Η επιλεκτική λειτουργία της Ιστορίας και του ΚΚΕ
Του πολίτη
Π. Α. Παπαγαρυφάλλου*
Mε το σημείωμα αυτό δεν διανοούμαι να υποτιμήσω την αυτοθυσία του Νίκου Μπελογιάννη και των μη μνημονευομένων συντρόφων του, που εκτελέστηκαν στις 30 Μαρτίου του 1952 και είναι: Ο Δ. Μπάτσης, που μας άφησε το πολύτιμο έργο του «Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα», ο Ηλ. Αργυριάδης και ο Ν. Καλούμενος.
Κατά κανόνα το ΚΚΕ προβάλλει τον Μπελογιάννη, παραγκωνίζοντας τους άλλους συντρόφους του ωσάν μόνον αυτός να επέλεξε το δράμα της εθελοθυσίας, παρότι, αποχαιρετώντας τη σύντροφό του Eλλη Παππά, της είπε: «Και να σκεφθεί κανείς ότι πάμε για εκτέλεση για ένα λάθος» (σ.σ.: εννοούσε την αποχή από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946, που είχε αποφασίσει ο Ν. Ζαχαριάδης). Τον δρόμο αυτόν είχαν επιλέξει και οι θανατοποινίτες Eλλη Παππά (σύντροφος του Μπελογιάννη), Τάκης Λαζαρίδης (στρατιώτης τότε, ο οποίος έπειτα από χρόνια έγραψε το πολυδιαβασμένο βιβλίο «Ευτυχώς ηττηθήκαμε, σύντροφοι»), ο Χ. Τουλιάτος και ο παντελώς αγνοημένος Μ. Μπισμπάνος. Αυτοί σώθηκαν τελευταία στιγμή γιατί τους δόθηκε βασιλική χάρη για ειδικούς λόγους.
Η εκτέλεση αυτή, «υπό το φως των προβολέων», υπήρξε συγκλονιστικό πολιτικό γεγονός τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και όχι μόνο.
Δημοσιογραφικά συγκροτήματα εσωτερικού και εξωτερικού, ανταποκριτές ξένων εφημερίδων, πολιτικοί, λογοτέχνες, σχολιαστές, μέχρι και ζωγράφοι ασχολήθηκαν με αυτή τη δίκη, η οποία πήρε ευρωπαϊκές διαστάσεις. Εκτοτε παρέμεινε ο ιστορικός απόηχος αυτής της δίκης και αυτής της εκτέλεσης, την οποία εκμεταλλεύονται κομματικά το ΚΚΕ και διάφοροι άκαπνοι σοσιαλιστές.
«Την Πρωτομαγιά του 1952 εκατοντάδες πολίτες συγκεντρώνονται με λουλούδια και στεφάνια στο Γ΄ Νεκροταφείο, δεχόμενοι την επίθεση των αστυνομικών» (Γι’ αυτή την υπόθεση βλ. Τ. Τρίκκα: «ΕΔΑ: (1951-1967)», τόμ. Α΄, εκδ. Θεμέλιο, 2009, σελ. 168-178).
Πάμε όμως στην προηγηθείσα δίκη του Εκτάκτου Στρατοδικείου Λαρίσης τον Μάρτιο του 1948. Ο Εμφύλιος στο αποκορύφωμα. Οι κατηγορούμενοι «Αυτοαμυνήτες», 50.
Στην πόλη πλανώνται τρομοκρατία, ζόφος και σιωπή. Κανένας ξένος δημοσιογράφος. Κανένας από την Αθήνα. Κανένα ραδιόφωνο. Μια «δίκη» στην οποία τρομοκρατούνταν συνήγοροι και συγγενείς.
Κανένας δεν ενδιαφέρθηκε γι’ αυτή τη δίκη, ενώ οι τοπικές εφημερίδες διέθεταν ελάχιστες, λογοκρινόμενες γραμμές.
Η πρώτη δίκη έγινε αντικείμενο διεθνούς ενδιαφέροντος. Η δεύτερη πέρασε στην απόλυτη σιωπή. Αδικη λειτουργία της Ιστορίας.
Ετσι, σε λίγες αράδες που έγραφε η «Ελευθερία» Λαρίσης της 21ης Μαρτίου 1948, η πόλη της Λάρισας μάθαινε έντρομη: «Χθες την πρωίαν εις τον σύνηθη τόπον εκτελέσεων εξετελέσθησαν: Ι. Παπαγαρυφάλλου, Κλ. Σταματόπουλος, Ζ. Μίγκας, Απ. Σαριγκούλης, Θωμάς Καναβός, Απ. Κοντούλης, Απ. Κυριακού, Δημ. Κολώνιας και Νικ. Τσιμίτρος».
Ούτε ραδιόφωνα ούτε ανταποκρίσεις ούτε φωτογραφίες ούτε γαρίφαλα ούτε στεφάνια. Φόβος, τρόμος και σιωπή, πολλή σιωπή, πολύχρονη σιωπή. (Για τη δίκη αυτή και τους άγνωστους μάρτυρές της βλ. το έργο μου «Γιάννης Παπαγαρυφάλλου: Θύμα διπλής δολοφονίας», εκδ. Ergo, Αθήνα 2000). «Διπλής δολοφονίας», γιατί τον μακέλεψαν καθ’ οδόν προς την εκτέλεση, με ξιφολόγχες.
Δύσκολες η αληθινή δημοσιογραφία και η υπεράσπιση της ιδεολογίας. Ολοι τους μπορούσαν να ζήσουν με μία «Δήλωση» αποκήρυξης του ΚΚΕ, την οποία απαγόρευσε ο Ζαχαριάδης, αλλά ο Μπελογιάννης, διαπιστώνοντας τη ζημιά που έκανε στο κόμμα, πρότεινε να επιτραπεί στους δημοσίους υπαλλήλους που είχαν απολυθεί για να επανέλθουν (βλ. Τρίκκα, σελ. 109).
Εναντι των άλλων εκτελεσθέντων, ο Γιάννης τα τελευταία χρόνια κοσμεί με την προτομή του το «Φρούριο» Λαρίσης. Οι άλλοι παρέμειναν στο σκοτάδι.
*Πρόεδρος Επιτροπής Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων
