Tο ελληνικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου καθώς και 12 μεταβυζαντινές εκκλησίες της Βορείου Ηπείρου περιλαμβάνονται στην τελική λίστα με τα επτά πιο απειλούμενα μνημεία στην Ευρώπη, όπως ανακοινώθηκε χθες από τη Europa Nostra και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η ανακοίνωση αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς συμπίπτει με την ανακήρυξη του 2018 ως Ευρωπαϊκού Ετους Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Το γεγονός ότι το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου στην Προποντίδα και οι μεταβυζαντινές εκκλησίες της Μοσχόπολης και της Κορυτσάς στη Νοτιοανατολική Αλβανία «πέρασαν» από τη «short list» των δεκατεσσάρων μνημείων που απειλούνται (όπως γράφαμε πριν από λίγους μήνες) στη λίστα των επτά πιο απειλούμενων είναι ενδεικτικό του κινδύνου που διατρέχουν αλλά και της σημασίας που έχουν για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Το ελληνικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου θεωρείται το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο στην Ευρώπη και το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο. Ανεγέρθηκε την περίοδο 1895-1897 από γαλλική εταιρία με αρχιτέκτονα τον Alexandre Vallaury, στο μεγαλύτερο από τη συστάδα των εννέα Πριγκηπονήσων της Προποντίδας. Είναι πενταώροφο και διαθέτει συνολικά 206 δωμάτια, αίθουσες χορού, τραπεζαρίες και άλλους κοινόχρηστους χώρους. Δημιουργήθηκε ως ξενοδοχείο αλλά ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Β’ δεν του έδωσε άδεια λειτουργίας γιατί επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί και ως χαρτοπαικτική λέσχη. Το 1903 δωρήθηκε από την Ελένη Ζαρίφη στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και στέγασε το Εθνικό Ορφανοτροφείο μέχρι το 1964. Τη δεκαετία του ‘80 προκλήθηκαν μεγάλες καταστροφές στο οικοδόμημα από πυρκαγιά. Ακολούθησε η υφαρπαγή του από το τουρκικό δημόσιο, το 1997. Το 2006 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δικαίωσε το Φανάρι σχετικά με το ιδιοκτησιακό δικαίωμα του επί του κτιρίου.
Εγκατάλειψη
Στη Μοσχόπολη και την περιοχή της Κορυτσάς, στη Νοτιοανατολική Αλβανία, διαβάζουμε στο himara.gr, 12 εκκλησίες, χαρακτηριστικά δείγματα της εκκλησιαστικής τέχνης του 17ου-18ου αιώνα, κινδυνεύουν από την εγκατάλειψη. Αν και χαρακτηρίζονται αριστουργήματα του «μεταβυζαντινού ρυθμού», μια σειρά από αιτίες -πολεμικές συγκρούσεις, λεηλασίες, φυσικές καταστροφές κ.ά.-έχουν βλάψει σοβαρά τα μνημεία, σημειώνει στην έκθεσή της η Europa Nostra. Επισημαίνει, επίσης, πως η μείωση του χριστιανικού πληθυσμού και η επακόλουθη έλλειψη σε κληρικούς έχουν ως αποτέλεσμα η μεγάλη πλειοψηφία των εκκλησιών να μη χρησιμοποιείται το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στη Μοσχόπολη. Το 2011 η αναστήλωσή της κέρδισε το βραβείο της Europa Nostra. Σήμερα κινδυνεύει από τις λεηλασίες….
