστικότερες δύο:
Πρώτο, οι αποδόσεις των 10ετών αμερικανικών κρατικών ομολόγων τείνουν να ξεπεράσουν το 3% όταν το αντίστοιχο γερμανικό έχει απόδοση λίγο πάνω από 0,5%. Αυτό είναι σοβαρός λόγος για μια στροφή στα αμερικανικά ομόλογα και μια γενικότερη «επιστροφή» στο δολάριο, που αποτυπώνεται στην αύξηση τις ισοτιμίας του αμερικανικού νομίσματος. Επιπλέον, τα υψηλότερα επιτόκια δεν ευνοούν τις μετοχές. Τέλος, η ένταση της διεθνούς ανασφάλειας από την κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου, πέρα από τις επιπτώσεις που πιθανόν θα έχει στα χρηματιστήρια, θα στρέψει τις επενδύσεις σε ομόλογα ισχυρών κρατών και ισχυρών νομισμάτων.
Δεύτερο, τα υψηλά αμερικανικά επιτόκια φέρνουν στην επιφάνεια ένα διεθνές πρόβλημα: τα εταιρικά δάνεια σε δολάρια, τα οποία γίνονται όλο και πιο ακριβά και όλο και πιο δυσβάστακτα στην εξυπηρέτησή τους.
Όλα αυτά έχουν προφανείς και αναπόφευκτες συνέπειες στην ένταση του νομισματικού πολέμου. Ήδη διαγράφεται στον ορίζοντα το διεκδικούμενο «έπαθλο»: ποιο από τα ισχυρά νομίσματα θα επιβιώσει σε αυτή τη μάχη, ποιο θα αναδειχθεί σε παγκόσμιο νόμισμα όχι απλώς συναλλαγών αλλά και αποθεματοποίησης. Θα αντέξουν το γουάν και το ευρώ μια τέτοια «κόντρα» ή θα νικηθούν από το δολάριο; Ή η εξέλιξη θα είναι εντελώς διαφορετική, τραυματίζοντας και το ρόλο του δολαρίου σαν παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος και ξαναβάζοντας στο θρόνο του το χρυσό; Αυτό θα είναι το μεγάλο ο9ικονομικό παίγνιο των επόμενων χρόνων.
Τα πλεονεκτήματα του τρόμου…
Όταν ο οικονομικός πόλεμος γενικεύεται με τέτοιο τρόπο, τότε ο πειρασμός να ανασύρει κανείς από τη φαρέτρα του όλα του τα όπλα, να αξιοποιήσει για τους σκοπούς του «πολέμου» όλα του τα πλεονεκτήματα, είναι μεγάλος. Όσον αφορά τις ΗΠΑ, ποιο είναι το πιο αδιαμφισβήτητο από όλα τα πλεονεκτήματα; Η στρατιωτική υπεροχή, η οποία δεν απειλείται ακόμη από κανέναν. Αυτό το ύστατο πλεονέκτημα, παραπέμπει στο ύστατο «όπλο»: στον πραγματικό πόλεμο.
Τέλος, μια άλλη εξέλιξη είναι ήδη φανερή: η ρευστοποίηση των διεθνών σχέσεων. Μια είδηση των τελευταίων ημερών είναι πολύ εύγλωττη: Οι ΗΠΑ επιτέθηκαν στη Ρωσία για τα σχέδια κατασκευής του αγωγού Nord Stream ΙΙ, αλλά η Γερμανίδα καγκελάριος στη συνάντησή της με τον Ρώσο πρόεδρο κ. Πούτιν συναίνεσε στην κατασκευή του, θέτοντας απλώς όρο τη μη περιθωριοποίηση της Ουκρανίας… Τις ίδιες μέρες, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε πως αν οι ΗΠΑ πολιτευτούν με βάση το «πρώτα οι ΗΠΑ», τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πει το ίδιο.
Όταν οι «αγορές» δεν θα στέλνουν ενιαίο μήνυμα αλλά θα κατακλύζονται από τις ιαχές του εμπορικού και νομισματικού πολέμου, όταν οι διεθνείς σχέσεις θα έχουν ρευστοποιηθεί και οι πλέον «περίεργες» συμμαχίες θα συνάπτονται και θα διαλύονται το ίδιο εύκολα, όταν θα αρχίσουν τα προεόρτια πολεμικών προετοιμασιών άγνωστων και αδιανόητων για τις τελευταίες δεκαετίες, θα ξυπνήσουμε όλοι σε έναν αγνώριστο κόσμο…
Πηγή: http://www.rizopoulospost.com
