Η Μεσόγειος Θάλασσα μετατρέπεται με γοργούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια σε μια επικίνδυνη «πλαστική παγίδα», με ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ρύπανσης, εξαιτίας των πλαστικών απορριμμάτων που θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τα θαλάσσια είδη, αλλά και την ανθρώπινη υγεία.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η νέα μελέτη του WWF με τίτλο «Σώζοντας τη Μεσόγειο από την πλαστική παγίδα», η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών.
Στο επίκεντρο της μελέτης τοποθετείται ο ιδιαίτερα καταστροφικός συνδυασμός που ασκεί τεράστια πίεση στο Μεσογειακό οικοσύστημα και αποτελείται από τις συνέπειες που έχουν η υπερβολική χρήση πλαστικών στην τοπική βιοποικιλότητα και στους ανθρώπους, η ελλιπής διαχείριση απορριμμάτων και ο μαζικός τουρισμός.
Επιπλέον, συγκεντρώνοντας για πρώτη φορά τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα αναφορικά με τη χρήση του πλαστικού στην Ευρώπη, η μελέτη παρουσιάζει έναν αναλυτικό «οδικό χάρτη» με όλες τις δράσεις που πρέπει να λάβουν φορείς, επιχειρήσεις και πολίτες, προκειμένου να επιτευχθεί η μείωση χρήσης πλαστικού και κατ’ επέκταση η προστασία των θαλασσών μας.
Σύμφωνα με τη μελέτη του WWF, στη Μεσόγειο, τα πλαστικά αποτελούν το 95% των σκουπιδιών που εντοπίζονται στις θάλασσες, τόσο στον βυθό όσο και στις ακτές. Η ρύπανση αυτή προέρχεται κυρίως από την Τουρκία και την Ισπανία, και σε δεύτερη φάση από την Ιταλία, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και την Ελλάδα, με τους τουρίστες που επισκέπτονται την περιοχή να ευθύνονται για την ετήσια αύξηση κατά 40% των απορριμμάτων που καταλήγουν στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Τα μεγάλα πλαστικά κομμάτια τραυματίζουν, προκαλούν ασφυξία και συχνά θάνατο στα ζώα της θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων ειδών που είτε προστατεύονται από τον νόμο είτε κινδυνεύουν με εξαφάνισηΤα μεγάλα πλαστικά κομμάτια τραυματίζουν, προκαλούν ασφυξία και συχνά θάνατο στα ζώα της θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων ειδών που είτε προστατεύονται από τον νόμο είτε κινδυνεύουν με εξαφάνιση, όπως είναι οι θαλάσσιες χελώνες ή τα θαλάσσια θηλαστικά. Ωστόσο, τα μικροπλαστικά, τα μικρά δηλαδή εκείνα θραύσματα πλαστικού, είναι αυτά που βρίσκονται σε πραγματική αφθονία στη Μεσόγειο.
Έχει, μάλιστα, υπολογιστεί πως εντοπίζονται 1,25 εκατ. κομματάκια πλαστικού ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο στη Μεσόγειο Θάλασσα, συγκέντρωση σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερη από αυτήν που καταγράφεται στο λεγόμενο «πλαστικό νησί», στον Βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό. Όταν, δε, εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα, αποτελούν απειλή όχι μόνο για έναν μεγάλο αριθμό ειδών, αλλά και για την ανθρώπινη υγεία.
«Οι επιπτώσεις της ρύπανσης από πλαστικά στη Μεσόγειο γίνονται αισθητές σε παγκόσμια κλίμακα, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα τόσο στο περιβάλλον όσο και στην υγεία των ανθρώπων. Αν η αύξηση των πλαστικών απορριμμάτων συνεχιστεί, αυτό θα πλήξει την παγκόσμια φήμη της Μεσογείου ως τουριστικού προορισμού και ως περιοχής με πλούσια αλιευτική παράδοση, με συντριπτικές συνέπειες για τις τοπικές κοινότητες που στηρίζουν την επιβίωσή τους σε αυτούς τους τομείς. Όλα αυτά θα πρέπει να οδηγήσουν στην άμεση λήψη δράσεων που θα συμβάλλουν στην προστασία της Μεσογείου» δήλωσε ο John Tanzer, επικεφαλής του θαλάσσιου τομέα από το WWF International.
«Αν θέλουμε να συνεχίσουμε να λέμε ότι είμαστε μια χώρα με μοναδικό θαλάσσιο πλούτο και παράδοση, πρέπει να ενεργήσουμε άμεσα»Ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος προγραμμάτων ευαισθητοποίησης του WWF Ελλάς, τονίζει: «Εκατομμύρια τόνοι πλαστικών εισέρχονται κάθε χρόνο στη Μεσόγειο Θάλασσα, επιβαρύνοντας τη θαλάσσια ζωή και απειλώντας άμεσα την ανθρώπινη υγεία. Οι ελληνικές θάλασσες, δυστυχώς, δεν εξαιρούνται από το πρόβλημα. Η ρύπανση από πλαστικά μόλις τώρα άρχισε να μπαίνει στον εγχώριο δημόσιο διάλογο, αλλά με τρόπο αποσπασματικό, και κυρίως μέσα από κατακερματισμένες δράσεις ενημέρωσης. Αν θέλουμε να συνεχίσουμε να λέμε ότι είμαστε μια χώρα με μοναδικό θαλάσσιο πλούτο και παράδοση, πρέπει να ενεργήσουμε άμεσα, ο καθένας από τη δική του μεριά. Δεν πρέπει να αφήσουμε τη Μεσόγειο και τις θάλασσές μας να ”πνιγούν” στα πλαστικά».
Δείτε τα βίντεο:
Πώς η Μεσόγειος θα βγει από αυτήν την «πλαστική παγίδα»;
Βάσει της μελέτης, οι καθυστερήσεις και τα κενά που εντοπίζονται στη διαχείριση των απορριμμάτων στις περισσότερες μεσογειακές χώρες αποτελούν την πηγή του προβλήματος. Από τους 27 εκατομμύρια τόνους πλαστικά απορρίμματα που παράγονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη (28 κράτη-μέλη, Νορβηγία και Ελβετία), μόνο το ένα τρίτο ανακυκλώνεται. Στο πλαίσιο αυτό, και σε συνέχεια των πρόσφατων προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μείωση των πλαστικών μιας χρήσης, το WWF έρχεται να επιβεβαιώσει την απογοητευτική κατάσταση που επικρατεί στη Μεσόγειο, τονίζοντας την επιτακτική ανάγκη για άμεση εφαρμογή μέτρων από κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και πολίτες, με στόχο τη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων στο αστικό, παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον της Μεσογείου.
Ενδεικτικά, το WWF προτείνει:
Για τις κυβερνήσεις: Υιοθέτηση μιας δεσμευτικής διεθνούς συμφωνίας για την εξάλειψη των πλαστικών απορρίψεων στους ωκεανούς, με δεσμευτικούς στόχους για τα κράτη, προκειμένου να επιτευχθεί 100% ανακύκλωση των πλαστικών απορριμμάτων έως το 2030 και να απαγορευθούν ολοκληρωτικά τα πλαστικά μιας χρήσης (π.χ. σακούλες, καλαμάκια).
Για τις επιχειρήσεις: Να επενδύσουν στον σχεδιασμό νέων, καινοτόμων και βιώσιμων υλικών που θα αντικαταστήσουν τα πλαστικά.
Για τους πολίτες: Να μην επιλέγουν προϊόντα σε πλαστική συσκευασία, να μειώσουν τα πλαστικά μιας χρήσης, να εντάξουν την ανακύκλωση στην καθημερινότητά τους και να μεταδίδουν το μήνυμα στους συμπολίτες τους.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Η χώρα μας καταναλώνει περίπου 0,6 εκατομμύρια τόνους πλαστικών το χρόνο και ανακυκλώνει μόλις το 20%Η Ελλάδα, η χώρα με τα 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, που ο μεγάλος της πλούτος είναι η θάλασσα, βρίσκεται κι αυτή αντιμέτωπη με το τεράστιο πρόβλημα της θαλάσσιας ρύπανσης από πλαστικά. Σύμφωνα με τη μελέτη του WWF, η χώρα μας καταναλώνει περίπου 0,6 εκατομμύρια τόνους πλαστικά τον χρόνο και ανακυκλώνει μόλις το 20%. Μία έρευνα που προέκυψε από τα στοιχεία 80 καθαρισμών στην Ελλάδα καταδεικνύει ότι το πιο κοινό υλικό ρύπανσης είναι τα πλαστικά (43-51%), ενώ ακολουθούν το χαρτί (13-18%) και το αλουμίνιο (7-12%).
Σύμφωνα με αυτήν την έρευνα, τα βασικά σκουπίδια που βρίσκει κάποιος στις ελληνικές παραλίες είναι φίλτρα τσιγάρων, καπάκια από μπουκάλια, καλαμάκια και αναδευτήρες, πλαστικά μπουκάλια, συσκευασίες φαγητών και πλαστικές σακούλες. Η διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων και η ανακύκλωση συμπεριλαμβάνονται στην Εθνική Στρατηγική για τα Στερεά Απόβλητα και την Εθνική Στρατηγική για το Πρόγραμμα για την Πρόληψη Αποβλήτων, με την Ελλάδα να πρέπει μέχρι το 2020 να ανακυκλώνει το 65% των πλαστικών συσκευασιών.
Δυστυχώς, όμως, η χώρα μας έχει ακόμη δρόμο να διανύσει, καθώς, όπως τονίζεται στην έρευνα, η ισχύουσα διαχείριση στερεών αποβλήτων είναι ανεπαρκής. Την ίδια στιγμή, η ευαισθητοποίηση των πολιτών παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Ενδεικτικό είναι ότι μόλις το 34% των Ευρωπαίων δηλώνει ότι αποφεύγει την αγορά πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης.
Το ποσοστό για τους Έλληνες είναι ακόμα μικρότερο και φτάνει μόλις το 24%, δείγμα του ότι απαιτείται περισσότερη προσπάθεια για την ευαισθητοποίηση και την ανάληψη δράσης εκ μέρους των πολιτών.
Η φάλαινα της Μυκόνου που πέθανε από το πλαστικό
Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που νεκρός φυσητήρας βρέθηκε στη Μύκονο. Κατά την αυτοψία, οι ερευνητές νόμισαν ότι στο στομάχι της βρισκόταν ένα μικρό φαλαινάκι ή ένα τεράστιο καλαμάρι. Στην πραγματικότητα εκεί εντοπίστηκε μια μάζα από 100 πλαστικές σακούλες που ευθύνονταν για τον θάνατο του φυσητήρα.
Έρευνα που διεξήχθη για την πυκνότητα και σύσταση των απορριμμάτων στον βυθό τριών κόλπων της Ελλάδας (Σαρωνικός, Πατραϊκός, Εχινάδων), ενός της Ρουμανίας (Κοστάντζα) κι ενός της Κύπρου (Λεμεσού) έδειξε πως οι περιοχές της Ελλάδας είχαν μεγαλύτερη πυκνότητα απορριμμάτων στον βυθό σε σχέση με τις άλλες περιοχές. Ο βυθός του Σαρωνικού ήταν αυτός με τη μεγαλύτερη πυκνότητα.
Αξίζει να σημειωθεί πως το 95% σχεδόν των απορριμμάτων που βρέθηκαν στον Σαρωνικό ήταν πλαστικά. Σε άλλη παρόμοια έρευνα σε Κυκλάδες και Ευβοϊκό, επίσης εντοπίστηκε πως τα πλαστικά ήταν τα συνηθέστερα απορρίμματα που «αλιεύτηκαν» από τον βυθό των συγκεκριμένων περιοχών.
Σύμφωνα με έρευνα καταγραφής απορριμμάτων σε 80 παραλίες της Ελλάδας, τα πλαστικά είναι η πλέον κοινή κατηγορία απορριμμάτων που εντοπίστηκεΣύμφωνα με έρευνα καταγραφής απορριμμάτων σε 80 παραλίες της Ελλάδας, τα πλαστικά είναι η πλέον κοινή κατηγορία απορριμμάτων που εντοπίστηκε. Το 43-51% των απορριμμάτων που καταγράφηκαν στην έρευνα ήταν πλαστικά, το 13-18% χαρτί και το 7-12% αλουμίνιο.
Βάσει πρόσφατης έρευνας στο πλαίσιο του προγράμματος Life Debag, στο Top 10 των απορριμμάτων που εντοπίστηκαν στις παραλίες της Σύρου περιλαμβάνονται αποτσίγαρα, μικρά και μεγάλα κομμάτια πλαστικών, καλαμάκια και αναδευτήρες, πλαστικές συσκευασίες τροφίμων, πλαστικά καπάκια, πλαστικές σακούλες και πλαστικά ποτήρια.
Επιπρόσθετα, η οργάνωση Seas at Risk εκτίμησε την κατανάλωση πλαστικών μιας χρήσης στις χώρες της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Σύμφωνα λοιπόν με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις, στη χώρα μας καταναλώνονται κάθε χρόνο περίπου 1 δις πλαστικά μπουκάλια και 300 εκατομμύρια πλαστικά ποτήρια και καπάκια, ενώ μόνο στα ταχυφαγεία εκτιμάται ότι ετησίως καταναλώνονται σχεδόν 1 δις πλαστικά καλαμάκια.
Διαβάστε την πλήρη μελέτη εδώ.
Επιμέλεια: Σωτήρης Σκουλούδης
Πηγή: http://www.zougla.gr
