Τα αποτελέσματα σύγχρονων μελετών για τους ανθρώπους που διαβάζουν παρουσιάζουν αρκετό ενδιαφέρον, όσον αφορά τον χρόνο που αφιερώνουν στην ανάγνωση είτε ενός λογοτεχνικού βιβλίου είτε μιας μελέτης. Η ανάγνωση ενός βιβλίου περιέχει πολλά περισσότερα στοιχεία «βιταμινών» για τη διαμόρφωση ενός ανθρώπου τόσο σε προσωπικό, όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Όσα βιώνουμε ως κοινωνίες τα τελευταία χρόνια καθιστούν την παραπάνω «διατροφή» αναγκαία έως και υποχρεωτική.
Θέλοντας να βοηθήσουν στην ερμηνεία και κατανόηση της καθημερινότητάς μας τα παρακάτω βιβλία αποτελούν τις καλύτερες επιλογές ανάγνωσης και προβληματισμού. Οι εκδόσεις Μεταίχμιο γνωρίζουν στο ελληνικό κοινό δύο βιβλία που κυκλοφόρησαν μόλις αυτή τη χρονιά και προκάλεσαν γόνιμες σκέψεις και προβληματισμούς. Από τη μία το «Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες» (εκδ. Μεταίχμιο, μτφ. Ανδρέας Παππάς) των Steven Levitsky και Daniel Ziblatt μας παρουσιάζει με έναν ευανάγνωστο και κατανοητό τρόπο την αμερικανική πολιτική πραγματικότητα, αλλά και την ευρύτερη πολιτική σκηνή, κάνοντας κριτική σε πολιτικές που αφορούν τη Λατινική Αμερική, την Τουρκία αλλά και την Ευρώπη.
Στην ίδια σειρά το «Πώς λειτουργεί ο φασισμός» (εκδ.Μεταίχμιο, μτφ. Γιώργος Μπαρουξής) του καθηγητή φιλοσοφίας του πανεπιστημίου του Γέιλ, Jason Stanley, είναι μια εκπληκτική συγκριτική μελέτη, η οποία καταγράφει ολοζώντανα μεθόδους και τρόπους ύπαρξης ή (επί) ή (ανά)βίωσης μιας ιδεολογίας που δεν έσβησε με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στο ίδιο κλίμα προβληματισμού είναι και το νέο βιβλίο του ιστορικού Timothy Snyder «Ο δρόμος προς την ανελευθερία. Ρωσία-Ευρώπη-Αμερική» (εκδ.Παπαδόπουλος, μτφ. Ανδρέας Παππάς). Ο πλούτος των πηγών του και το μοναδικό ύφος του συγγραφέα σε κάνουν να διαβάσεις απνευστί μια μελέτη-οδηγό ερμηνείας για το σήμερα. Άξιο προσοχής είναι ότι το βιβλίο αφιερώνεται στους ρεπόρτερ, «τους ήρωες της εποχής μας».
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Σε καθαρά ευρωπαϊκό επίπεδο και άκρως απαραίτητο ανάγνωσμα, λόγω της επικαιρότητας, είναι το βιβλίο του Χρήστου Α. Φραγκονικολόπουλου, αναπληρωτή καθηγητή διεθνών σχέσεων στο τμήμα «Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ» του ΑΠΘ και κατόχου της Έδρας Jean Monnet, «Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αναπόφευκτη πρόκληση της δημοκρατικής νομιμοποίησης. Παλιές έννοιες και προκλήσεις» (εκδ.Επίκεντρο).
Η ανάγνωσή του θεωρείται υποχρεωτική για όποιον επιθυμεί να ξεκλειδώσει τον όρο «Ευρώπη» σήμερα και να κατανοήσει τη δύναμη που έχει στα χέρια του ως πολίτης-ψηφοφόρος. Δυστυχώς, μέρος της αδιαφορίας ή και του θυμού προς την Ευρώπη είναι η άγνοια του τι πραγματικά είναι. Ωστόσο, το βιβλίο έρχεται να δώσει τις απαντήσεις που θέλουμε. Γραφή που ρέει γρήγορα, κατανοητός λόγος μα πάνω απ’ όλα ένα εξαιρετικό πόνημα-αφιέρωμα για μια Ευρώπη που τελικά είμαστε όλοι κομμάτι της.
Ένας από τους πιο σημαντικούς ρόλους της δημοσιογραφίας είναι να καθιστά τον πολίτη ενημερωμένο μα πάνω απ’ όλα κατάλληλα σκεπτόμενο και ικανό να ασκήσει κριτική. Οι παρακάτω τρεις μελέτες αποτελούν εξαιρετικά δείγματα δημοσιογραφικής δουλειάς και επιμονής και προτείνονται για πολλαπλές αναγνώσεις. Η «Υπερδιέγερση» (εκδ.Μεταίχμιο, μτφ.Χρήστος Κοκκολάτος και Βασίλης Τσάλης) αποτελεί την πρώτη ερευνητική μελέτη του δημοσιογράφου Norman Ohler, ο οποίος εστιάζει στον ρόλο που έπαιξε η κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών στο Γ’ Ράιχ. Φωτογραφικό υλικό, αλλά και πρωτογενής μελέτη σε αρχεία και πηγές καθιστούν το βιβλίο φαινόμενο.
Ο «Αλγόριθμος της Σοφίας» (εκδ.Κριτική) του Μανώλη Ανδριωτάκη είναι ένας σύντομος, αλλά πολύ κατατοπιστικός οδηγός για όσους ενδιαφέρονται να ερμηνεύσουν τα μυστικά της ψηφιακής εποχής μας. Το βιβλίο είναι γραμμένο σε διαλογική μορφή και θυμίζει το βιβλίο του Τζόστειν Γκάρντεν που πριν από χρόνια μας μύησε στον κόσμο της σοφίας, δηλαδή της φιλοσοφίας, ενώ τώρα ο Ανδριωτάκης θέλει να μας μυήσει στον αλγόριθμο της σοφίας. Χρήσιμο εργαλείο για γονείς, εκπαιδευτικούς, δημοσιογράφους και όσους επιθυμούν να κατανοήσουν καλύτερα τη σύγχρονη εποχή μας, στην οποία κυριαρχεί το διαδίκτυο.
Έλληνες λογοτέχνες
Η Σταυρούλα Παπασπύρου είναι ένα πρότυπο δημοσιογράφου, επί των πολιτιστικών θεμάτων, και το βιβλίο της «Χωρίς μαγνητόφωνο» (εκδ.Πόλις) μας εισάγει στον μαγικό κόσμο των συνεντεύξεων με μεγάλους Έλληνες λογοτέχνες. Και καθώς καταλήγουμε πάλι στη λογοτεχνία και τη μαγεία της, τι καλύτερο να αναζητήσουμε έργα τα οποία γράφτηκαν εξ αφορμής πραγματικών γεγονότων και προσώπων. Ο «Φοίνικας» (εκδ.Πατάκη) του Χρήστου Χωμενίδη αποτελεί ένα δυνατό και βαθιά λυρικό μυθιστόρημα που δημιουργήθηκε βασισμένο στον έρωτα της Εύας Πάλμερ και του Άγγελου Σικελιανού.
Δεν μένει όμως εκεί. Η γεγονοτολογία δεν είναι ο στόχος του βιβλίου, αλλά ένα υπέροχο λογοτεχνικό ταξίδι μέσω της εξαιρετικής χρήσης της γλώσσας από τον συγγραφέα, ζωντανεύοντας εικόνες και καταστάσεις με μοναδικό τρόπο. Το «Μεσημέρι στο Παρίσι, πρωί στο Σικάγο» (εκδ.Κριτική, μτφ. Θωμάς Σκάσσης) του Douglas Cowie είναι μια μοναδική αναπαράσταση-παρουσίαση του έρωτα της Σιμόν ντε Μποβουάρ και του Αμερικανού συγγραφέα Νέλσον Όλγκριν.
Έχει κανείς την αίσθηση ότι παρακολουθεί με κάμερα γεγονότα και καταστάσεις δύο σημαντικών προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών αλλά και την ιστορία ενός έρωτα από απόσταση. Μια ιστορία, που πάθη και χαρακτήρες δεν διαφέρουν, είτε είσαι μία από τις πιο σημαντικές φεμινιστικές γυναικείες προσωπικότητες του 20ου αιώνα είτε μια απλή γυναίκα με ανάγκες.
