Ένα σπίτι στην παλιά πόλη της Ιεράπετρας, στη συνοικία της Κάτω Μεράς, πολύ κοντά στο λιμάνι, συνοδεύεται από ιστορίες και θρύλους που θέλουν τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη να διανυκτερεύει εδώ κατά το 1798.

Έχουν περάσει περισσότερα από 220 χρόνια και οι Γεραπετρίτες,  μέχρι και σήμερα, κρατούν ζωντανό τον θρύλο που θέλει τον Ναπολέοντα να επισκέπτεται για ένα βράδυ την Ιεράπετρα στα κρυφά.

Σύμφωνα με την παράδοση, λοιπόν, και τις ιστορίες που έχουν διατηρηθεί άκρως ενδιαφέρουσες μετά από εκατοντάδες χρόνια, ήταν 26 Ιουνίου του 1798 όταν ο Ναπολέων Βοναπάρτης βρέθηκε στην Ιεράπετρα, πραγματοποιώντας μία και μόνο διανυκτέρευση στην κρητική πόλη, εν μέσω του ταξιδιού του από την Γαλλία στην Αίγυπτο, προκειμένου να καταστείλει την εξέγερση των Μαμελούκων, να προστατεύσει το γαλλικό εμπόριο στην περιοχή αλλά και να μπλοκάρει την πρόσβαση των Βρετανών στις Ινδίες.

Η εντυπωσιακή αρμάδα με τους 35.000 στρατιώτες του μεγάλου στρατηγού προκάλεσε τον θαυμασμό των κατοίκων της Ιεράπετρας, που κατάφεραν να την παρατηρήσουν από κοντά όταν κατέπλευσε στα νότια του νησιού.

Η μυστική διανυκτέρευση του Ναπολέοντα στην Ιεράπετρα

Όπως υποστηρίζεται μέχρι σήμερα, ο στρατηγός αποβιβάστηκε στην παραλία της Ιεράπετρας με λέμβο που κωπηλατούσαν πέντε ναύτες, προκειμένου να αναζητήσει νερό για το πλοίο τους.

Εκεί, συνάντησε τον άρχοντα της πόλης Ανδρέα Περουλιό ο οποίος τους οδήγησε σε ένα πηγάδι, προκειμένου να προμηθευτούν πόσιμο νερό. Ο Βοναπάρτης, χωρίς να έχει αποκαλύψει ακόμα την ταυτότητά του πραγματοποίησε πεζή βόλτα στην περιοχή Βιγλιά και ο Περουλιός, ακολουθώντας τους «κανόνες» της κρητικής φιλοξενίας, τον προσκάλεσε στο σπίτι του προκειμένου να τον κεράσει ντόπια ρακή και παξιμάδια.

Αφού γευμάτισαν οι δύο άντρες, ο άρχοντας της πόλης πρότεινε στο Γάλλο στρατηγό (χωρίς να γνωρίζει την ταυτότητά του) να μείνει και να διανυκτερεύσει στο σπίτι του, με τον Βοναπάρτη να δέχεται την πρόταση και να δίνει εντολή στους ναύτες του να γυρίσουν στο πλοίο και να επιστρέψουν να τον παραλάβουν πριν το ξημέρωμα.

Περνώντας η μέρα και φτάνοντας το μεσημέρι ο προύχοντας της Ιεράπετρας άρχισε να αναρωτιέται για ποιο λόγο ο φιλοξενούμενός του δεν έχει δώσει ακόμη σημεία ζωής.  Πηγαίνοντας στο δωμάτιό του ανακάλυψε ότι ο επισκέπτης είχε φύγει, καθώς αντίκρισε έναν εντελώς άδειο χώρο.

Το μοναδικό πράγμα που άφησε πίσω ο φιλοξενούμενός του, το οποίο μάλιστα αποκάλυπτε και την ταυτότητά του, ήταν ένα χειρόγραφο σημείωμα στα γαλλικά. Ο Περουλίος δεν γνώριζε γαλλικά, οπότε δεν μπόρεσε να καταλάβει και τι έγραφε ο Ναπολέων.

Η γενναιοδωρία του στρατηλάτη και η διατήρηση της ανωνυμίας του

Μην βρίσκοντας κάποιον γαλλομαθή στην πόλη, κατευθύνθηκε απευθείας προς το Ηράκλειο. Εκεί, συνάντησε τον Πρόξενο της Γαλλίας κύριο Λουκάκη, στον οποίο παρέδωσε το σημείωμα. Ο Περουλιός βρισκόταν λίγο πριν από μια μεγάλη αποκάλυψη.

Έκπληκτος και ο πρόξενος ρώτησε τον προύχοντα «γνωρίζετε ότι ο φιλοξενούμενός σας ήταν ο περίφημος στρατηλάτης Βοναπάρτης, ο οποίος με αυτό εδώ το σημείωμα μου δίνει την εντολή να σας πληρώσω 25.000 φράγκα; Ορίστε και η υπογραφή του!».

Σύμφωνα με την Ελπίς Μέλαινα, μια ευρωπαία κυρία που ασχολήθηκε με τα πολιτικά γεγονότα μιας αρκετά ταραχώδους εποχής κατά την Κρητική Επανάσταση (1866-1869), γεννημένη το 1818 στο Southgate βόρεια του Λονδίνου, η συγκεκριμένη ιστορία αποκαλύπτει δύο χαρακτηριστικά στοιχεία της προσωπικότητας του Γάλλου στρατηλάτη. Το στοιχείο της γενναιοδωρίας που τον διέκρινε ανέκαθεν, αλλά και η επιθυμία του για την διατήρηση της ανωνυμίας του.

Δεν ήταν η πρώτη φορά, μάλιστα, που ο Ναπολέων έκανε κάτι τέτοιο. Κάποια στιγμή είχε παρουσιαστεί ως απλός πολίτης σε ένα καφενείο και αφού πέρασε λίγο την ώρα του, έφυγε χωρίς να πληρώσει, ζητώντας πίστωση από τον ιδιοκτήτη του. Την επόμενη ημέρα ο Βοναπάρτης του έστειλε 1.000 φράγκα. Επομένως, για ποιο λόγο να μην ανταμείψει κάποιον που τον φιλοξένησε στο σπίτι του με το ποσό των 25.000 φράγκων;

Πού βρίσκεται σήμερα το ιδιόχειρο σημείωμα του Βοναπάρτη;

Η παράδοση λέει ότι 13 χρόνια μετά την επίσκεψη του Ναπολέοντα στην Ιεράπετρα, ένα άλλο γαλλικό πλοίο αγκυροβόλησε στην περιοχή για τροφοδοσία. Ο καπετάνιος του, μαθαίνοντας την ιστορία για τον Βοναπάρτη, ζήτησε να συναντήσει τον Περουλιό προκειμένου να επιβεβαιώσει ιδίοις όμμασι τις φήμες περί διανυκτέρευσης του Γάλλου στρατηγού στο νησί της Κρήτης.  Έτσι, προσφέροντας στον Περουλιό ένα διόλου ευκαταφρόνητο χρηματικό ποσό, κατάφερε να αποκτήσει το κειμήλιο, το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο της διαμονής του Ναπολέοντα στην Ελλάδα. Έκτοτε, κανείς δεν έμαθε τίποτα για την τύχη του.

Κάτι που δεν στεναχώρησε ιδιαιτέρως τους Γεραπετρίτες, καθώς είχαν ήδη δεθεί με την ιστορία μεταδίδοντάς της από στόμα σε στόμα. Εντύπωση, μάλιστα, προκαλεί το γεγονός ότι οι ντόπιοι δέθηκαν τόσο πολύ με το όνομα του Ναπολέοντα, καθώς, μέχρι και σήμερα, δεν είναι λίγοι εκείνου προσδίδουν το όνομά του στις επιχειρήσεις τους.

Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, το συγκεκριμένο σημείωμα πέρασε στα χέρια κάποιου κυρίου Φαφουτάκη, απόγονου της άκληρης κόρης του Περουλιού, Ευγενίας, ο οποίος ζούσε αποσυρμένος σε μια απομονωμένη περιοχή της Κρήτης, υποστηρίζοντας ότι το σημείωμα βρισκόταν στη Λυών, στα χέρια του γιου του που σπούδαζε στη γαλλική πόλη στο πανεπιστήμιο της γεωπονικής.

Παρόλο  που η συγκεκριμένη ιστορία έχει συναντήσει αρκετούς «άπιστους Θωμάδες» και αμφισβητίες –ο Πωλ Φορ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης ισχυρίζεται ότι ο Βοναπάρτης δεν πέρασε ποτέ από την Ιεράπετρα καθώς η συγκεκριμένη διαδρομή δεν είχε καταγραφεί ποτέ στους ναυτικούς χάρτες της εποχής, την ώρα που ο αείμνηστος διευθυντής Αρχαιοτήτων Λασιθίου Νίκος Παπαδάκης υποστήριζε ότι τα ημερολόγια των πλοίων της Γαλλικής Αρμάδας δεν αναφέρουν κάτι για το γεγονός– ιστορικές αναφορές τόσο κατοίκων των Σφακίων, στο νομό Χανίων, όσο και ναυτικών, περιγράφουν το πέρασμα μιας μεγάλης και εντυπωσιακής αρμάδας από το νότιο τμήμα του νησιού στα τέλη του Ιουνίου του 1798.

Ο Δήμος Ιεράπετρας πάντως έχει εξασφαλίσει κονδύλι για την αναστήλωση του σπιτιού, το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο, ενώ δεν είναι λίγοι οι τουριστικοί οδηγοί που το συμπεριλαμβάνουν στο αφιέρωμά τους ως το «Σπίτι του Βοναπάρτη». Χαρακτηριστική, μάλιστα, είναι και η μαρμάρινη επιγραφή που ενημερώνει το κοινό και τους επισκέπτες της πόλης, που ήδη γνωρίζουν την ύπαρξή του από τους τουριστικούς οδηγούς.