Ο Αγαθοκλής
και ο πάντα πανάκριβος
χρυσός στατήρας του
που ξεπουλιέται…
Του Γιώργου Λεκάκη
Ένα αρχαίο νόμισμα από τις Συρακούσες της Σικελίας, του 317 – 289 π.Χ., ένας χρυσός στατήρας (εικονίζεται παραπάνω), που κόπηκε κατά την διάρκεια της βασιλείας του Αγαθοκλή, βγαίνει σε δημοπρασία από τηνΓκαλερί Άρτεμις. Το νόμισμα «εκτιμάται» 2.250 δολλ. Προέρχεται, λένε, από ιδιωτική συλλογή από τις ΗΠΑ…
Εικονίζει μια γυναίκα προφανώς την νύμφη Αρέθουσα και στην πίσω όψι, εγγεγραμμένο, επάνω σε βοσκότοπο έναν ταύρο. (Μέγεθος νομίσματος: 1 cm, και βάρος 1,5 γραμμάρια).
 |
| Νόμισμα των Συρακουσών (310-304 π.Χ.) τετράδραχμο, επί Αγαθοκλή. Ασημένιο στην α΄ όψη γράφει ΚΟΡΑΣ και εικονίζει Κόρη (Αρέθουσα) με στεφάνι σιτηρών και κρεμαστό κόσμημα (ενώτιο-σκουλαρίκι). Στην β΄ όψη γράφει ΑΓΑΘΟΚΛΕΟΣ και εικονίζει την Νίκη γυμνή, με πανοπλία-τρόπαιο, να καρφώνει καρφί με σφυρί. Επίσης, βλέπουμε και τρισκελίδα και το μονόγραμμα ΑΝ / ΑΝΙ. |
Ιστορία μέσα από τα νομίσματα
Ο πατέρας του Αγαθοκλέους, λεγόταν Καρκίνος. Ήταν αγγειοπλάστης, φυγάς από το Ρήγιο. Ο Αγαθοκλής, γεννημένος (μάλλον) στις Θέρμες της Ιμέρας, είχε άσχημα παιδικά βιώματα: Ο πατέρας του επήρε από ένα μαντείο κακούς οιωνούς για τον νεογέννητο υιό του και αποφάσισε να εγκαταλείψει το βρέφος στον δρόμο… Το μάζεψε κρυφά η μητέρα του, την επόμενη νύχτα, επήρε το βρέφος και το επήγε στον αδελφό της, ο οποίος και το ανέθρεψε…[1]
Μέσα σε κακές συνθήκες το 361 π.Χ. εγκατέλειψε την πατρίδα του, και από απλός κεραμοποιός, νυμφεύτηκε την χήρα του προστάτη του, Δάμα, διακεκριμένου και πλούσιου πολίτη. Αργότερα έκανε άλλους δυο γάμους. Εδημιούργησε στρατό μισθοφόρων στις Συρακούσες. Εξορίσθηκε δυο φορές στην προσπάθειά να ανατρέψει το ολιγαρχικό πολίτευμα στις Συρακούσες. Μέχρι το 317 π.Χ., είχε γίνει μια τόσο επιτυχημένη στρατιωτική μορφή, που κατάφερε να ανατρέψει τους ηγεμόνες των Συρακουσών και, με λαϊκή υποστήριξη, έγινε τύραννος!
Εξόρισε ή δολοφόνησε περίπου 10.000 πολίτες-οπαδούς του προηγούμενου καθεστώτος! Ο ισχυρός στρατός και στόλος του υπέταξαν το μεγαλύτερο μέρος της Σικελίας! Έκανε τις Συρακούσες μια μεγάλη στρατιωτική δύναμη και, ακολουθώντας τα χνάρια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, προσπάθησε να γίνει αυτοκράτορας, με την εισβολή του στην Καρχηδόνα – ανοίγοντας τον δρόμο για την επιτυχία των Ρωμαίων στον Δεύτερο Πόλεμο. Ονομάσθηκε βασιλιάς της Σικελίας το 304 π.Χ. και καθιέρωσε την κυριαρχία του επάνω στις ελληνικές πόλεις του νησιού πιο σταθερά από ποτέ…
 |
| Χρυσό νόμισμα των Συρακουσών (317-310 π.Χ.) δεκάδραχμο, επί Αγαθοκλέους. Εικονίζεται ο θεός Απόλλων, γράφει Σ-Κ. Στην β΄ όψη γράφει ΣΥΡΑΚΟΣΙΩΝ και εικονίζεται ηνίοχος σε άρμα, άλογα και τρισκελίς. |
Ο Αγαθοκλής ήταν γεννημένος ηγέτης των μισθοφόρων, και παρ’ όλο που κατηγορήθηκε για την σκληρότητά του, για να κερδίσει την εξουσία, έδειξε έναν ήπιο και δημοφιλή «τύραννο», αποκατέστησε την δημοκρατία των Συρακουσών και δεν θέλησε οι υιοί του να τον διαδεχτούν στον θρόνο του βασιλιά…
Ο Αγαθοκλής αναφέρθηκε ως ένας «από εκείνους που με τα εγκλήματά τους έφθασαν να γίνουν πρίγκηπες», στο έργο του Ν. Μακιαβέλι για την πολιτική «Ο πρίγκηπας» (1513, κεφάλαιο VIII)!
 |
| Νόμισμα Συρακουσών (317-311 π.Χ.) 50 λίτρων, περιόδου Αγαθοκλέους. Τύπος “Φιλίππειου”. Παραστάσεις όπως και του προηγουμένου. |
Τα νομίσματα της εποχής του Αγαθοκλή είναι πολλά και κοινά και φανερώνουν ουσιαστικές αλλαγές στην διοίκηση των Συρακουσών. Στην λέξη «Συρακοσίων» επροσέθεσε την λέξη «Αγαθόκλειος», με μια παράσταση της Νίκης. Μετά το 304 στα νομίσματα αναγραφόταν μόνον η φράσις «Αγαθοκλέος Βασιλέος».
 |
| Νόμισμα των Συρακουσών (317-311 π.Χ.) 50 λίτρων, περιόδου Αγαθοκλέους. Εικονίζεται η Αρέθουσα, προσωποποίηση της ευεργετικής πηγής της πόλεως (αρδεύουσα > αρέθουσα). |
Τελικώς πέθανε από καρκίνο του στόματος[2] ή αφού τον δηλητηρίασαν… όπως δηλητηριάζουν εμάς κάθε τόσο αυτοί που ξεπωλούν τα αρχαία έργα τέχνης, και δεν τα αποδίδουν στους νομίμους κληρονόμους τους…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλ. Διόδωρο Σικελιώτη, βιβλίο ΧΙΧ, 2.
[2] Βλ. The Cambridge Ancient History -The Hellenistic World, σελ 384-409.
