Έχω προφίλ στο Facebook, άρα υπάρχω!

Θα ήταν το αντικείμενο μιας ενδιαφέρουσας δημοσιογραφικής έρευνας πόσες και πόσοι στη χώρα κατέβασαν τα προφίλ τους από το Facebook ή έχουν αποστασιοποιηθεί απ’ αυτό, μετά από το σάλο που ξέσπασε για τη διαρροή των προσωπικών δεδομένων εκατομμυρίων χρηστών του.

Διακινδυνεύουμε την πρόβλεψη ότι ελάχιστες και ελάχιστοι θα το εγκατέλειψαν. Είναι τέτοια η γοητεία που ασκεί το Facebook (και) στην Ελλάδα, που αυτό έχει καταστεί «δεύτερη φύση» για εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες, πολλοί εκ των οποίων έχουν εθιστεί στη χρήση του.

Η ιστορία είναι, λίγο – πολύ, γνωστή. Τα προσωπικά δεδομένα τουλάχιστον 50 εκατομμυρίων προσώπων στο δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης του κόσμου περιήλθαν σε γνώση βρετανικής εταιρείας, η οποία τα αξιοποίησε για λογαριασμό της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ.

Ο ιδρυτής του Facebook Μαρκ Ζάμπεργκερ υποχρεώθηκε να…. απολογηθεί δημοσίως, αναγνωρίζοντας την ύπαρξη λαθών που οδήγησαν στην περιβόητη διαρροή, η μετοχή της επιχείρησης υποχώρησε, ενώ αυτή απειλείται πλέον με πρόστιμο τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Και από κοντά, ακολουθούν για την ίδια και σοβαρές ποινικές ευθύνες.

Το σχετικό θέμα προβλήθηκε δεόντως από τα εγχώρια μέσα ενημέρωσης, ωστόσο η επιρροή του θα πρέπει να ήταν απειροελάχιστη. Δεν κρίνουμε απαραίτητα εξ ιδίων τα αλλότρια. Αντιλαμβανόμαστε στον περίγυρο μας ότι συγγενείς, φίλοι και γνωστοί, δεν μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους χωρίς το Facebook, στο οποίο έχουν άνευ όρων παραδοθεί. Υπό την έννοια ότι προβάλλουν σ’ αυτό απροκάλυπτα (και) την προσωπική ζωή τους.

Σε μια εμφανή επίδειξη, που συνοδεύεται συχνά από έναν έντονο ναρκισσισμό, η σφαίρα του ιδιωτικού βίου ισοπεδώνεται, δίνοντας τη θέση της σε έναν γυάλινο καθρέφτη, που δείχνει σχεδόν στους πάντες σχεδόν τα πάντα.

Για ουκ ολίγους δεν έχει πια νόημα να πας για καφέ, ποτό ή φαγητό, εάν δεν το “επικοινωνήσεις” στη συνέχεια στους φίλους σου στο Facebook, με μια φωτογραφία ή με ένα βίντεο, πάντα με την προσδοκία ότι θα προσελκύσεις απ’ αυτούς «likes» και κολακευτικά σχόλια.

Ως εκ τούτου, δεν είναι υπερβολή αν ειπωθεί ότι το Facebook έχει υποκαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τις ανθρώπινες σχέσεις, αρκετές εκ των οποίων δημιουργούνται πλέον μέσω αυτού, ενώ πολύ περισσότερες διαλύονται από την ισχυρή επιρροή του.

Αναμφίβολα, είναι ένα μείζον ζήτημα η διαρροή προσωπικών δεδομένων, με ευθύνη του δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης, σε τρίτους. Τι γίνεται, όμως, από τη στιγμή που αυτά διαρρέουν, είτε με άμεσο είτε με έμμεσο τρόπο, με υπαιτιότητα των χρηστών του;

Στο (ρητορικό) αυτό ερώτημα θα μπορούσε να στηρίξει μέρος της υπερασπιστικής γραμμής του ο Ζάμπεργκερ, ο οποίος μπορεί να βλέπει τώρα το οικοδόμημα του να κλονίζεται, ωστόσο είναι δεδομένο ότι θα αντέξει αυτόν τον κλυδωνισμό.

Παραμένοντας στέρεο, αγέρωχο, το Facebook θα συνεχίσει να τροφοδοτεί με αμφιλεγόμενο τρόπο τις σχέσεις των ανθρώπων, την εικονική επικοινωνία τους, τον ναρκισσισμό, και κυρίως την ανθρώπινη ματαιοδοξία.