Η υψηλή στρατηγική του Ερντογάν

Γράφει ο Ανδρέας Κορφιάτης*

Οι Τουρκικές παραβιάσεις στο Αιγαίο αποτελούν πλέον καθημερινότητα για την Ελληνική κοινωνία, δια αέρος και θαλάσσης γίνονται προκλήσεις, την ώρα που δια πυρός και σιδήρου ο «σουλτάνος» επιδιώκει, με το δημοψήφισμα, να συγκεντρώσει υπό το πρόσωπο του όλες τις διοικητικές εξουσίες της γείτονας χώρας.

Μπορούν τάχα αυτές οι δύο καταστάσεις να έχουν κοινή αφετηρία την υψηλή στρατηγική του «Σουλτάνου»; Ναι σωστά ακούσατε, Υψηλή στρατηγική. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο γειτόνων κρατών (Ελλάδος-Τουρκίας) κατά την διακυβέρνηση της Τουρκίας από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν ιδιαίτερες θερμές, πολιτικά, οικονομικά και σε ατομικό ακόμα επίπεδο (ο τέως Πρωθυπουργός της Ελλάδος Κωνσταντίνος Καραμανλής έγινε κουμπάρος της κόρης του Ερντογάν, Εσρά).

Ωστόσο παρατηρούμε μια στροφή 180 μοιρών την τελευταία περίοδο, αποστροφή από το όραμα μιας ευρωπαϊκής Τουρκίας, στροφή στην ισλαμική παράδοση και αποποίηση του δυτικού «μιάσματος». Η υπεροψία και αδιαλλαξία του προέδρου της Τουρκίας είναι έκδηλη και αδιαμφισβήτητη, εντούτοις δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να μην αναγνωρίσουμε τα ηγετικά χαρακτηριστικά και την υψηλή στρατηγική του «σουλτάνου».

Ο Ερντογάν αποτελεί αναμφισβήτητα τα τελευταία χρόνια το κορυφαίο πολιτικό πρόσωπο της Τουρκίας, χωρίς ιδιαίτερο ανταγωνισμό, η φήμη του και η λαϊκή αποδοχή του είναι σε υψηλότατο επίπεδο, τί τάχα χρειάζεται ένας πολιτικός ηγέτης για την ολοκληρωτική επιβολή και αποδοχή των απόψεων του και των πολιτικών του εφαρμογών σε ένα κράτος;

Εννοείται να έχει το μονοπώλιο της άσκησης της νόμιμης βίας στα εσωτερικά σύνορα της χώρας, δηλαδή τον πλήρη έλεγχο των θεσμών του κράτους, που έχουν δημιουργηθεί για αυτόν τον σκοπό (στρατός, αστυνομία). Μπαίνοντας στην άβυσσο της περιπτωσιολογίας, κατανοούμε ότι το πρώτο βήμα έγινε με το αποτυχημένο πραξικόπημα της 5ης Ιουλίου, γεγονός που έδωσε ξεκάθαρο πάτημα στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να επιβάλλει τις επιθυμητές καθ’ αυτόν αλλαγές στο στράτευμα, με την αναδιοργάνωση των υψηλόβαθμων αξιωματικών.

Συνεχίζοντας, στο περιπτωσιολογικό πάντα επίπεδο-το δεύτερο βήμα, δηλαδή ο έλεγχος της αστυνομίας έγινε με την δολοφονία του Ρώσου πρέσβη στην Άγκυρα από μέλος της προσωπικής φρουράς του προέδρου Ερντογάν, η δολοφονία του οποίου αποτέλεσε έναυσμα για την αναδιοργάνωση και της αστυνομίας με την «συγκατάθεση» ή έστω την σιωπηλή αποδοχή της «Ρωσικής Αρκούδας».

Έτσι τις επόμενες μέρες βρέθηκαν στο εδώλιο του κατηγορούμενου περισσότεροι από 30 αστυνομικοί και ο έλεγχος της αστυνομίας από τον πρόεδρο κατέστη δυνατός μέσα από την αναδιάρθρωση της. Ωστόσο, το μεγαλεπήβολο εγχείρημα του Ερντογάν, συγκέντρωσης όλων των εξουσιών υπό το πρόσωπο του, έχει πυροδοτήσει σειρά κριτικών κυρίως από νέους Τούρκους επιστήμονες και διανοούμενους. Έτσι κατανοούμε ότι η επιβλητική «περσόνα» του προέδρου δεν είναι αρκετή για να κερδίσει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας του Τουρκικού λαού ενόψει δημοψηφίσματος.

Εντούτοις όντας ηγέτης ενός μουσουλμανικού κράτους δεν είθισται να ξεχνά ότι υπάρχει μια σημαντική ακραία μειονότητα που μπορεί να του «διασφαλίσει» το επιθυμητό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα. Ο Ερντογάν οφείλει για να κερδίσει την ψήφο του Εθνικιστικού κινήματος (4ο κόμμα στην Μεγάλη Εθνοσυνέλευση με ποσοστό 11%) να επιδείξει χαρακτηριστικά ικανού στρατιωτικού ηγέτη που αρμόζουν στην ιδεολογία των γκρίζων λύκων την παραστρατιωτική πτέρυγα του Εθνικιστικού κόμματος, με ότι συνέπειες προσωρινές ή μη μπορεί αυτή η στάση να έχει.

Μήπως άραγε η σύγχρονη πολιτική του Τούρκου προέδρου απέναντι στην Ελλάδα αποτελεί μια εκούσια και εγκάρδια στροφή 180 μοιρών ή μάλλον είναι μία ακόμα πολιτική εντυπωσιασμού με επιθυμητό ακροατήριο την ακροδεξιά Τουρκική πτέρυγα, ώστε να επιτύχει την υψηλή επιδίωξη του που δεν είναι άλλη από την συγκέντρωση όλων των εξουσιών του Τουρκικού κράτους υπό το πρίσμα του ρόλου του Προέδρου; Οι εξελίξεις αφήνονται πλέον στα «ασφαλή» χέρια της ιστορίας του μέλλοντος…

*Ο Ανδρέας Κορφιάτης είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Πολιτικής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, εκ της Γραμματείας Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης του Κέντρου Αστικής Μεταρρύθμισης Αθηνών.