Η γνωστή ταινία “Τα Πάθη του Χριστού” (‘The Passion of the Christ”) του Mel Gibson, ασχολείται αποκλειστικά με τις τελευταίες δώδεκα ώρες από τη ζωή του Χριστού μέσα από τα τέσσερα Ευαγγέλια.Κατά την διάρκεια της ταινίας ο σκηνοθέτης κάνει σύντομες αναδρομές στο χρόνο και μας πηγαίνει στις μέρες που περνούσε με τους μαθητές του, την σκηνή του Μυστικού Δείπνου και κάποια από τα λόγια που είπε.
Αν και δεν υπάρχουν κραυγαλέες παρεκκλίσεις από το θεόπνευστο κείμενο, εντούτοις δεν αποφεύγονται κάποιες αυθαιρεσίες.
Έτσι π.χ. όπως οι περισσότερες (για να μη πω όλες…) ταινίες για τον Χριστό έτσι και αυτή δείχνει τον Ιούδα όχι ως φιλοχρήματο ή «κλέφτη» όπως λέει το Ευαγγέλιο (Ιωάννης 12:6), αλλά σαν χαμένο ανθρωπάκι που αξίζει λύπηση.
Η ταινία, κατά την γνώμη μου, δεν φτάνει στο ύψος του αριστουργήματος του Τζεφιρέλλι «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», αν και έχει μερικές αρκετά «δυνατές» σκηνές, (με κρυμμένα πνευματικά μηνύματα) που δύσκολα παρουσιάζονται στο κινηματογράφο σχετικά με το νόημα της σταυρικής θυσίας του Ιησού Χριστού, όπως το ουρλιαχτό της ήττας του «σατανά» αμέσως μόλις πεθαίνει στον σταυρό ο Ιησούς, η σκηνή που η Παναγία (υπέροχη η ρουμάνα Maia Morgensten) τρέχει με μητρική αγάπη στον Χριστό καθώς σε κάποιο σημείο της πορείας προς τον Γολγοθά σωριάζεται κάτω και τα συγκλονιστικά λόγια που της λέει «Κάνω νέα τα πάντα!», η στιγμή που ένας, έτοιμος να καταρρεύσει από την ταλαιπωρία, Χριστός κοιτάει στα μάτια τον Σύμωνα τον Κυρηναίο, τον οποίον αγγαρεύουν οι Ρωμαίο για να βοηθήσει στο κουβάλημα του βαρύ σταυρού και άλλες.Η ταινία κατηγορήθηκε για υπερβολική βία και η αλήθεια είναι αυτή. Ο Χριστός, στο μεγαλύτερο κομμάτι της ταινίας, παρουσιάζεται φρικτά παραμορφωμένος από τα απάνθρωπα κτυπήματα και τα βασανιστήρια και έρμαιο στα χέρια των σαδιστών Ρωμαίων στρατιωτών.
Αν και κατά τα λόγια του Προφήτη Ησαία 760 χρόνια προ Χριστού (!) μια τέτοια εικόνα μας δείχνουν: «Επειδή, ανέβηκε μπροστά του σαν τρυφερό φυτό, και σαν ρίζα από ξερή γη• δεν έχει είδος (δηλ. μορφή) ούτε κάλλος• και τον είδαμε, και δεν είχε ωραιότητα, ώστε να τον επιθυμούμε. Καταφρονημένος και απορριμμένος από τους ανθρώπους• άνθρωπος θλίψεων και δόκιμος ασθένειας• και σαν άνθρωπος από τον οποίο κάποιος αποστρέφει το πρόσωπο, καταφρονήθηκε, και τον θεωρήσαμε σαν ένα τίποτα». (Ησαΐας 53:2)
Ένας Βραζιλιάνος καθολικός ιερέας, βλέποντας τις βίαιες σκηνές στην ταινία πέθανε από καρδιακή προσβολή. Ο 43χρονος ιερέας Χοσέ Χεράλντο Σοάρες, είχε κλείσει δυο αίθουσες του κινηματογράφου Μπέλο Οριζόντε, προκειμένου να παρακολουθήσει την ταινία μαζί με τους πιστούς δυο ενοριών καθώς και με μέλη της οικογένειας του. Στα μισά της ταινίας, η σύζυγος του, πρόσεξε ότι ο ιερέας είχε κλείσει τα μάτια. Ένας γιατρός που βρισκόταν στην αίθουσα, έτρεξε να προσφέρει τις πρώτες βοήθειες στον ιερέα, ήταν όμως αργά, γιατί όπως διαπίστωσε ήταν ήδη νεκρός. Πριν από τον Σοάρες, μία 56χρονη γυναίκα στο Κάνσας, είχε αφήσει την τελευταία της πνοή σε μία κινηματογραφική αίθουσα την ώρα που παρακολουθούσε την σκηνή της σταύρωσης του Κυρίου.Η ταινία όμως δεν συνδέεται μόνο με τους θανάτους, από καρδιακή προσβολή. Στο Τέξας,ένας 20χρονος που είδε την ταινία, ομολόγησε στους αστυνομικούς, ότι πριν από δυο μήνες είχε σκοτώσει τη 19χρονη έγκυο φίλη του! Όπως τους “εξομολογήθηκε”, αποφάσισε να παραδοθεί, αφού είδε την ταινία του Μελ Γκίμπσον, σε μία προσπάθεια να λυτρώσει τη ψυχή του από την αμαρτία.Η 19χρονη Ασλεϊ Νικόλ Γουίλσον, είχε βρεθεί απαγχονισμένη στο σπίτι της στις 18 Ιανουαρίου. Δίπλα της είχε βρεθεί ένα σημείωμα στο οποίο εξηγούσε τους λόγους της αυτοκτονίας. Το σημείωμα όμως είχε συντάξει ο Νταν Λιτς έτσι ώστε το έγκλημα να μοιάζει με αυτοκτονία.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν διάφορα «περίεργα» περιστατικάκατά την διάρκεια που γυριζόταν η ταινία, τα οποία κατά πολλούς μαρτυρούν ότι Θεός φάνηκε να εργάζεται μέσα από θαυματουργικές καταστάσεις πάνω στην ομάδα.”Υπάρχει μια εξαιρετική δύναμη μέσα στο σενάριο.” σημειώνει ο Γκίμπσον. Συνέβησαν πολλά ασυνήθιστα πράγματα μέσα την ομάδα, καλά πράγματα όπως ότι άνθρωποι θεραπεύθηκαν από αρρώστιες, αποκαταστάθηκε η όραση και η ακοή σε δυο ανθρώπους. Άλλο ένα άτομο χτυπήθηκε από κεραυνό ενώ τραβούσαμε τη σκηνή της σταύρωσης. Απλά σηκώθηκε πάνω και περπάτησε. Υπήρχε ακόμα ένα εξάχρονο κοριτσάκι (κόρη ενός ανθρώπου από το συνεργείο), που είχε επιληψία από τότε που γεννήθηκε και είχε μέχρι 50 επιληπτικές κρίσεις τη μέρα. Δεν τις έχει πια, πάνω από ένα μήνα τώρα.”
Ο Γκίμπσον θαυμάζει πως αυτή η ταινία επηρέασε ή άγγιξε το μεγαλύτερο μέρος των ηθοποιών και του συνεργείου με ένα βαθύ και προσωπικό τρόπο. “Και πράγματι σου δίνουν μεγάλη ελπίδα. Είναι σαν, ω! εννοώ ότι δεν παίζουμε μ’ αυτό. Συμβαίνει πραγματικά.”Η ταινία κατηγορήθηκε ακόμα ότι προωθεί τοναντισημιτισμό! Για αυτό η σκηνή που ο Ιουδαϊκός λαός φωνάζει στον Πόντιο Πιλάτο «Το αίμα του ας είναι επάνω μας, και επάνω στα παιδιά μας» αφαιρέθηκε μετά από πιέσεις της εβραϊκής κοινότητας»καθώς η φράση θεωρήθηκε αντισημιτική αιχμή και αφαιρέθηκε στο τελικό μοντάζ!Κι όμως δεν είναι εφεύρεση του Γκίμπσον, αλλά έτσι ακριβώς αναφέρεται από τον ευαγγελιστή Ματθαίο: « Και απαντώντας ολόκληρος ο λαός, είπε: Το αίμα του ας είναι επάνω μας, και επάνω στα παιδιά μας»(Ματθαίος 27:25)
Για το περιβόητο θέμα του «αντισημιτισμού» γράφει χαρακτηριστικά η Β. Γεωργακοπούλου στηνΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ:« Και επειδή ξέρω ότι όλοι ψοφάτε να μάθετε αν ο Μελ Γκίμπσον υπογράφει μια αντισημιτική ταινία -ακόμα κι αν καθόλου δεν θα σας ενοχλούσε αυτό το ενδεχόμενο- σπεύδω να απαντήσω: ΟΧΙ. Ίχνος αντισημιτισμού δεν διέκρινα και είμαι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε τέτοια θέματα. Τζάμπα η αγωνία των Εβραίων, το μελάνι που χύθηκε και οι θεολόγοι που αναζητήθηκαν από δημοσιογράφους, Έλληνες και ξένους, για να καταθέσουν προώρως τα λογάκια τους. Αν σώνει και καλά το φιλόδοξο πόνημα του Αυστραλού σταρ πρέπει να προσβάλλει κάποια εθνική ή θρησκευτική ομάδα, αυτή φοβάμαι ότι δεν είναι άλλη από τους γείτονές μας Ιταλούς. Διότι αυτά που τραβάει ο Χριστός από τον όχλο των Εβραίων είναι ψίχουλα μπροστά στα μαρτύρια που υφίσταται στα χέρια των Ρωμαίων στρατιωτών».
Ένας 21χρονος μωαμεθανός από την Ιορδανία, που είδε το φιλμ δήλωσε: «η ταινία του Gibson έριξε τις μάσκες των ψευτιών των Ιουδαίων. Ελπίζω ο κόσμος να στραφεί εναντίον τους». Ο ίδιος ο Γκίμπσον υποστήριξε ότι η ταινία μιλά για «πίστη, ελπίδα, αγάπη και συγχώρηση». Δήλωσε ότι το έργο δεν είναι αντισημιτικό γιατί όλη η ανθρωπότητα ήταν που οδήγησε τον Χριστό στο Σταυρό.
Πολλοί χριστιανοί στο εξωτερικό ενθουσιάστηκαν και είδαν την ταινία ως μέσο για ευαγγελισμό και διάδοση του ευαγγελικού μηνύματος σε καιρούς που από τον κινηματογράφο προβάλλονται κυρίως αρνητικά μηνύματα αντίθετα με όσα πρεσβεύει ο χριστιανισμός, (έγκλημα, ναρκωτικά, διαστροφές, βία, ομοφυλοφιλία, αποκρυφισμός, αθεΐα κλπ). Για αυτό και πολλές εκκλησίες κυρίως στις ΗΠΑ, αγόρασαν χιλιάδες εισιτήρια για να τα δώσουν δωρεάν σε άτομα της περιφέρειάς τους. Ένας από το Τέξας αγόρασε 6.000 εισιτήρια και τα έδωσε δωρεάν στην περιοχή του.
Η ιδέα της ταινίας υπήρχε στο μυαλό του Γκίμπσον τα τελευταία 10 χρόνια. Ο 53χρονος ηθοποιός μεγάλωσε σε ένα αυστηρό καθολικό περιβάλλον, σύμφωνα με τις παλιές καθολικές παραδόσεις και έχει χτίσει μία καθολική εκκλησία στην έπαυλή του στο Λος Άντζελες, όπου η Λειτουργία τελείται στα λατινικά, όπως γινόταν πριν από το 1962. Ο πατέρας του, Hutton Gibson(γεννήθηκε το 1918 και έχει 11 παιδιά), έχει γράψει βιβλία εναντίον του προηγούμενου Πάπα, κατηγορώντας τον ως φίλο των εβραίων, θεωρεί ότι το η Β΄ Καθολική Σύνοδος ήταν σχέδιο τωνμασόνων καθοδηγούμενο από τους Εβραίους, ενώ δεν αναγνωρίζει το Ολοκαύτωμα. Σύμφωνα με το BBC, οι Αμερικανοί θεατές ανέδειξαν «Τα Πάθη του Χριστού» ως καλύτερο δράμα για το 2004, παρόλο που η ταινία του Γκίμπσον, είχε αφήσει αδιάφορους τους υπεύθυνους των αμερικανικών βραβείων κινηματογράφου.
Τις υποψηφιότητες για τα Βραβεία Κοινού υπέδειξαν 6.000 στελέχη του περιοδικού Entertainment Weekly, και τα βραβεία δόθηκαν μετά από ψηφοφορία που διενεργήθηκε μέσω διαδικτύου και στην οποία έλαβαν μέρος 21 εκατ. θεατές.
Ο Γκίμπσον είχε δηλώσει ότι πρόκειται για την απόλυτη επιτυχία,καθώς δεν κάνει ταινίες για την ελίτ. «Για μένα, ο κόσμος μίλησε» τόνισε ο σκηνοθέτης.
Την ταινία είχε δει σε ειδική προβολή, όταν προβλήθηκε στην Ελλάδα και ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, συνοδευόμενος από πολλούς ιερωμένους. Κατά την έξοδό του από την κινηματογραφική αίθουσα ήταν ασυνήθιστα συγκρατημένος. Χαρακτήρισε «υπερβολικό» αλλά και «συγκλονιστικό» το ρεαλισμό της ταινίας και επισήμανε ότι αυτός ο ρεαλισμός «έρχεται σε αντίθεση με την ελεγχόμενη διήγηση των Ευαγγελίων πάνω στο θέμα των Αγίων Παθών». Σε δηλώσεις του στην εφημερίδα «Τάιμς της Νέας Υόρκης», ο πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης του Σικάγο, π. Δημήτριος Καντζάβελος, είπε: «Ο κ. Γκίμπσον έχει επηρεαστεί από τους Προτεστάντες, αφού αυτά που μας παρουσιάζει είναι καθαρά προτεσταντικά. Πολλές σκηνές της υπόθεσης του έργου αφορούν πράγματα που δεν βρίσκονται στα Ευαγγέλια. Η Ανάσταση διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα, ενώ απουσιάζουν πράγματα προ των Παθών του Κυρίου. Όπως η διδασκαλία του, τα θαύματά του και πράξεις στη Γη. Όταν αγνοείς αυτά και δίνεις σημασία μόνο στο Πάθος, τελικά αυτό εμφανίζεται να είναι ξεκάρφωτο. «Ο κίνδυνος που υπάρχει είναι κάποιος να δει το έργο, χωρίς να έχει διαβάσει τα Ευαγγέλια και να νομίσει ότι αυτά που περιγράφει αληθεύουν».
Στην ανακοίνωση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, επισημαίνεται ότι όποια κι αν είναι τα υπέρ και τα κατά της ταινίας του Γκίμπσον,«το κύριο αποτέλεσμά της ήταν ότι αύξησε την εθνική και διεθνή προσοχή σε θέματα ζωτικής πνευματικής σημασίας». Ο π. Δημήτριος συμφωνεί ότι σε τελευταία ανάλυση το έργο ίσως παρακινήσει ορισμένους να μελετήσουν το Ευαγγέλιο. «Αν όμως το δει κάποιος χωρίς να κάνει τη σύγκριση, δεν θα είναι ωφέλιμο», συμπληρώνει. Ο Πάπας που παρακολούθησε την ταινία χωρίς σχόλια, αλλά επέτρεψε στο περιβάλλον του να διοχετεύσει προς τα μέσα ενημέρωσης την ικανοποίησή του.
Ο James Caviezel, ο ηθοποιός που υποδύθηκε τον Χριστό ήταν πιστός καθολικός και είχε επισκεφτεί τον Πάπα ο οποίος και του έδωσε την ευλογία του. Πλήρης συνέντευξή του για την συνάντησή του αυτή μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.
Για τον ρόλο του ο Καβίζελ λέει: “Αληθινά, ποτέ δεν είχα την ικανότητα να ανταποκριθώ σ’ αυτό.” Ταπεινά συνεχίζει: “Η απάντησή μου είναι ότι πάντα μ’ ενδιαφέρει ν’ αφήνω το Θεό να εργάζεται μέσα από μένα για να παίξω αυτό το ρόλο. Πιστεύω ότι το Άγιο Πνεύμα με οδηγούσε στη σωστή κατεύθυνση ώστε να βγω από τη δική μου φυσική σάρκα και να επιτρέψω να παίξει το χαρακτήρα του Ιησού με τον τρόπο που ο Θεός το θέλει. Αυτό είναι το μόνο που μπορώ να κάνω.”
Είναι τα Αραμαϊκά (στην ταινία οι ηθοποιοί μιλούν ΜΟΝΟ λατινικά και αραμαικά) τρομερά δύσκολο να τα μάθεις; “Βέβαια είναι.Ζήτησα όμως από το Θεό να με βοηθήσει και μπόρεσα να τα μάθω σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, πολύ γρηγορότερα απ’ ότι συνήθως μπορώ να μαθαίνω πράγματα.”
Ο Καβίζελ, ως πιστός Καθολικός πήρε το ρόλο του στα σοβαρά.Συχνά προσευχόταν και έλεγε εδάφια από τη Γραφή ενώ έπαιζε το ρόλο.
Μάλιστα κατά τη διάρκεια των 15 ημερών των γυρισμάτων πάνω στο σταυρό, ο Καβίζελ μαστιγώθηκε και δέθηκε με αλυσίδες και σκοινιά. “Αρέσει στο Μελ να βάζει βία στις ταινίες του. Το γεγονός όμως είναι ότι αντιπροσωπεύουν την αλήθεια. Αυτό που θέλει ο Μελ μόνο είναι να το κάνει να φαίνεται αληθινό ως προς το κείμενο. Ποτέ στην ιστορία δεν έχει παρουσιαστεί μια ταινία για τον Κύριό μας όπως αυτή. Πιστέψτε με σ’ αυτό που σας λέω. Όταν οι άνθρωποι φτάσουν στη στιγμή της σταύρωσης, πιστεύω ότι θα υπάρξουν πολλοί που δεν θα το αντέξουν και θα βγουν έξω. Το εγγυώμαι. Και πιστεύω ότι θα υπάρξουν πολλοί που θα μείνουν και η αλήθεια θα τους ελκύσει.”
Ο Γκίμπσον ως καθολικός, σύμφωναμε καθολική ιστοσελίδα, πέρασε μέσα από την ταινία του και ορισμένα «πιστεύω» του, χρησιμοποιώντας προς τούτο στοιχεία που προέρχονται όχι μόνο από τα Ευαγγέλια, αλλά και από την καθολική μεσαιωνική παράδοση που ενσωματώθηκαν στην παραδοσιακή τελετή του «Δρόμου του Σταυρού» (3 πτώσεις του Ιησού, η Βερονίκη με το ιερό Μανδήλιο, η Σινδόνη του Τορίνου, κ. ά.). Πρωταγωνιστική θέση στο φιλμ κατέχει η Παναγία, σε σημείο που να μπορούμε να πούμε πως η ταινία περιγράφει το Πάθος του Ιησού για το πώς το έζησε η ίδια, χωρίς, όμως, μελοδραματικές και συναισθηματικές καταστάσεις. Η Παναγία ναι μεν υποφέρει, αλλά δείχνει πως συμμετέχει με θάρρος και γνώση σε ό,τι συμβαίνει, ως επακόλουθο του αρχικού «ναι» που είχε δώσει στον Θεό κατά τον ευαγγελισμό. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική η«Πιετά» (Αποκαθήλωση) που μας παραπέμπει στο κλασικό έργο του Μιχαήλ Αγγέλου, με το βλέμμα της Παναγίας να «καρφώνεται» πάνω στον θεατή, που παραμένει και εκείνος ως αθέατος ψυχικώς συμμετέχων στα γεγονότα.
Ο Γκίμπσον είναι καθολικός, αλλά ανήκει σε μια παραδοσιακή καθολική παράταξη προ Βατικανού.Παρόλο που κρατά σταθερές αποστάσεις από τους Προτεστάντες, αντιτίθεται στην επικρατούσα τάση του Καθολικισμού. Ο ίδιος σε συνεντεύξεις του έχει δηλώσει ότι τα τελευταία 12 χρόνια ο Θεός τον οδηγεί σε μια καλύτερη κατανόηση της θυσίας του Ιησού. Μελετούσε και διάβαζε για το γεγονός αυτό και προσπαθούσε να έρθει κοντύτερα στο βάθος αυτής της αλήθειας. Τελικά, ήρθε η στιγμή να εκφράσει εκείνο που μέσα του ο Θεός του έδινε. Παρόλη την αντίδραση που ξεσηκώθηκε από διάφορους κύκλους εβραϊκούς και καθολικούς, πάντα αναφέρεται στα κίνητρα που τον οδήγησαν να γυρίσει αυτή την ταινία.
Λέει ο Γκίμπσον: “Η ελπίδα μου είναι αυτή η ταινία να έχει ένα τρομερό μήνυμα πίστης, αγάπης, συγχώρησης και ένα μήνυμα του καταπληκτικού θάρρους και της θυσίας. Η ελπίδα μου είναι να επηρεάσει τους ανθρώπους σε πολύ βαθύ επίπεδο και να τους αλλάξει κάπως και αυτό το μήνυμα είναι ένα αρκετά καλό μήνυμα για να το προωθήσουμε τώρα. Υπάρχει πολύ αναστάτωση στον κόσμο σήμερα. Νομίζω ότι όταν ο κόσμος δοκιμάζεται μ’ αυτό τον τρόπο, συνήθως οι άνθρωποι αρχίζουν να επιστρέφουν σε κάτι υψηλότερο για να γεμίσει το κενό στην ψυχή τους, ιδιαίτερα αν η γη κράζει με πόνο από όλα τα βάσανα και το φόβο που έχουν επιφέρει ο πόλεμος και το μίσος. Για μένα, δεν νομίζω ότι υπάρχει καλύτερο μήνυμα που μπορείς να βγάλεις προς τα εκεί έξω, απ’ αυτό που είναι μέσα σ’ αυτή την ταινία.“
Σε μια προβολή της ταινίας στο Σικάγο μπροστά σε 5000 χριστιανούς ποιμένες διαφόρων δογμάτων ο Γκίμπσον είπε: “Ίσως οι κριτικοί επιτεθούν στην ταινία.” Και συνεχίζει: “Εγώ όμως έχω κάνει την καριέρα μου και την έχω βαρεθεί. Δημιούργησα μία κοσμική ουτοπία για τον εαυτό μου στο Χόλιγουντ, η οποία είναι κενή. Υπάρχουν σπουδαιότερα πράγματα. Ο ανθρώπινος πολιτισμός άλλαξε για πάντα από το Χριστό. Είτε είσαι πιστός, είτε όχι, ο θάνατός Του έχει επιρροή πάνω σου.”
