Η ηθοποιός Δήμητρα Στογιάννη μιλάει για τη σημασία της πίστης, τη σχέση που έχει η υποκριτική τέχνη με τις θρησκευτικές αξίες, και για την οικογένεια, που, όπως τονίζει, είναι μέσο ταπείνωσης
Μία από τις πλέον αγαπημένες ηθοποιούς είναι η Δήμητρα Στογιάννη, η οποία έχει κερδίσει την αγάπη και τον θαυμασμό του κοινού μέσα από την επιτυχημένη παρουσία της στην τηλεόραση και στο θέατρο. Γλυκιά, προσηνής και αισιόδοξη ως άνθρωπος, μιλά στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» για τη σημασία της θρησκευτικής πίστης, τη σχέση της υποκριτικής τέχνης με τις θρησκευτικές αξίες, αλλά και τη σημασία που έχει να είναι κάποιος γονέας.
Επιστρέφοντας στο παρελθόν και κατά τα παιδικά σας χρόνια, με ποιον τρόπο αναπτύχθηκαν η σχέση και η αγάπη σας προς την Εκκλησία;
Ο παππούς μου ήταν επίτροπος στον Ναό της Αγίας Παρασκευής στο ομώνυμο χωριό της Κοζάνης, από όπου κατάγεται η μητέρα μου. Πάντα θυμάμαι ότι πήγαινα μαζί με τον παππού και τη γιαγιά στην εκκλησία. Θυμάμαι, ακόμη, ότι μου έδιναν χρήματα για ν’ ανάψω ένα κεράκι ή, επίσης, τις νηστείες, που τις τηρούσαμε τακτικά στην οικογένειά μας. Είναι αυτό μέρος της παράδοσής μας και πιστεύω ότι στα περισσότερα σπίτια στην Ελλάδα ακολουθήθηκε αυτό το πρότυπο διαπαιδαγώγησης. Αλλά και οι φίλοι, οι συμμαθητές μου μεγάλωσαν με αυτές τις αρχές σεβασμού των θρησκευτικών αρχών. Αργότερα, στην εφηβεία μου, περιόρισα κάπως τις επισκέψεις μου στην εκκλησία, αλλά και πάλι βρισκόμουν κοντά στο περιβάλλον της. Οταν πήγα για να σπουδάσω στη Θεσσαλονίκη, η ενορία μου ήταν η Αγία Τριάδα, όπου εκεί γνώρισα τον π. Κωνσταντίνο, έναν πολύ δραστήριο ιερέα, αλλά και μια ομάδα ανθρώπων που δίδασκαν στο κατηχητικό. Επρόκειτο για πολύ γλυκούς ανθρώπους και η συναναστροφή μου με αυτούς με βοήθησε πολύ εκείνη την περίοδο των σπουδών μου.
Αυτή, λοιπόν, η συνύπαρξη με τη θρησκευτική πίστη έθετε τις βάσεις ώστε ν’ αποκτήσετε ηρεμία και ισορροπία στη ζωή σας…
Τώρα το νιώθω πιο πολύ! Επειδή έχουμε μια αντίδραση στις διδαχές που δεχόμαστε γενικά ως έφηβοι από τους γονείς μας, ήθελα από μόνη μου ν’ ανακαλύψω κάποια πράγματα. Και τότε ήταν η στιγμή που θα μπορούσα ν’ αρχίσω να μαθαίνω τους λόγους για τους οποίους με κάλυπτε η συναναστροφή με την Εκκλησία.
Είναι απαραίτητο να προηγηθεί μια μορφή αμφισβήτησης, προκειμένου να μεταλαμπαδευτεί πιο ουσιαστικά μέσα μας ο θρησκευτικός λόγος;
Σ’ εμένα έτσι λειτούργησαν τα πράγματα! Μερικές φορές σου δίνεται αυτό πολύ απλόχερα, κάτι σαν «μασημένη τροφή», αλλά εσύ έχεις ανάγκη να το βρεις από μόνος σου! Η αναζήτηση όμως εξελίχθηκε με έναν πολύ ομαλό τρόπο και ως φυσική συνέπεια του τρόπου ζωής μου.
Σήμερα είστε περισσότερο συνειδητοποιημένη στο θέμα της θρησκευτικής πίστης ή αυτό συνέβη στο παρελθόν;
Παλαιότερα, πιο πολύ είχε να κάνει αυτό με το ένστικτο, ενώ σήμερα είναι πιο συνειδητοποιημένη η στάση μου! Και ασφαλώς πιο συνειδητοποιημένη η ανάγκη μου ως προς αυτό. Οταν εγκαταστάθηκα στην Αθήνα και ζούσα στο ίδιο σπίτι με τον αδελφό μου -ο οποίος δεν είχε γίνει ακόμα ιερέας-, είχα την ευκαιρία να συναναστραφώ ανθρώπους της Εκκλησίας και να παρακολουθήσω κάποιες ομιλίες. Επίσης, υπήρξαν κάποιοι πνευματικοί που καθόρισαν τη στάση μου απέναντι στη ζωή – ακόμα και το γεγονός ότι παρέμεινα στον χώρο του θεάτρου! Οταν πρωτοήρθα στην Αθήνα, γνώρισα κάποιον ιερέα-πνευματικό που με είχε συμβουλεύσει να κάνω, για παράδειγμα, παιδικό θέατρο, αλλά να μην κάνω τηλεόραση, επειδή πρόκειται για αισχρό πράγμα. Εάν δεχόμουν τις συμβουλές αυτού του ιερέα -ο οποίος ήταν, κατά τα άλλα, χρυσός άνθρωπος-, δεν θα ένιωθα ψυχικά καλυμμένη. Αναζήτησα, λοιπόν, κάτι άλλο όπου εκεί θα μπορούσα ν’ αναπαυθώ – όχι απαραίτητα με το να μου λέει ένας ιερέας όσα εγώ ήθελα ν’ ακούσω, αλλά με το να βοηθηθώ μέσα από τη συναναστροφή και τις συμβουλές του πνευματικού μου, ώστε να απελευθερωθώ από τα ενοχικά συμπλέγματά μου! Ο πνευματικός μου αυτός με βοήθησε να βγάλω εκείνο που είχα πραγματικά μέσα μου. Να είμαι πιο πολύ ο εαυτός μου και ν’ αποδεχθώ το ταλέντο μου!
Η επαφή με τους ανθρώπους της Εκκλησίας μάς βοηθά ν’ ανακαλύψουμε τον εαυτό μας ή μας γεμίζει πιο συχνά με ενοχές;
Αναζήτησα πολλούς πνευματικούς, ώσπου να βρεθώ εκεί όπου κατέληξα. Επειδή κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστή περίπτωση και χρειάζεται αυτόν που θα τον απελευθερώσει και θα τον απενοχοποιήσει από εκείνο που είναι και θέλει.
Μέσω της υποκριτικής τέχνης μεταδίδεται πιο άμεσα ο λόγος του Θεού;
Ναι, το πιστεύω αυτό! Θεϊκός λόγος δεν σημαίνει απαραίτητα να πεις, να υποδείξεις στον άλλον ποιο είναι το καλό και ποιο είναι το κακό. Οπωσδήποτε συμβαίνει αυτό που λέτε είτε μέσα από τους ρόλους που ενσαρκώνει ο ηθοποιός είτε από τον ίδιο τον άνθρωπο πάνω στη σκηνή. Στη σκηνή ο άνθρωπος «ξεγυμνώνεται» από όσα πράγματα κρύβει στην πραγματική ζωή. Εκτίθεται ολόκληρος. Ακόμη και όταν παίζει έναν ρόλο, πάλι τον εαυτό του βγάζει! Εχει τύχει να υποδύομαι έναν ρόλο επί τέσσερα συνεχή χρόνια και είναι λογικό να σκέφτομαι πώς θ’ ανεβώ και θα παίξω πάλι τον ίδιο χαρακτήρα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις οφείλω να κάνω το καλύτερο για να χαρεί ένας άνθρωπος! Επειδή κάποιοι από αυτούς στερήθηκαν κάτι και έκοψαν από αλλού τα χρήματα, για να έρθουν στην παράσταση. Σε αυτό το σημείο βρίσκεται και εκείνο που με ρωτήσατε, πώς περνά ο θεϊκός λόγος μέσα από την παράσταση. Ακόμη και αν συμβάλλω ώστε να παραμερίσουν για λίγο τα προβλήματά τους, αυτό είναι θείο έργο! Αντιμετωπίζω πραγματικά ως λειτούργημα αυτό που κάνω. Νιώθω σαν να μοιράζω τα κομματάκια της ψυχής μου και ότι μέσα από αυτά μεταλαμβάνει ο κόσμος αυτό που υπάρχει στη σκέψη και την ψυχή μου! Εχει ανάγκη ο κόσμος από όλο αυτό.
«Ο στόχος μου είναι να γίνουν τα παιδιά μου καλοί άνθρωποι,να γίνουν καλοί χριστιανοί. Γιατί από κει αρχίζουν όλα»
Πόσο δύσκολο είναι να υποδυθεί ένας ηθοποιός έναν χαρακτήρα εκ διαμέτρου αντίθετο από αυτό που ορίζει η φύση του; Να παίξει, δηλαδή, έναν κακό χαρακτήρα;
Ποιος είναι όμως ο καλός άνθρωπος; Πώς ορίζεται αυτός; Ο π. Ανανίας Κουστένης έχει γράψει ότι ο άνθρωπος είναι από κατασκευής ένθεος. Είμαστε ένθεοι όλοι, και ο κακός ένθεος είναι. Απλώς, μερικές φορές από έλλειψη πίστης ή υπερβολική ευαισθησία οι άνθρωποι γίνονται κακοί. Στους ρόλους, λοιπόν, που υποτίθεται ότι έχουν κακή χροιά εγώ -αν και δεν έχω παίξει ποτέ κάτι τέτοιο- σκέφτομαι και φαντάζομαι ποια πράγματα, ποια γεγονότα τούς οδήγησαν εκεί.
Η έννοια του ηθικού διλήμματος υπάρχει στην τέχνη; Υπάρχουν στιγμές που έχετε αναρωτηθεί κατά πόσο έχετε υπερβεί ένα όριο ως προς τη σχέση σας με τον Θεό;
Ναι, υπάρχουν όρια ως προς αυτό. Για παράδειγμα, ο αδελφός μου, όταν ήταν ηθοποιός -και προτού γίνει ιερέας-, έπαιζε μόνο σε έργα του παιδικού θεάτρου, επειδή ένιωθε ότι δεν ήθελε να έρθει αντιμέτωπος με αυτή την έννοια του κακού. Εγώ όμως είμαι κάπως πιο τολμηρή ως προς αυτό. Και πάλι σας λέω ότι πρόκειται για ρόλους, δεν έχουν απαραίτητα σχέση με το «εγώ» όλα αυτά!
Μέσα από την ταπείνωση ανακαλύπτουμε το μεγαλείο του εαυτού μας;
Μερικές φορές, για να πάμε προς τα πάνω, πρέπει να πάρουμε φόρα από κάτω! Σπρώχνουμε από τον πάτο και ανεβαίνουμε. Είναι στάδια της ζωής μας αυτά και το ιδανικό θα ήταν να έχουμε πάντα τη Θεία Χάρη! Αυτή να μας σκεπάζει και να νιώθουμε κάθε φορά την ψυχική ευφορία.
Ζητάτε συχνά συγγνώμη;
Το πράττω συνέχεια και στην καθημερινή ζωή! Και από το παιδί μου ζητώ συγγνώμη όταν αντιλαμβάνομαι ότι έχω κάνει κάποιο λάθος.
Με ποιες αξίες πρέπει να μεγαλώνει ένα παιδί; Με αυτές που ισχύουν εντός της οικογένειας ή με εκείνες που αποδέχεται ως λειτουργικές η κοινωνία;
Αυτό με απασχολεί έντονα. Το θέμα είναι να βρεθεί η χρυσή τομή. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί θα πρέπει να ξέρει να αμύνεται. Στόχος μου είναι τα παιδιά μου να γίνουν καλοί άνθρωποι και καλοί χριστιανοί! Από κει αρχίζουν όλα. Δεν σημαίνει όμως αυτό ότι θα πρέπει να δέχονται τις σφαλιάρες από τα υπόλοιπα παιδιά!
Η ανατροφή ενός παιδιού είναι μια πράξη που εξευγενίζει και αλλάζει τον ψυχικό κόσμο ενός ενήλικα;
Είναι μεγαλούργημα το γεγονός ότι δύο άνθρωποι έχουν την τεράστια τιμή να γίνουν συνδημιουργοί με τον Θεό και να δημιουργήσουν άνθρωπο! Δεν είναι τότε προτεραιότητα το «εγώ», αλλά η οικογένεια. Ολα αυτά είναι ένα μέσο για να ταπεινωθούμε!
Ποια είναι η αγαπημένη σας ρήση από τα εκκλησιαστικά κείμενα;
Με έχει επηρεάσει πιο πολύ ό,τι έχει σχέση με την αγάπη. Το να κάνεις με αγάπη τη δουλειά σου ή να αντιμετωπίζεις με αγάπη το κακό, τον άνθρωπο που σου βγάζει κακό. Πολλές φορές με βοηθά να λέω την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Το έλεος περιλαμβάνει τα πάντα, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ρήση από αυτήν!
«Ζήτησα συγγνώμη από έναν κληρικό που παρακολούθησε μια παράστασή μου!»
Το επάγγελμα του ηθοποιού έχει αρκετούς πειρασμούς οι οποίοι σχετίζονται με τη δόξα, την επιτυχία, τα χρήματα, αλλά και την έπαρση που καταλαμβάνει πολλούς ανθρώπους. Σας έχει απασχολήσει αυτό το θέμα;
Η ματαιοδοξία είναι ένα κομμάτι που εμπεριέχεται στη δουλειά μας και με έχουν απασχολήσει όλα αυτά. Πιο πολύ όμως με απασχολούσαν προτού μπω στον χώρο αυτό. Σκεφτόμουν εάν θα καταφέρω να είμαι πειθαρχημένη και να μην πέσω σε τέτοιες παγίδες. Βιώνοντάς το όμως διαπιστώνεις κατά πόσο -και ειδικά στην Ελλάδα- δεν υφίσταται το λεγόμενο «σταρ σίστεμ». Οπότε καταλαβαίνεις ότι πηγαίνεις να κάνεις μια εργασία ως προς το οικονομικό κομμάτι. Από κει και πέρα, καθένας βρίσκει άλλες διεξόδους. Και επανέρχομαι σε αυτό που σας έλεγα προηγουμένως: Θέτω κάποια ερωτήματα στον εαυτό μου και καταλήγω στο πώς θα κάνω ένα λειτούργημα, λαμβάνοντας υπόψη τους ανθρώπους οι οποίοι βρίσκονται από κάτω και με παρακολουθούν.
Ερχονται ιερείς να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις σας;
Ναι, και μάλιστα θυμάμαι και συγκεκριμένο περιστατικό: Είχε έρθει ένας ιερέας να κάνει τον αγιασμό στην πρεμιέρα και κάθισε να δει και το έργο. Πριν από την παράσταση μιλήσαμε και του είπα: «Συγγνώμη, πάτερ! Δεν ξέρω εάν είναι σωστό να δείτε αυτό…» Οταν τέλειωσε η παράσταση, μιλήσαμε και μου είπε: «Αυτά όλα είναι στη ζωή. Οσα συμβαίνουν στην παράσταση, ακόμη και μια βωμολοχία. Αν το αποκρύβεις, είναι σαν να μην αποδέχεσαι ότι υπάρχει! Σαν να λες ότι είναι ένας άλλος κόσμος και όχι αυτός που νομίζεις». Αυτό που άκουσα με βοήθησε να αισθανθώ ηρεμία, επειδή και εγώ πολλές φορές δεν θέλω να έρχονται οι άνθρωποι και να επηρεάζονται αρνητικά.
Με αφορμή κάποια παράσταση, νιώσατε ότι δεν έγιναν τα πράγματα όπως επιθυμούσατε, ότι κάτι σας στενοχώρησε, και όλο αυτό θα θέλατε να το μοιραστείτε με έναν ιερέα;
Επρόκειτο να ενσαρκώσω έναν ρόλο για τον οποίο διατηρούσα ενδοιασμούς και σκεφτόμουν να μην το κάνω. Επειτα όμως αναρωτήθηκα για ποιο λόγο δεν ήθελα να το κάνω. Επειδή θα με χαρακτήριζαν οι υπόλοιποι έναν μη ηθικό άνθρωπο. Και γιατί πρέπει να λένε ότι είμαι ηθική; Πού ξέρουν οι άλλοι ότι είμαι πραγματικά ηθική; Ισα ίσα, προς ταπείνωσή μου γίνεται αυτό! Λοιπόν, ερμήνευσα αυτό τον ρόλο και μπορεί και να ταπεινώθηκα, τελικά, μέσα από αυτόν!
