Εντονότερους τόνους σε ότι αφορά τους ρυθμούς με τους οποίους επαναποδίδεται στις θρησκευτικές κοινότητες της Αλβανίας η περιουσία που είχε κρατικοποιηθεί στα χρόνια του κομουνιστικού αθεϊστικού διωγμούς, περιέχει η φετινή Έκθεση του State Department για τις Θρησκευτικές Ελευθερίες (αναφέρεται στην κατάσταση της περασμένης χρονιάς – 2017). Η Έκθεση που συντάσεται από το ειδικό Γραφείο για Δημοκρατία, Ανθρώπινα Δικαιώματα και Εργασία, του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ δόθηκε προχθές στη δημοσιότητα.
Στο κεφάλαιο που αναφέρετε στην Αλβανία επικροτείται θρησκευτική ανοχή που επικρατεί μεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων, Μουσουλμάνων και Χριστιανών, ωστόσο όμως παραπέμπει στην Έκθεση του Ειδικού Απεσταλμένου του ΟΗΕ για τη Θρησκευτική Ελευθερία και την Ανοχή που εμμέσως προειδοποιεί ότι ναι μεν το φαινόμενο είναι θετικό και η κατάσταση θεμιτή αλλά θέλει προσπάθεια εντατική ώστε να διατηρηθεί η ειρηνική συνύπαρξη.
Φαίνεται ένας λόγος που δύναται διαταράξει την ήρεμη σχέση των θρησκευτικών κοινοτήτων με την πολιτεία, αλλά που ταυτόχρονα δεσμεύει αυτές σε ανάγκες εξωτερικής βοήθειας άρα και επιρροής από εξτρεμιστικά κέντρα είναι αυτό την περιουσιακής τους ένδειας. Η Επιτροπή Απόδοσης των Περιουσιών που είχαν δημευθεί βιαίως προχωρεί με ρυθμούς καθυστερήσεων όπως έχουν παρατηρήσει αξιωματούχοι της Αμερικανικής Πρεσβείας στα Τίρανα. Οι διπλωματικές αρχές των ΗΠΑ έχουν παροτρύνει τις αρχές της πολιτείας της Αλβανίας όπως δώσουν προτεραιότητα στην υπόθεση αυτή και μάλιστα γιατί όχι προχωρήσει και ειδική νομοθεσία.
Το θέμα έχει σπουδαία σημασία τόσο για την Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αλβανία όσο και ειδικά για την ΕΕΜ. Οι λεηλασίες που γίνονται ειδικά στην παράκτια περιοχή αλλά και μονές στην ενδοχώρα έχουν την βάσης τους ακριβώς στο γεγονός ότι δεν έχουν ακόμη αποδοθεί και κατοχυρωθεί για κτηματολογίου και υποθηκοφυλακείου στην Ορθόδοξη Εκκλησία, τις ενορίες και τα μοναστήρια τους. Παλαιότερα ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είχε καυστικά αναφέρει ότι θα αποδοθούν νομικά όταν πλέον θα έχουν εντελώς καταπατηθεί. Επί το πλείστον η Ορθόδοξη κοινότητα ταλαιπωρείτε ειδικά, λόγω της πληθώρας των περιπτώσεων και απ’ τα χαρακτηρισμένα ως μνημεία πολιτισμού κτίσματα λατρείας, τα οποία ακόμη δεν αποτελούν τίτλους.
Έχει σημασία να υπογραμμιστεί ότι η αντίδραση από πλευράς του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Ιλίρ Μέτα υπήρξε άμεση και μόλις λίγες ώρες μετά την δημοσιοποίηση της Έκθεσης. Αναγνωρίζει το πρόβλημα και αντιλαμβάνεται ότι δύναται αποτελέσει αφορμή για ριζοσπαστικοποίηση της κατάστασης γι αυτό και θέτει την Κυβέρνηση προ των ευθυνών όπως επισπεύσει πριν εκλείψει η υπομονή που επιδεικνύουν οι θρησκευτικές κοινότητες.
Η έκθεση έχει επανειλημμένως αναφορά στην απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας, στη λήξη του έτους 2017, ώστε με ειδικό Διάταγμα παράσχει στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο την αλβανική υπηκοότητα και μάλιστα σε εισαγωγικά περιέχει το σκεπτικό που δημοσίως ομολόγησε ο Πρόεδρος που τον οδήγησε στη συγκεκριμένη απόφαση.
Αναφέρεται στην πορεία της προσπάθειας του κράτους για την καταγραφή των τεμένων του Ισλάμ που έχουν κτιστεί υπό καθεστώς παρανομίας καθώς και την ένταξη τους υπό τον έλεγχο της επισήμου Μουσουλμανικής αρχής ως απαραίτητο βήμα για την αποφυγή εξτρεμιστικού και μισαλλόδοξου κηρύγματος. Στα πλαίσια αυτή η Πρεσβεία συνεχίζει να συνδράμει ακόμη και με την παρουσία ειδικών την αστυνομία του κράτους της Αλβανίας στην αντιμετώπιση ατόμων με ριζοσπαστικές απόψεις ή που ασχολούνται με την διασπορά μίσους με θρησκευτική βάση.
Στο εισαγωγικό μέρος η Έκθεση περιέχει αναφορά στην ψήφιση απ’ τη Βουλή ειδικού νόμου για τα δικαιώματα και ελευθερίες των εθνικών μειονοτήτων.
Απ’ τη μια η Έκθεση περιέχει στατιστικά στοιχεία για τα σχολεία που ελέγχουν οι θρησκευτικές κοινότητες ανά τη χώρα επικροτώντας μάλιστα αυτό το δικαίωμα που παρέχει η πολιτεία, μαζί μ’ αυτό τη κατοχής και διαχείρισης κοιμητηρίων, απ’ την άλλη όμως παρατηρεί ότι καθυστερεί η υλοποίηση της υπόσχεσης της πολιτείας ώστε στη δημόσια παιδία να εισαχθεί μάθημα θρησκειολογίας.
Η Έκθεση υπογραμμίζει και πάλι την αντίθεση σε ότι αφορά στα στοιχεία της κρατικής Απογραφής 2011, αντίθεση που επισήμως εκφράζουν οι Ορθόδοξοι, οι Καθολικοί και οι Μπεκτασί που θεωρούν ότι έχει τεχνητά μειωθεί ο αριθμός κατά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Οι κοινότητες αυτές κρίνουν μη πραγματική και αναληθή την εικόνα της θρησκευτικής σύνθεσης της δημογραφίας ανά τη χώρα.
