“Μετά από διάφορα δημοσιεύματα γύρω από την λειτουργία των Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής, τί είναι αυτά, ποιοί τα στελεχώνουν, ποιοί τα ιδρύουν, κ.λ.π. και επειδή φαίνεται ότι υπάρχει έλλειμα πληροφόρησης και άγνοια του νόμου, ακόμα και από δημόσιους φορείς, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ν. Αχαΐας, θεωρεί απαραίτητο να διευκρινίσει προς ενημέρωση των πολιτών τα εξής:
Ποιές είναι οι Αρμοδιότητες των ΣΑ και πώς Συγκροτούνται
Τα ΣΑ είναι ανεξάρτητα γνωμοδοτικά όργανα που συγκροτούνται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος.
Τα ΣΑ γνωμοδοτούν στα πλαίσια του Ν. 4030/11 ως προς τις αρχιτεκτονικές μελέτες και οι αρμοδιότητες τους καθορίζονται ρητά στον Ν. 4495/17(αρθ. 7) και Ν. 4067/12.
Τα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής είναι τετραμελή και αποτελούνται από:
Έναν (1) αρχιτέκτονα μηχανικό, υπάλληλο του τμήματος Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος, ως Πρόεδρο, με τον αναπληρωτή του. Αν δεν υπάρχει υπάλληλος με τέτοια ειδικότητα, ως Πρόεδρος του Σ.Α. μπορεί να οριστεί υπάλληλος της περιφερειακής ενότητας ή άλλου φορέα του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που έχει ειδικότητα αρχιτέκτονα.
Έναν (1) αρχιτέκτονα – μηχανικό της οικείας Υπηρεσίας Δόμησης (ΥΔΟΜ), με τον αναπληρωτή του(στο ΣΑ Αχαΐας είναι υπάλληλοι του ΥΠΠΟΑ).
Δύο (2) αρχιτέκτονες – μηχανικούς ελεύθερους επαγγελματίες, εκπροσώπους του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (Σ.Α.Δ.Α.Σ.-Π.Ε.Α.) και του Τ.Ε.Ε., οι οποίοι επιλέγονται με κλήρωση από μητρώα που τηρούνται σε κάθε περιφερειακή ενότητα, με μέριμνα του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τα οποία συντάσσονται με τη σύμφωνη γνώμη του Τ.Ε.Ε. και του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (Σ.Α.Δ.Α.Σ.-Π.Ε.Α.).
Τα μητρώα Σ.Α. συνιστώνται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τηρούνται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στα μητρώα αυτά εγγράφονται:
- α) αρχιτέκτονες που διαθέτουν δωδεκαετή αρχιτεκτονική εμπειρία ή πληρούν δύο τουλάχιστον από τις κατωτέρω προϋποθέσεις:
- αα) οκταετή εμπειρία,
- ββ) διάκριση σε πανελλήνιο ή διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό,
- γγ) μεταπτυχιακό ή διδακτορικό δίπλωμα σε συναφές γνωστικό αντικείμενο,
- δδ) κατοχή μελετητικού πτυχίου τάξης Β΄ και Γ΄ της παρ. 6 του άρθρου 39 του ν. 3316/2005 (Α΄ 42) στην κατηγορία μελετών 7 της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 3316/2005 (Α΄ 42).
Γραμματέας του Συμβουλίου και αναπληρωτής ορίζεται υπάλληλος του τμήματος Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος ή, αν δεν υπάρχει, της οικείας περιφερειακής ενότητας ή άλλου φορέα του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά πλειοψηφία και σε περίπτωση ισοψηφίας η ψήφος του Προέδρου μετράει διπλά.
Γενικές αρχές δεοντολογίας των ΣΑ
Ο ρόλος των ΣΑ εδραιώνεται επιστημονικά στον Χάρτη των Αθηνών (1913), τον Χάρτη της Βενετίας (1965) και την Διακήρυξη του Άμστερνταμ (1975).
Οι αποφάσεις των ΣΑ γενικά και ειδικά οφείλουν να σέβονται τις διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις που έχει υπογράψει και υποχρεούται να τηρεί η χώρα μας και συγκεκριμένα:
- την Σύμβαση για την Προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομίας της Ευρώπης ( Γρανάδα 1985). όπως κυρώθηκε με τον Ν. 2039, ΦΕΚ 61/Α/92.
- την Σύμβαση της UNESCO για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομίας ( Παρίσι 1972) όπως κυρώθηκε με τον Ν.1126, ΦΕΚ32/α/1981.
- την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Τοπίου (Φλωρεντία 2000) όπως κυρώθηκε με τον Ν. 3827, ΦΕΚ 30/Α/2010.
Κατ΄ εφαρμογή των παραπάνω, τα ΣΑ αναλαμβάνουν την υποχρέωση της προστασίας του τοπίου, της ένταξης και ενσωμάτωσης των κατασκευών στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και το πολιτιστικό περιβάλλον λαμβάνοντας υπόψη τους παρακάτω ορισμούς :
Το τοπίο διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο δημοσίου συμφέροντος από άποψη πολιτισμική, οικολογική, περιβαλλοντική και κοινωνική, συμβάλει στην διαμόρφωση της τοπικής κουλτούρας, αποτελεί ένα βασικό συστατικό στοιχείο της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομίας, συνεισφέρει στην ανθρωπινή ευημερία, είναι ένα σημαντικό μέρος της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, σε αστικές περιοχές και στην ύπαιθρο, σε υποβαθμισμένες περιοχές, όπως και σε περιοχές υψηλής ποιότητας, σε περιοχές αναγνωρισμένες ως εξαιρετικού φυσικού κάλλους, όπως και σε περιοχές χωρίς θεσμοθετημένη προστασία ( Ευρωπαϊκή Σύμβαση του Τοπίου, Φλωρεντία 2000- Προοίμιο ).
Η αρχιτεκτονική δημιουργία, η ποιότητα των κατασκευών, η αρμονική ένταξή τους στο περιβάλλον, ο σεβασμός των φυσικών και αστικών τοπίων, καθώς και της κοινής και ιδιωτικής κληρονομιάς αποτελούν δημόσιο συμφέρον ( παρ. 27 του προοιμίου της Οδηγίας 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Σεπτεμβρίου 2005).
Στο παραπάνω πνεύμα, τα μέλη των ΣΑ οφείλουν να υπερασπίζονται την ελεύθερη προσωπική αρχιτεκτονική δημιουργία και να αποτρέπουν τη υποστολή του επιστημονικού λόγου σε επιταγές αντίθετες με την επιστημονική συνείδηση, όπως άλλωστε προβλέπεται στην παρ. ε του άρθρου 7 του Ν. 44495/18, την οποία τα μέλη του ΣΑ οφείλουν να ερμηνεύουν ως δίοδο απελευθέρωσης και όχι ποινικοποίησης της σύγχρονης αρχιτεκτονικής πράξης.
Τέλος τα ΣΑ γνωμοδοτούν με βάση την αρχιτεκτονική άποψη και λύση που επέλεξε ο μελετητής. Η όποια κριτική ασκείται δεν αφορά την εξεύρεση ‘’ βέλτιστων ‘’ λύσεων αλλά την πληρότητα και την συνέπεια της μελέτης ως προς την αρχιτεκτονική άποψη που επιλέγεται σε σχέση με την λειτουργία και την ένταξη στο ευρύτερο περιβάλλον με στόχους :
- την εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών όρων διαβίωσης των χρηστών,
- την προστασία του περιβάλλοντος
- την ενσωμάτωση της πρότασης στα υπερκείμενα επίπεδα σχεδιασμού, όπως μελέτες αστικού σχεδιασμού με προδιαγραφές ογκοπλασίας, ηλιασμού, θέας, οργάνωσης ακαλύπτων χώρων, χειρισμού φύτευσης, σχέσεων με τους κοινόχρηστους χώρους κλπ.
- τη διασφάλιση της αυθεντικότητας τόσο των υπαρχόντων όσο και των νέων κατασκευών με βάση τις αρχές ότι η αρχιτεκτονική του σήμερα αποτελεί πολιτιστική κληρονομιά του αύριο (: Διακήρυξη του Άμστερνταμ, 1987) και ότι αρχαιολογικό ενδιαφέρον και έλεγχος τεκμηριώνεται μόνο στις περιπτώσεις αρχαιολογικής έρευνας και ανασκαφής.
- τον αποκλεισμό ψευδεπίγραφων απομιμήσεων, για την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος από την παραχάραξη της ιστορίας και
- τον αποκλεισμό επιστημονικά απαράδεκτων προτάσεων, που υποβαθμίζουν το τοπίο και δυσφημούν την αρχιτεκτονική.
Επομένως καλό θα ήταν πριν καταδικάσουμε την οποιαδήποτε απόφαση του οποιουδήποτε συλλογικού οργάνου και στη προκείμενη περίπτωση, του ΣΑ Αχαΐας, να μελετήσουμε με προσοχή το πρακτικό της αρνητικής γνωμοδότησης και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί και με ποιό σκεπτικό το ΣΑ (ομόφωνα επί των παρεβρισκομένων της ολομέλειας, δηλαδή 6 στα οκτώ μέλη) αποφάσισε έτσι.
Η απαξίωση με υποτιμητικές εκφράσεις ή η απόδοση πολιτικών, θρησκευτικών ή ότι άλλων επιδιώξεων στο ΣΑ, που εμείς θεωρούμε υπαρκτές στη σφαίρα της φαντασίας, ή η ταύτιση της τέχνης και επιστήμης της Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας με μία διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης που προσομοιάζει σε απλό τεχνικό έργο ύδρευσης και αποχέτευσης ή πλακόστρωσης της πόλης (όχι ότι τα έργα αυτά δεν έχουν αξία), που πρέπει εδώ και τώρα (ad hoc) να εγκριθεί, για να χρηματοδοτηθεί έγκαιρα από κάποιο φορέα, δεν είναι αποδεκτά και μάλιστα μπορεί να αποβούν επικίνδυνα για το δημόσιο συμφέρον.
- Στις συνεδριάσεις του ΣΑ έχουν δικαίωμα παράστασης οι όποιοι ενδιαφερόμενοι, για να δουν τις μελέτες και να εκφράσουν την άποψή τους, στα πλαίσια του διαλόγου και της διαφάνειας. Εμείς ως Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, για ένα τόσο σημαντικό έργο, παραβρεθήκαμε και εκφράσαμε τις απόψεις μας και τις όποιες αντιρρήσεις μας επί της μελέτης με εποικοδομητικό τρόπο, όπως έπραξαν και άλλοι φορείς που έχουν έννομο συμφέρον (εκπρόσωπος διαχειριστικής ΠΔΕ).
Θεωρούμε ότι και ο χρόνος υπάρχει και η θέληση όλων των εμπλεκόμενων, ώστε να έχουμε αίσιο τέλος, για το καλό της πόλης με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, χωρίς βιασύνη και προχειρότητα.
Ο Δ/νση Αρχιτεκτονικού Έργου του Δήμου Πατρέων αφού επικαιροποιήσει την μελέτη με τις παρατηρήσεις του ΚΣΝΜ του ΥΠΠΟΑ και καταθέσει νέα αίτηση με πλήρη φάκελο μελετών στο ΣΑ, στη βάση του σκεπτικού του πρακτικού της αρνητικής γνωμάτευσής του , έχει την δυνατότητα κατά την γνώμη μας, να αποσπάσει τη θετική γνωμάτευση του και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα.”
