Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Και στο τέλος κερδίζει πάντα… ο Σόιμπλε. Μπορεί ο Γερμανός πολιτικός να μην βρίσκεται πλέον στην κεντρική σκηνή, όμως οι θέσεις του συνεχίζουν να διαμορφώνουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Η Σύνοδος Κορυφής της περασμένης εβδομάδας ανέδειξε για πολλοστή φορά το αγεφύρωτο χάσμα σε ότι αφορά την αμοιβαιοποίηση κινδύνων στην Ευρώπη, καθιστώντας την εγγύηση των καταθέσεων άπιαστο όνειρο.
Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη; Αν κρίνουμε από τη διάθεση συνεννόησης στη Σύνοδο Κορυφής της περασμένης εβδομάδας, το όραμα του Εμμανουέλ Μακρόν για μεγαλύτερη οικονομική, δημοσιονομική και πολιτική ενοποίηση πολύ δύσκολα θα υλοποιηθεί, τουλάχιστον στον ορατό ορίζοντα.
Το συμπέρασμα της Συνόδου είναι ότι πρώτα θα βελτιωθούν οι συνθήκες – σε όλα τα επίπεδα – σε σημείο τέτοιο που θα μην κινδυνεύουν οι καταθέσεις και μετά θα δημιουργηθεί ένα πανευρωπαϊκό ταμείο για την εγγύησή τους. Όπως εγκαίρως είχε αναφέρει το liberal.gr, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων (EDIS) παραμένει το πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα και δοκιμάζει τη συνοχή της Ευρώπης. Ορισμένες χώρες αντιδρούν με ηχηρό τρόπο στην αμοιβαιοποίηση του κινδύνου, ενώ υπάρχουν φωνές που θεωρούν ότι το EDIS δεν έχει καμία χρησιμότητα.
Όσο και αν προχωρήσει το project του ευρωπαϊκού οικοδομήματος θεωρείται πλέον δεδομένο ότι το τελευταίο «λιθαράκι» θα είναι η αμοιβαιοποίηση των κινδύνων που απορρέουν από το τραπεζικό σύστημα. Όσο και αν ακούγεται υπερβολικό, οι ελληνικές τράπεζες διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαμάχη που βρίσκεται σε εξέλιξη στην καρδιά της Ευρωζώνης.
Οι χώρες του πυρήνα δεν θέλουν ούτε καν να διανοηθούν να πληρώσουν τίποτα περισσότερο απ’ ότι έχουν ήδη πληρώσει για την Ελλάδα, πόσο μάλλον στην περίπτωση που χρειαστούν διάσωση οι ελληνικές τράπεζες. Την ίδια ώρα κοιτάζουν το «βουνό» ύψους 240 δισ. ευρώ που σχηματίζουν τα προβληματικά δάνεια στην Ιταλία και σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις της νέας ιταλικής κυβέρνησης αρνούνται κάθε συζήτηση.
Από την άλλη πλευρά, η «συμμαχία» του Νότου βρίσκει ένθερμο υποστηρικτή τον Μάριο Ντράγκι, ο οποίος απαντά σε Γερμανούς και Γάλλους ότι το πραγματικό πρόβλημα για την Τραπεζική Ένωση είναι οι σκελετοί στις ντουλάπες των γερμανικών και γαλλικών τραπεζών. Διότι αν βελτιωθούν οι συνθήκες στην οικονομία, τα «κόκκινα» δάνεια σε Ελλάδα και Ιταλία θα μειωθούν, ενώ η… μαύρη τρύπα των παραγώγων και άλλων χρηματοοικονομικών μέσων υψηλού κινδύνου που «κρύβουν» οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες δύσκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Οι χαμένες προσδοκίες
Έτσι φτάνουμε για μία ακόμη φορά σε πλήρες αδιέξοδο. Ακόμη και στη γαλλο-γερμανική «Διακήρυξη του Μέζεμπεργκ», δίνεται έμφαση στον περιορισμό των κινδύνων πριν ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση για αμοιβαιοποίηση.
Σύμφωνα δε, με τα επίσημα συμπεράσματα της Συνόδου, επιτεύχθηκε συμφωνία για μια «δέσμη τραπεζικών μέτρων» που θα επιτρέψουν να ξεκινήσουν «οι εργασίες για την κατάρτιση οδικού χάρτη για την έναρξη πολιτικών διαπραγματεύσεων σχετικά με το ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης των καταθέσεων».
Δηλαδή, οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να πείσουν ότι το project δεν «πέθανε» όμως ο οδικός του χάρτης δεν οδηγεί πουθενά. Ο τραπεζικός κλάδος παραμένει εκτεθειμένος σε bank run αν ξεσπάσει νέα κρίση και οι συζητήσεις για τη δημιουργία ταμείου που θα αναλαμβάνει τις διασώσεις τραπεζών είναι ευχολόγια.
Στο τέλος του 2017 άρχισε να διαμορφώνεται ένα πλαίσιο υψηλών προσδοκιών ότι η Ευρώπη περνάει στην «εποχή Μακρόν» και ότι ο Γάλλος πρόεδρος θα έβρισκε αρκετούς συμπαραστάτες για να προχωρήσει η οικονομική, δημοσιονομική και πολιτική ενοποίηση.
Τα πράγμα, όμως, δεν κύλησαν ομαλά. Αρχικά, ήταν η απογοήτευση των γερμανικών εκλογών και οι μήνες διαπραγματεύσεων που στην ουσία καθυστέρησαν τις διαδικασίες. Εντέλει, σχηματίστηκε ένας κυβερνητικός συνασπισμός που ενώ αρχικά θεωρούνταν θετική εξέλιξη για το όλο εγχείρημα, ουσιαστικά δεν οδήγησε σε σημαντική αλλαγή των γερμανικών θέσεων.
Στη συνέχεια, οι ελπίδες της Γαλλίας να υπάρξει συμφωνία για την ευρωπαϊκή ενοποίηση πριν τις ιταλικές εκλογές και τη διαφαινόμενη άνοδο των ευρωσκεπτικιστών δεν ευοδώθηκαν. Πολλοί αποδίδουν την εξέλιξη αυτή στην καθυστέρηση σχηματισμού κυβέρνησης στη Γερμανία, ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η Ευρώπη δεν είναι έτοιμη να συμφωνήσει σε ένα κοινό μέλλον με κοινούς κινδύνους και το προσφυγικό αποτελεί ξεκάθαρα τη δικαιολογία που κάποιοι έψαχναν…
