Ήταν μια εποχή που το ραδιόφωνο στα FM καμία σχέση δεν είχε με αυτό που είναι σήμερα. Μια εποχή που το πρόγραμμα διαμορφωνόταν όχι μέσα από έρευνες και playlists, αλλά από τις μουσικές γνώσεις και τον πλούτο της δισκοθήκης των μουσικών παραγωγών.
Του Ιλάν Σολομόν
Μια εποχή που οι ακροατές άκουγαν γιατί ήθελαν να ακούσουν εσένα, τις μουσικές σου, αυτά που έλεγες, μια εποχή που έκανες εκπομπή για όσους σε άκουγαν και όχι για τους «χορηγούς».
«Ραδιοφωνική ηδονή»
Ο “πειρατικός” Ηχώ FM των 80’s ήταν ένα προϊόν που, με τα σημερινά δεδομένα, αντίκειται σε κάθε ραδιοφωνική λογική: Ανάκατες μουσικές (new wave, disco, dance hits, ελληνική pop, rock, metal, jazz, blues, country, λαϊκά), ανοιχτά μικρόφωνα για πολλή ώρα, τηλέφωνα στον αέρα -και όχι μόνο για συμμετοχή σε διαγωνισμούς. Ωστόσο υπήρχαν ζώνες προγράμματος, υπήρχε μεράκι, υπήρχε ταλέντο, υπήρχε «ραδιοφωνική ηδονή».
«Κάποιες φορές πιάνω τον εαυτό μου να αναρωτιέται πώς θα ήταν ο Ηχώ FM αν υπήρχε σήμερα. Σε τι θα είχε εξελιχθεί (μεταλλαχθεί;) και αν θα είχε καταφέρει να επιβιώσει. Η απάντηση όλες τις φορές είναι ‘όχι’. Ίσως γιατί ήμασταν πολύ ερασιτέχνες, ρομαντικοί, αφελείς, διαλέξτε όποια λέξη θέλετε, για να ενταχθούμε στην ελληνική ραδιοφωνική ‘αγορά’ του 21ου αιώνα. Μπορεί και να παίζαμε ακόμα με τα φθαρμένα μας βινύλια χαμένοι σε κάποια ζούγκλα του Βόρνεο, σαν τους Γιαπωνέζους παλαίμαχους του Μεγάλου Πολέμου που έχουν σαλέψει και δεν γνωρίζουν ότι ο πόλεμος -εκείνος τουλάχιστον- έχει τελειώσει.
Από τον Ηχώ FM έκαναν τα πρώτα τους ραδιοφωνικά βήματα πολλοί μετέπειτα δημοσιογράφοι, μουσικοί παραγωγοί και στελέχη της αλήστου μνήμης βιομηχανίας του δίσκου, που ο χώρος και μόνο δεν μου επιτρέπει να αναφέρω ή να ξεχωρίσω. Θέλω όμως να πιστεύω πως κανείς μας δεν έχει ξεχάσει το κατέβασμα της σκάλας που οδηγούσε στο υπόγειό μας, ειδικά τώρα που οι όποιες παρεξηγήσεις υπήρξαν στην πορεία αποδείχτηκαν πολύ μικρές για να ευτελίσουν ένα από τα πιο σπουδαία πράγματα που έχουμε κάνει στη ζωή μας» έγραφε κατόπιν εορτής ο νεαρός συνάδελφος Α.Λ. γεμάτος αναμνήσεις από τις πρώιμες Radio Days ενός μαθητευόμενου μάγου και τα όσα ζήσαμε στον «πειρατικό» Ηχώ FM μέχρι να έρθει η πολυπόθητη άδεια τον Ιούλιο του «βρόμικου» 1989 μετά από δυο χρόνια συνελεύσεις, διαδηλώσεις, ψηφίσματα, ανοιχτές επιστολές στον τότε πρωθυπουργό ή τον γραμματέα της επιτροπής για την Ελεύθερη Ραδιοφωνία Βαγγέλη Βενιζέλο γιατί έδιναν τις άδειες στον Κοσκωτά, τον Κυριακού, τον Λαμπράκη και άλλους μεγαλοεπιχειρηματίες και όχι σε μια ομάδα καλά οργανωμένων νέων εραστών των ερτζιανών που απαιτούσαν -και καλά έκαναν- μια επίσημη άδεια.
Jazz FM στους 102,4
Τα χρόνια περνούσαν και το απονενοημένο εγχείρημα για τη δημιουργία του πρώτου και μοναδικού μέχρι σήμερα τζαζ σταθμού της χώρας είχε μπει βαθιά στο μυαλό μας από καιρό. Και όταν ο Λεωνίδας επέστρεψε με τις κασέτες του Λονδρέζου μεγάλου αδελφού, άναψε τη φωτιά. Από το υπόγειο ταβερνείο της πρώτης μας συνάντησης μέχρι το υπόγειο του σταθμού στον Βύρωνα απείχαμε πια μόνο λίγες νύχτες. Στην αρχική πεντάδα προστέθηκαν ακόμα δεκαπέντε. Και ήταν ο Κουβανός Paquito D’Rivera που έδωσε το σύνθημα για το ξεκίνημα. Το βράδυ της Δευτέρας 11ης Μαρτίου ο Jazz FM στους 102,4 ήταν γεγονός.
Το φανκ του James Brown, τα blues του John Lee Hooker, το latin beat του Tito Puente βρήκαν το ταίρι τους στο άλτο του Parker, το μπάσο του Mingus, την τρομπέτα του Miles, το τενόρο του Trane, το πιάνο του Monk.
Ως υπεύθυνος «στρατολόγησης» είχα αναλάβει τη βασική εκπαίδευση των υποψήφιων «μάγων» πριν τους παραδώσω στην ανάκριση του «Θεού» της jazz Κώστα Γιαννουλόπουλου.
«Πόσους δίσκους έχεις;», «ποια είναι τα μέλη του κουαρτέτου του John Coltrane;» ήταν κάποιες ερωτήσεις της ανάκρισης. Τα κριτήρια ήσαν χαλαρά και οι «νέοι» έπαιρναν γρήγορα το ερτζιανό «βάπτισμα».
Στην αρχή ο Jazz Fm ήταν ένθετος στον Ηχώ Fm 12 τα μεσάνυχτα με 4 το πρωί, μέχρι που έγινε 24ωρος, σχεδόν πραξικοπηματικά. Πολλά τα ξενύχτια και οι έντονες συζητήσεις για το ύφος, το στυλ και το μουσικό περιεχόμενο των εκπομπών, βελτίωναν συνεχώς την εικόνα των παραγωγών, που με την ψυχή τους -και για την ψυχή τους- ετοίμαζαν το καθημερινό πρόγραμμα, αφού πρώτα τα είχαν «ακουμπήσει» για τα αγαπημένα τους δισκάκια.
Την ίδια στιγμή, μέσα στο στούντιο οι εκπομπές συνεχίζονταν, οι δίσκοι γύριζαν στα πλατό και τα τηλεφωνήματα των ακροατών άναβαν το “φωτάκι”. Όταν όμως άναβε το «On Air», οι τόνοι κατέβαιναν, καθώς η ηχομόνωση δεν ήταν επαρκής και κάποια μπινελίκια έβγαιναν στον αέρα μέσα από το ανοιχτό μικρόφωνο!
Η υποδοχή του τζαζ κοινού της πρωτεύουσας ήταν συγκινητική. «Επιτέλους, Jazz FM! Διαμάντια στον ουρανό της νύχτας» έγραφε η εφημερίδα την επόμενη μέρα. Εκδόσεις, συναυλίες, live στα μπαράκια, το Παράφωνο, το Public, το Έμπλεων, το Καφέ Asante, το νέο μεγάλο Half Note, η κυκλοφορία του “Jaaz & Jazz”, έδωσαν εκείνα τα χρόνια την εικόνα της άνθησης μιας μουσικής γεμάτης συναισθήματα. Νέοι και σπουδασμένοι ταλαντούχοι μουσικοί την πλαισίωναν και οι δίσκοι τους έβρισκαν τον δρόμο τους στις ερτζιανές λεωφόρους των FM με την ένθερμη υποστήριξή μας.
Και τότε, ξαφνικά, όλα τέλειωσαν. Μεσάνυχτα της 26ης Ιουλίου -λίγα λεπτά μετά ο Πύρρος Δήμας σήκωνε την μπάρα και έπαιρνε το χρυσό των Ολυμπιακών της Ατλάντα- έκλεινα πίσω μου την πόρτα για πάντα, ενώ στον αέρα ακουγόταν ακόμα ο θλιμμένος αποχαιρετισμός του Ανατολίτη φίλου Omar Faruk Tekbilek.
Στη διάρκεια των πεντέμισι χρόνων που ο «μικρός» Jazz FM άντεξε την πίεση των διαπλεκόμενων των ερτζιανών, η ομάδα των παραγωγών που δούλεψαν με ενθουσιασμό και σχεδόν μηδενικές αποδοχές, είχαν από τον Kώστα Γιαννουλόπουλο τη δημιουργική εποπτεία, τη φιλική ανταλλαγή απόψεων και πολύτιμων πληροφοριών για την κοινή μας αγάπη, της τζαζ.
«Ένα παρεάκι ήμασταν από νεοσσούς ηλικίας είκοσι και κάτι ετών. Μας είχε μαζέψει ο ‘αρχιπειρατής‘ ο Αλέξης, που ήθελε να διευρύνει την εμβέλεια του σταθμού του. Στην πορεία, δε, φέραμε κι άλλον. Ένας από αυτούς ήταν και ο Ιλάν. Έπαιζε τζαζ (τι άλλο;) και ήταν κατευχαριστημένος. Ήταν ο καλλιτεχνικός υπεύθυνος του Φεστιβάλ ‘Αυγής – Θούριου‘, οπότε με κάλεσε μια μέρα και μου είπε: ‘Οργανώνουμε μια συζήτηση για την ελεύθερη ραδιοφωνία στο φεστιβάλ. Δεν έρχεσαι κι εσύ στο ακροατήριο να πεις δυο λόγια για το Star Radio;‘. Κι έτσι ξεκίνησαν όλα», έγραψε κάποτε ο Χρήστος Ξανθάκης στην “Ελευθεροτυπία”.
