Ο αντισυνταγματάρχης των καραμπινιέρων, Ρομπέρτο Κολασάντι, βρέθηκε στην Αθήνα, προσκεκλημένος από τον διευθυντή της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής, Εμανουέλε Πάπι, για να παρευρεθεί σε μια ανοιχτή εκδήλωση για την καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας, εκδήλωση η οποία, λόγω των φονικών πυρκαγιών στην Ελλάδα και του τριήμερου πένθους, φιλοξενήθηκε με πρωτοβουλία του Ιταλού πρέσβη, Λουίζι Μάρας, στην ιταλική πρεσβεία, χωρίς την παρουσία κοινού.
Στην εκδήλωση έγιναν ομιλίες από τη γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, Ιταλούς και Ελληνες αστυνομικούς, ενώ προβλήθηκε και το ντοκιμαντέρ «Τυμβωρύχοι των Θεών» του πολυβραβευμένου Ιταλού σκηνοθέτη Αντόλφο Κόντι, που εξιστορεί τον πετυχημένο επαναπατρισμό, στην Ελλάδα, του μακεδονικού χρυσού στεφανιού από το Αμερικανικό Μουσείο Γκετί.
Ο εκπρόσωπος της Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας των Καραμπινιέρων (TPC) συναντήθηκε, την επόμενη ημέρα, με στελέχη της Διεύθυνσης Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας της ελληνικής αστυνομίας και, σύμφωνα με πληροφορίες, δρομολογήθηκε η επανεκκίνηση της στενής συνεργασίας των διωκτικών Αρχών Ελλάδας και Ιταλίας.
Οι καραμπινιέροι ήρθαν στην Αθήνα λίγες ημέρες μετά την επιχείρηση «Δήμητρα», που διεξήχθη στις αρχές Ιουλίου με τη συμμετοχή 250 καραμπινιέρων, οι οποίοι, σε συνεργασία με διωκτικές Αρχές άλλων τριών ευρωπαϊκών χωρών, συνέλαβαν 21 άτομα και κατάσχεσαν 25.000 αρχαιότητες.
Το διεθνές κύκλωμα είχε βάση τη Σικελία (περιοχές Καλτανισέτα και Αγκριτζέντο) και η αξία των κατασχεθεισών αρχαιοτήτων υπερβαίνει τα 40 εκατομμύρια ευρώ.
Η σπείρα, μέλη της οποίας κατασκεύαζαν και πολλά πλαστά αντικείμενα αρχαίας τέχνης και τα προωθούσαν ως αυθεντικά, είχε στενές σχέσεις με συγκεκριμένους οίκους δημοπρασιών του εξωτερικού (δύο τουλάχιστον έχουν έδρα τη Γερμανία) και ιδιώτες συλλέκτες νομισμάτων.
Μεταξύ των συλληφθέντων είναι και ο 64χρονος ουγγρικής καταγωγής Βρετανός αρχαιοπώλης, Ουίλιαμ (Βιμ) Βέρες, ο οποίος είναι γνωστός και στις ελληνικές Αρχές.
Ο Βέρες είχε συλληφθεί την περασμένη χρονιά και από την ισπανική αστυνομία για παράνομη κατοχή και διακίνηση αρχαιοτήτων.
Η επιχείρηση «Δήμητρα» αποδεικνύει για μια ακόμη φορά πως το έγκλημα της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών δεν γνωρίζει σύνορα και πως μόνο η διεθνική αστυνομική, δικαστική και κρατική συνεργασία μπορεί να το καταπολεμήσει αποτελεσματικά.
● Πότε ξεκίνησε η επιχείρηση «Δήμητρα»;
Η έρευνα ξεκίνησε το 2014. Οπως συχνά συμβαίνει, εντοπίστηκε ένα συγκεκριμένο έργο τέχνης που είχε βγει στην αγορά για πώληση από μία γκαλερί και το οποίο τράβηξε την προσοχή μας. Αυτή ήταν η αφετηρία των ερευνών, οι οποίες πήγαν χρονικά προς τα πίσω.
Συνήθως ζητάμε τα έγγραφα που ο κάτοχος του έργου μπορεί να επιδείξει για την αγορά και τις αποδείξεις για το πώς μεταβιβάστηκε το έργο από χέρι σε χέρι. Καταλήξαμε σε ένα άτομο, το οποίο βρίσκεται στην επαρχία της Καλτανιζέτα, στην Κεντρική Σικελία, το οποίο συντόνιζε τα άτομα που έκαναν λαθρανασκαφές.
Μετά τις επιδρομές των καραμπινιέρων, ανακτήσαμε 20.000 νομίσματα και 5.000 αρχαία αντικείμενα τέχνης. Το δίκτυο αυτό διακινούσε τα αρχαία εκτός Ιταλίας.
Το πλεονέκτημα αυτής της επιχείρησης είναι ότι δημιουργήσαμε μια διεθνή συνεργασία με τη Γερμανία, την Αγγλία και την Ισπανία. Βεβαίως, υπάρχουν και σε αυτή την περίπτωση μεσάζοντες. πέρα από τους διακινητές.
Οπως επίσης συχνά συμβαίνει, αυτά τα δίκτυα προσπαθούν να εφοδιαστούν με συνοδευτικά έγγραφα, που δημιουργούν την επίφαση μιας νομιμότητας για τις συγκεκριμένες αρχαιότητες.
Οι έρευνες συνεχίζονται, βρισκόμαστε ακόμη στο στάδιο της ανάκρισης, είχαμε 28 εντάλματα και ορισμένους από τους εμπλεκόμενους τους έστειλε ο εισαγγελέας στη φυλακή και άλλοι τέθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό.
● Γιατί είναι τόσο σημαντική;
Η επιχείρηση «Δήμητρα» είχε δύο επιχειρησιακά σκέλη, ένα εσωτερικό, στην Ιταλία και ένα δεύτερο, διεθνές. Οι διεθνείς πτυχές της επιχείρησης ήταν πολύ σημαντικές, γιατί έβαλαν σε εφαρμογή νέα νομοθετικά εργαλεία, όπως το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης.
Εκτελέστηκαν σε τρεις χώρες, στην Ισπανία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, μέσα από τη Europol, που αφορά την αστυνομική συνεργασία, καθώς και τη δικαστική ευρωπαϊκή συνεργασία, μέσα από τη Eurojust.
Αυτό μας δίνει μια ελπίδα ότι, στο μέλλον, αυτά τα εργαλεία θα μπορέσουν πραγματικά να αποτελέσουν μια αποτελεσματική απάντηση απέναντι στο διεθνές έγκλημα της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και της αρχαιοκαπηλίας.
Υπάρχει η σύμβαση του Παλέρμο, η οποία αφορά την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος, δηλαδή εκείνες τις ομάδες που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από μία χώρες, και επιτρέπει την υιοθεσία εργαλείων έρευνας πολύ πιο αποτελεσματικών. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, που είναι μέλη της Ε.Ε., γιατί η Europol θέλει να δημιουργήσει ένα ειδικό τμήμα σε αυτό το πλαίσιο και μας συμπεριλαμβάνει μέσα σε αυτό το σχέδιο.
Πριν από λίγο καιρό, τα κανάλια της διακρατικής συνεργασίας περνούσαν μέσα από την Interpol.
Εμείς έχουμε, εδώ και πολλά χρόνια, πρώην συνεργάτες μας, οι οποίοι εργάζονται σήμερα στην Interpol. Αυτή τη στιγμή, ο υπεύθυνος της προστασίας των πολιτιστικών αγαθών είναι ένας δικός μας αξιωματικός, ο οποίος βεβαίως ανήκει πλέον στην Interpol.
Εχουμε έναν ακόμη αξιωματικό στην UNESCO και η επόμενη κίνηση θα είναι να τοποθετήσουμε και έναν στη Europol.
Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε αυτό το δίκτυο και να δημιουργήσουμε αυτές τις διεθνείς διασυνδέσεις. Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, μπορούμε να δημιουργήσουμε και κοινές ομάδες έρευνας.
Αυτό θα μπορούσε να είναι και ένας δρόμος που θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε για τη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, εφόσον δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να οργανώσουμε αυτές τις κοινές ερευνητικές ομάδες.
Αυτό σημαίνει ότι, με αυτόν τον τρόπο, θα υπάρχει και πολύ μεγαλύτερη διευκόλυνση και για τις αποφάσεις που θα πάρει η Δικαιοσύνη.
Αυτός θα πρέπει να είναι ο δρόμος που οφείλουμε να ακολουθήσουμε, για να ξεπεράσουμε τα εμπόδια των συνόρων. Διαφορετικά, χάνεται το πλεονέκτημα να βρισκόμαστε στην Ε.Ε.
● Ποιος ο λόγος της επίσκεψής σας στην Ελλάδα;
Θέλουμε να αξιολογήσουμε τη δυνατότητα διαφόρων ειδών συνεργασίας και ανταλλαγών, τόσο στο πεδίο της έρευνας όσο και σε αυτό της εκπαίδευσης.
● Ποιο είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας των Καραμπινιέρων (TPC);
Το πλεονέκτημα που έχει το αρχηγείο της TPC είναι ότι έχουμε ανθρώπινο δυναμικό που πιστεύει σε αυτό που κάνει, οπότε έχει έντονα κίνητρα και, συνεπώς, κάθε ημέρα που περνάει εργάζονται συνεχώς για να βελτιώνουν τον εαυτό τους και το να μη θεωρούν ποτέ ότι έχουν φτάσει σε ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα.
Γι’ αυτό και επιδιώκουμε πάντα τη διεύρυνση των επαφών μας σε όλο τον κόσμο, γιατί ακριβώς ο μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί η παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών είναι η διεθνής συνεργασία.
● Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στο παγκόσμιο κύκλωμα και στην παγκόσμια αγορά τέχνης;
Η μοντέρνα τέχνη και η αγορά πινάκων ζωγραφικής έχει μεγαλώσει πολύ, καθώς τα κέρδη είναι τεράστια. Πριν από λίγα χρόνια, αγοράστηκε ένας πρώιμος Μοντιλιάνι από έναν Κινέζο συλλέκτη για 174 εκατομμύρια ευρώ.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν μπει στην αγορά Αραβες από τα Εμιράτα, το Κατάρ και Κινέζοι συλλέκτες. Πολλοί πίνακες δημοπρατούνται με τιμές δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ και αυτός ο τομέας απασχολεί σημαντικά τις υπηρεσίες μας, καθώς ανθεί μια μεγάλη αγορά πλαστών πινάκων, η οποία αυξάνει. Καθημερινά κατάσχουμε πλαστούς πίνακες γνωστών καλλιτεχνών.
● Τι άλλαξε στο παγκόσμιο εμπόριο αρχαιοτήτων μετά τις υποθέσεις του Μουσείου Γκετί και άλλων μεγάλων μουσείων και συλλεκτών, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να επιστρέψουν στην Ιταλία και την Ελλάδα πολλές αρχαιότητες ιδιαίτερα μεγάλης αξίας;
Από την επιχείρηση «Δήμητρα» είδαμε ότι υπάρχουν ακόμη ορισμένοι μεσάζοντες, γνωστοί στις Αρχές από το παρελθόν, οι οποίοι είναι ακόμη ενεργοί.
Η παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων έχει μεγάλα κέρδη και πάντα κάποιοι θα δραστηριοποιούνται σε αυτό.
Σε σχέση με τα μουσεία, ιδίως στην Αμερική, αναγκάστηκαν να αλλάξουν πολιτική αγορών, ψάχνουν την νόμιμη προέλευση των αρχαιοτήτων που θέλουν να αγοράσουν και έχει μικρύνει η αγορά, καθώς μειώθηκε η ζήτηση.
