Επιτρέψτε μου να ξεκαθαρίσω ότι το άρθρο αυτό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επιχείρημα υπέρ της ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις της Βενεζουέλας. Παρά τις επικρίσεις μου για το πώς η Βενεζουέλα διαχειρίστηκε τη βιομηχανία πετρελαίου της, δεν προτείνω την επιβολή μιας λύσης από τις ΗΠΑ στη χώρα.
Αυτή η δημοσίευση προέρχεται από μια πρόσφατη συζήτηση που είχα σχετικά με την παρακμή της βιομηχανίας πετρελαίου της Βενεζουέλας. Το ερώτημα ήταν αν η παραγωγή πετρελαίου της χώρας μειώνεται εξαιτίας των κυρώσεων ή της κακής διαχείρισης. Αν και συμφωνώ ότι οι κυρώσεις είχαν αντίκτυπο – ειδικά κατά το παρελθόν έτος – η ρίζα των προβλημάτων της Βενεζουέλας πηγαίνει πίσω 20 χρόνια.
Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν νέες κυρώσεις κατά της βιομηχανίας πετρελαίου της Βενεζουέλας, θα επισημάνω σχετικά με προηγούμενες κυρώσεις ότι η Βενεζουέλα παρέμεινε ένας από τους σημαντικότερους προμηθευτές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ. Το 2018, η Βενεζουέλα ήταν πίσω μόνο από τον Καναδά και τη Σαουδική Αραβία στον όγκο του πετρελαίου που εισήγαγαν οι ΗΠΑ. Οι εισαγωγές από τη Βενεζουέλα έχουν μειωθεί με την πάροδο των ετών, αλλά αυτό συμβαίνει με σχεδόν όλες τις χώρες, καθώς εκτοξεύτηκε η αμερικανική παραγωγή από σχιστόλιθο. Ωστόσο, οι κυρώσεις δεν εμπόδισαν τη Βενεζουέλα από το να επωφεληθεί από τις πωλήσεις πετρελαίου στις ΗΠΑ.
Μια σύντομη ιστορία της πετρελαϊκής βιομηχανίας της Βενεζουέλας
Η παραγωγή πετρελαίου της Βενεζουέλας έφθασε σε ιστορικό υψηλό επίπεδο το 1970, όταν η χώρα παρήγαγε 3,8 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως (BPD). Το 1971, η Βενεζουέλα κρατικοποίησε τη βιομηχανία φυσικού αερίου, και άρχισε να λαμβάνει μέτρα για την εθνικοποίηση της πετρελαϊκής της βιομηχανίας. Η πετρελαϊκή βιομηχανία κρατικοποιήθηκε επίσημα το 1976. Την εποχή εκείνη ιδρύθηκε η κρατική πετρελαϊκή εταιρία της Βενεζουέλας Petróleos de Venezuela S.A. (PDVSA).
Μεταξύ 1970 και 1985, η παραγωγή πετρελαίου στη Βενεζουέλα παρουσίασε πτώση άνω του 50%. Αλλά τότε η παραγωγή εκεί άρχισε να αυξάνεται για ακόμη μια φορά. Το 1997, καθώς επεδίωκε να προσελκύσει ξένες επενδύσεις και να αναπτύξει το βαρύ πετρέλαιο στην ζώνη Orinoco, η Βενεζουέλα άνοιξε τη βιομηχανία πετρελαίου στις ξένες επενδύσεις.
Έως το 1998, η παραγωγή πετρελαίου της Βενεζουέλας είχε ανακάμψει στα 3,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, φθάνοντας σχεδόν στο προηγούμενο υψηλό της. Το 1999, ο Hugo Chavez άρχισε να υπηρετεί ως πρόεδρος της Βενεζουέλας. Κατά τη διάρκεια της γενικής απεργίας της Βενεζουέλας την περίοδο 2002-2003, ο Chavez απέλυσε 19.000 υπαλλήλους της PDVSA και τους αντικατέστησε με υπαλλήλους πιστούς στην κυβέρνησή του.
Η Βενεζουέλα έχει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος των αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου της Βενεζουέλας αποτελείται από εξαιρετικά βαρύ αργό πετρέλαιο στην ζώνη Orinoco. Η Orinoco περιέχει περίπου 1,2 τρισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαϊκών πόρων (που δεν πρέπει να συγχέονται με αποδεδειγμένα αποθέματα).
Αυτό το πετρέλαιο είναι ιδιαίτερα δύσκολο να παραχθεί, γι ‘αυτό και η Βενεζουέλα κάλεσε διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες στη χώρα να συμμετάσχουν στην ανάπτυξη αυτών των αποθεμάτων. Εταιρείες όπως η ExxonMobil, η BP, η Chevron, η Total και η ConocoPhillips επένδυσαν δισεκατομμύρια δολάρια σε τεχνολογία και υποδομές για να μετατρέψουν το εξαιρετικά βαρύ πετρέλαιο σε εξαγωγές αργού πετρελαίου.
Οι προκλήσεις στην παραγωγή αυτού του πετρελαίου απαιτούν σημαντικές επενδύσεις κεφαλαίου. Αυτές οι επενδύσεις συνιστούν ρίσκο για τις εταιρείες πετρελαίου που τις κάνουν, αλλά θα αποδώσουν εάν αυξηθούν οι τιμές του πετρελαίου.
Οι αιτίες της πτώσης
Το 2007 οι τιμές του πετρελαίου αυξάνονταν και η κυβέρνηση Chavez κυνήγησε περισσότερα έσοδα, καθώς οι επενδύσεις των διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών άρχισαν να αποδίδουν. Η Βενεζουέλα απαίτησε αλλαγές στις συμφωνίες των διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών που θα παρείχαν στην PDVSA τον πλειοψηφικό έλεγχο των έργων.
Οι ExxonMobil και ConocoPhillips αρνήθηκαν και ως εκ τούτου τα περιουσιακά τους στοιχεία απαλλοτριώθηκαν. (Αυτές οι απαλλοτριώσεις κρίθηκαν αργότερα παράνομες και δόθηκε αποζημίωση και στις δύο εταιρείες).
Συνεπώς, υπάρχουν δύο συναφείς αιτίες που οδήγησαν στην απότομη πτώση της παραγωγής πετρελαίου της Βενεζουέλας, παρά την κορυφαία θέση της χώρας σε αποδεδειγμένα αποθέματα.
Η πρώτη ήταν η απόρριψη της εμπειρογνωμοσύνης που απαιτείται για την ανάπτυξη του βαρέως πετρελαίου της χώρας. Αυτό άρχισε με την απόλυση των υπαλλήλων της PDVSA το 2003 και συνεχίστηκε με την εξώθηση της διεθνούς εμπειρογνωμοσύνης εκτός χώρας το 2007.
Δεύτερον, η κυβέρνηση Chavez απέτυχε να εκτιμήσει το ύψος των κεφαλαιουχικών δαπανών που απαιτούνται για να συνεχιστεί η ανάπτυξη του πετρελαίου της χώρας. Αυτό έγινε σε μεγάλο βαθμό λόγω της έλλειψης εμπειρίας μεταξύ των πιστών του Chavez που διοικούσαν τώρα την PDVSA.
Όταν οι τιμές του πετρελαίου ήταν υψηλές, ο Chavez διοχέτευσε δισεκατομμύρια από τη βιομηχανία πετρελαίου στα κοινωνικά προγράμματα της χώρας. Ωστόσο, δεν κατάφερε να επανεπενδύσει επαρκώς σε αυτή τη βιομηχανία εντάσεως κεφαλαίου.
Μετά τις απαλλοτριώσεις του 2007, η παραγωγή πετρελαίου της Βενεζουέλας σημείωσε απότομη πτώση. Το 2018, η παραγωγή πετρελαίου της Βενεζουέλας μειώθηκε στα 1,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, που αντιστοιχεί σε μείωση κατά περισσότερο από 50% από τα επίπεδα του 2006.
Συμπεράσματα
Πιστεύω ότι μια χώρα πρέπει να χρησιμοποιεί τους φυσικούς της πόρους για να ωφελεί τους πολίτες της, αλλά πρέπει να είσαι πρόθυμος να κάνεις τις επενδύσεις που απαιτούνται για να διατηρήσεις τις αντίστοιχες βιομηχανίες σε καλή κατάσταση. Το πρόβλημα με την προσέγγιση της Βενεζουέλας ήταν ότι αντλούσε πάρα πολλά από τη βιομηχανία, η οποία θυσίασε την ικανότητά της να συνεχίσει να αυξάνει την παραγωγή της.
Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι η πετρελαϊκή βιομηχανία της Βενεζουέλας μπορεί να ανακάμψει χωρίς σημαντική επανεπένδυση. Είτε με μια αλλαγή στην κυβέρνηση, είτε με συμφωνίες της σημερινής κυβέρνησης με χώρες που είναι απεγνωσμένες για πετρέλαιο (π.χ. Κίνα), μπορεί να αναμένει κανείς ότι το status quo στη Βενεζουέλα θα συνεχίσει να καταστρέφει την πετρελαϊκή βιομηχανία της χώρας.
