Εθνικός φυσικός πόρος ο Θεσσαλικός κάμπος

Φυσικός πόρος εθνικής σημασίας χαρακτηρίζεται ο Θεσσαλικός κάμπος από το Αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Θεσσαλίας, το οποίο επιτάσσει τη διατήρησή του ως μιας από τις σημαντικότερες γεωργικές περιοχές της χώρας. Το Χωροταξικό, που αντικαθιστά το προγενέστερο του 2003, είναι το τρίτο κατά σειρά που εγκρίνεται από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γ. Σταθάκη και τον αναπληρωτή υπουργό Σ. Φάμελλο. Διαγράφει την εκτροπή των νερών του ποταμού Αχελώου από τα ορεινά του νομού Τρικάλων προς τον κάμπο σε συμφωνία με το ήδη θεσμοθετημένο σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας (ΦΕΚ Β 4682/2017). Ταυτόχρονα ενσωματώνει, στο σχέδιο δράσης που το συνοδεύει, τα μέτρα για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων και την προώθηση μικρών και μεσαίων υποδομών ώστε να καλυφθεί το έλλειμμα, στο υδατικό ισοζύγιο της Περιφέρειας, του διαχειριστικού σχεδίου.

Ως βασική στρατηγική κατεύθυνση στη χωρική ανάπτυξη του συνόλου των δραστηριοτήτων, οικιστικών, αγροτικών, βιομηχανικών, τουριστικών κ.ά., προκρίνεται ο περιορισμός της διάσπαρτης δόμησης και η εφαρμογή πολεοδομικών μηχανισμών για τη συγκέντρωσή τους σε οργανωμένους υποδοχείς. Κατά περίπτωση και ανά χρήση προτείνεται και η αύξηση του ορίου κατάτμησης – αρτιότητας των γηπέδων όπως η κατάργηση των παρεκκλίσεων στις εκτός σχεδίου περιοχές.

Ειδικότερα για τον Θεσσαλικό κάμπο, το Χωροταξικό αναγνωρίζει τα προβλήματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης και αναδεικνύει την προστασία του σε προτεραιότητα μέσω εφαρμογής διαφόρων ρυθμίσεων. Έτσι στις επιβεβλημένες ενέργειες μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται:

* Κατηγοριοποίηση της γεωργικής γης ως προς την παραγωγικότητά της, σύμφωνα με τα κριτήρια της παλαιότερης Κοινής Υπουργικής Απόφασης (1528/Β/7.9.2010). Μέχρι την έκδοση της προβλεπόμενης ΚΥΑ, αυτή θα πρέπει να γίνεται από τις υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, οι οποίες διαθέτουν όλα τα απαιτούμενα στοιχεία και γνώσεις, και κατόπιν να ενσωματώνεται στα υποκείμενα σχέδια χρήσεων γης (Τοπικά Χωρικά Σχέδια, Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια κ.λπ.).

* Περιορισμός / κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, με εξαίρεση χρήσεις και δραστηριότητες σχετικές και συμβατές με τη γεωργία.

* Σταδιακή καθιέρωση μέτρων που θα καθιστούν ασύμφορη την κατοχή γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας από τους μη κατ’ επάγγελμα αγρότες με τη δημιουργία “τράπεζας αγροτικής γης” για τη διαχείριση αυτών των εκτάσεων.

* Υλοποίηση έργων περιβαλλοντικής εξυγίανσης των πεδινών εδαφών, όπως τα προγράμματα απονιτρορύπανσης, ο προσδιορισμός ζωνών καλλιέργειας βαμβακιού με κριτήριο την εφαρμογή αγροτοπεριβαλλοντικών δράσεων και προτεραιότητα σε περιοχές όπου για πολλά χρόνια κυριαρχεί η καλλιέργεια του βαμβακιού.

Για τις περιοχές που οριοθετούνται ως Ελεγχόμενης Ανάπτυξης Αστικών Λειτουργιών, μεταξύ των πόλεων Λάρισας-Βόλου και Καρδίτσας-Τρικάλων, με στόχο τον έλεγχο και συντονισμό των βασικών κατηγοριών χρήσεων γης, προτείνεται ο δραστικός περιορισμός τής εκτός σχεδίου δόμησης ιδίως στη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, με αύξηση του ορίου αρτιότητας από 10 έως 20 στρέμματα και κατάργηση των παρεκκλίσεων δόμησης. Σε περιοχές που προβλέπονται οικιστικές επεκτάσεις έως την έγκριση της πολεοδομικής μελέτης μπορεί να γίνει αυστηροποίηση των όρων της ισχύουσας νομοθεσίας περί εκτός σχεδίου δόμησης και καθορισμού ορίου κατάτμησης “έτσι ώστε να διευκολύνεται η πολεοδόμηση και να αποθαρρύνεται η εκτός σχεδίου δόμηση”.

Η ορεινή περιοχή των Δήμων Αργιθέας και Πύλης στην Πίνδο, όπου παρατηρούνται ιδιαίτερα αρνητικές δημογραφικές προοπτικές, “με πολλαπλές κοινωνικές, οικονομικές και δυνητικά περιβαλλοντικές επιπτώσεις”, προσδιορίζεται ως Περιοχή Ειδικής Χωρικής Παρέμβασης. Επιπρόσθετα για την αντιμετώπιση ιδιαίτερων προβλημάτων σε αστικές περιοχές, προβλέπεται η κατάρτιση Σχεδίων Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων. Μεταξύ αυτών η Καρδίτσα και τα Τρίκαλα, μετά από προκαταρκτική διερεύνηση για την ύπαρξη θυλάκων φτώχειας (πόλεις που μετά το 2011 έχουν παρουσιάσει αισθητή μείωση του φορολογητέου εισοδήματος), και μικρότερες πόλεις και οικισμοί με υποβαθμισμένους θύλακες Ρομά (ενδεικτικά: περιοχή Αλιβερίου Νέας Ιωνίας Βόλου, περιοχή Ρομά Σοφάδων και Τυρνάβου).

Τουρισμός

Οι δύο ευρύτερες ζώνες που περιγράφονται ως περιοχές που συγκεντρώνουν σημαντικής έκτασης και αξίας φυσικό απόθεμα, με σημαντικούς ιστορικούς και καθιερωμένους τουριστικούς προορισμούς βουνού και θάλασσας, κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες: Αναπτυσσόμενες τουριστικά, με περιθώρια ανάπτυξης ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, περιοχές ιδιαίτερου χαρακτήρα. Η πρώτη παρακολουθεί το τόξο Όλυμπος-Όσσα-Μαυροβούνι-Πήλιο-Σποράδες στα ανατολικά της Περιφέρειας και η δεύτερη στα δυτικά αποτελεί τμήμα της οροσειράς της Πίνδου, περιλαμβάνοντας και τα Μετέωρα, τον Κόζιακα, τις περιοχές των λιμνών Πλαστήρα και Σμοκόβο κ.λπ. Σε όλες τις κατηγορίες δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίηση του υπάρχοντος αποθέματος με την πολεοδόμηση των οικισμών, καθώς και των διατηρητέων κτηρίων και παραδοσιακών συνόλων, μέσω της προστασίας, ανάδειξης και επαναχρησιμοποίησής τους, στην προώθηση οργανωμένων υποδοχέων, όπως και στον δραστικό περιορισμό τής εκτός σχεδίου δόμησης με αύξηση της αρτιότητας και κατάργηση των παρεκκλίσεων δόμησης για όσες χρήσεις κρίνεται σκόπιμο να περιοριστούν μέσα στους οικιστικούς υποδοχείς (κατοικία, εμπόριο κ.λπ.).