Στα περισσότερα μαντεία, οι χρησμοί δίνονταν επίσης με τα όνειρα, αλλά υπήρχαν μερικά όπου εκείνος που ζητούσε πληροφορίες ήταν ξύπνος όταν καλούσε τα πνεύματα που επιθυμούσε να ρωτήσει. Ενώ οι χρησμοί που προέρχονταν είτε από όνειρα είτε από τους νεκρούς είχαν την προτίμηση των προληπτικών, οι πιο σημαντικοί από τους προφορικούς χρησμούς και εκείνοι που δίνονταν από τα σημεία είχαν πολιτική σημασία. Σε όλες τις σοβαρές περιπτώσεις ρωτούσαν τα μαντεία εκ μέρους του κράτους, για να εξασφαλίσουν τη θεία βούληση: αυτή ήταν κυρίως η περίπτωση με το Μαντείο των Δελφών!..
.jpg)
Συνέχεια από το προηγούμενο…
Οι χρησμοί που δίνονταν από όνειρα συνδέονταν συνήθως με τους ναούς του Ασκληπιού. Έπειτα από ορισμένες προκαταρκτικές ιεροτελεστίες, οι ασθενείς έπρεπε να κοιμηθούν μέσα σε αυτούς τους ναούς. Οι ιερείς ερμήνευαν τα όνειρά τους και τους έλεγε τι έπρεπε να κάνουν για να γίνουν καλά. Ο πιο γνωστός από αυτούς τους προφητικούς βωμούς του θεράποντα θεού ήταν ο ναός της Επιδαύρου και ακολουθούσε ο ναός που είχε ιδρυθεί στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας. Εξίσου γνωστά ήταν το Μαντείο του Τροφωνίου Δία στη Λιβαδειά της Βοιωτίας, του Αμφιαράου κοντά στον Ωρωπό κ.ά. Αργότερα, αυτά τα μαντεία συνδέονταν με όλα τα ιερά της Ίσιδας και του Σεράπιδα. Στα μαντεία των νεκρών (ψυχομαντεία) καλούσαν τις ψυχές των πεθαμένων να δώσουν την επιθυμητή πληροφορία. Έτσι, στον Όμηρο, ο Οδυσσέας πηγαίνει στην είσοδο του Κάτω Κόσμου για να ρωτήσει το πνεύμα του μάντη Τειρεσία. Τα μαντεία αυτού του είδους ήταν ιδιαίτερα κοινά σε μέρη όπου υποτίθετο πως υπήρχε μια είσοδος στον Κάτω Κόσμο, όπως στην πόλη της Κιχύρου στην Ήπειρο (όπου υπήρχαν η Αχερουσία λίμνη και οι ποταμοί Αχέρωνας και Κωκυτός, που είχαν τις ίδιες ονομασίες με εκείνους του Κάτω Κόσμου), στη Λακωνία κ.ά.
Στα περισσότερα, οι χρησμοί δίνονταν επίσης με τα όνειρα, αλλά υπήρχαν μερικά όπου εκείνος που ζητούσε πληροφορίες ήταν ξύπνος όταν καλούσε τα πνεύματα που επιθυμούσε να ρωτήσει.
Ενώ οι χρησμοί που προέρχονταν είτε από όνειρα είτε από τους νεκρούς είχαν την προτίμηση των προληπτικών, οι πιο σημαντικοί από τους προφορικούς χρησμούς και εκείνοι που δίνονταν από τα σημεία είχαν πολιτική σημασία. Σε όλες τις σοβαρές περιπτώσεις ρωτούσαν τα μαντεία εκ μέρους του κράτους, για να εξασφαλίσουν τη θεία βούληση: αυτή ήταν κυρίως η περίπτωση με το Μαντείο των Δελφών.
Η φιλαργυρία και ο κομματισμός των ιερέων, όπως και η αυξάνουσα αθεΐα, έκαναν τα μαντεία να πέσουν σιγά σιγά σε αδράνεια, για να αναζωογονηθούν πάλι παντού με τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, μολονότι δεν απέκτησαν ποτέ πια την πολιτική σημασία που είχαν κάποτε στην αρχαία Ελλάδα. Εκτός από τα Σιβυλλικά βιβλία, οι προφητείες δεν είχαν μεγάλη φήμη στη Ρώμη στους χρόνους της δημοκρατίας και το κράτος δεν κατέφευγε στα μαντεία για να εξασφαλίσει τη θέληση των θεών.
Την εποχή της αυτοκρατορίας, η χρήση των μαντικών προφητειών έγινε δημοφιλής στον λαό, ιδιαίτερα σε σχέση με τις ελληνικές και ανατολικές θεότητες. Η συλλογή των χρησμών πρέπει να άρχισε από πολύ παλιά. Το 213 π.Χ. η Σύγκλητος ανέθεσε στον ύπατο Ακίλιο να κατάσχει αρκετές συλλογές. Ο Αύγουστος έβαλε να κάψουν δύο χιλιάδες βιβλία με προφητείες.
Στην Ιταία δεν υπήρχαν μαντεία της ίδιας σπουδαιότητας μ’ εκείνα που υπήρχαν στην Ελλάδα, αλλά στην Κύμη, κάτω από τον ναό του Απόλλωνα, ήταν η σπηλιά της Σίβυλλας (βλ. Σίβυλλα), και στην Πραινέστη υπήρχε ένας αρχαίος και διάσημος ναός της Τύχης (βλ. Φορτούνα), όπου δίνονταν οι χρησμοί χαραγμένοι επάνω σε πλάκες. Ο Φαύνος θεωρείτο προφητικός θεός ενώ και ο Carmentis είχε παρόμοια δύναμη.
Και οι δύο αναφέρονται από τον Βιργίλιο. Στον ναό του Φαύνου οι χρησμοί δίνονταν με το όνειρο: έσφαζαν ένα πρόβατο και το πρόσωπο που ζητούσε χρησμό κοιμόταν κατόπιν μέσα στο τομάρι του. Αργότερα, μια λαϊκή μέθοδος για ν’ ανακαλύψουν το μέλλον ήταν η τυχαία εκλογή μιας γραμμής του Βιργιλίου, ανοίγοντας τα έργα του στην τύχη.
Η συνέχεια στο επόμενο…
