Αρχαίες… παραγγελιές!
Του Γιώργου Λεκάκη
 |
| Αττική ερυθρόμορφη πελίκη. Αποδίδεται στον «Ζωγράφο του Βερολίνου» (!!!). Εικονίζει τον Θησέα και τον Σκίρωνα (Museo Archeologico Nazionale di Firenze). |
Νέες πληροφορίες έρχονται στο φως, από μερικές πρόσφατα ανακαλυφθείσες αρχαίες αθηναϊκές γραφές-επιγραφές, από αγγεία (που είχαν «τεμαχιστεί» σε πυρκαϊά). Οι γραφές αυτές αργότερα καλύφθηκαν με ένα είδος μαύρου λούστρου.
Μαζί με μερικές άλλες γραφές-επιγραφές, που ήταν γνωστές αλλά δεν εξηγήθηκαν ποτέ, αλλάζουν τα δεδομένα!..
Αυτές οι γραφές-επιγραφές των αγγείων δεν προορίζονταν να γίνουν αντιληπτές. Αλλά σήμερα είναι πια ορατές, λόγω των πρόσφατα αναπτυγμένων τεχνολογικών δυνατοτήτων!
Ο Mario Iozzo, διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Φλωρεντίας, αποκάλυψε λεπτομέρειες μιας μελέτης, που τον οδήγησε να επανεξετάσει εκατοντάδες αρχαία αντικείμενα. Η πορεία για την έρευνα ξεκίνησε σχεδόν πριν από δύο χρόνια, καθώς ο δρ. Iozzo επιθεωρούσε μια αρχαία ελληνική κύλικα, για κρασί. Ήταν μέρος της Συλλογής του Gregorian Etruscan Museum στο Βατικανό. Ήταν βαμμένη στο γνωστό ερυθρόμορφο και χρονολογείτο γύρω στο 470 π.Χ. Το κύριο θέμα στο αρχαίο κύπελλο είναι ο Οιδίποδας να κάθεται σταυροπόδι και να ακούει το αίνιγμα της Σφίγγαςτων Θηβών. Στην κάτω πλευρά της κύλικος υπάρχει μια άλλη μυθολογική σκηνή, που απεικονίζει σατύρους…
 |
| Ο Οιδίπους κάθεται… σταυροπόδι και ακούει την Σφίγγα! Κύλιξ του 470 π.Χ. Μουσείο Βατικανού. |
«Ήταν ένα απόγευμα του φθινόπωρου του 2016», θυμάται ο επιμελητής του μουσείου, Maurizio Sannibale. «Ο ήλιος ήταν ήδη χαμηλά στον ουρανό. Σε ένα συγκεκριμένο σημείο, μια ακτίνα ηλιακού φωτός ήλθε μέσα από το παράθυρο και έπεσε κατευθείαν στην κύλικα. Σε αυτό το ιδιαίτερο φως, μπορέσαμε να δούμε ότι υπήρχε κάτι»…
Υπήρχαν παλαιότερες μαρτυρίες για την ύπαρξη «κρυμμένης γραφής» σε κλασσικά ελληνικά αγγεία, φιάλες και κύπελλα. Το 2012 δημοσιεύθηκε ένα επιστημονικό paper, το οποίο αποκάλυψε ότι ένας ποιητικός στίχος ευρέθη κάτω από την ζωγραφισμένη επιφάνεια ενός έργου τέχνης των αρχαίων αγγειοπλαστών. Πριν από 20 χρόνια, ένας Καναδός λόγιος, ο J. Robert Guy, είχε βρει μια λέξη χαραγμένη στην επιφάνεια μιας άλλης κύλικας τουΒατικανού…
Με τη βοήθεια προηγμένου φωτογραφικού εξοπλισμού στο Μουσείο του Βατικανού, ο δρ. Iozzo διαπίστωσε ότι η επιγραφή στον Οιδίποδα της κύλικος ήταν ένα μήνυμα προς τον ζωγράφο, που του έλεγε τι να ζωγραφίσει και, σε κάποιο βαθμό, πώς! Η γραφή δεν είναι από το ίδιο χέρι ή ακόμα και στην ίδια διάλεκτο με εκείνη που χρησιμοποιεί ο ζωγράφος!
Οπότε, κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι θα μπορούσε να προέλθει μόνον από τον αγγειοπλάστη. Ο δρ. Iozzo έκτοτε εξέτασε αρκετές εκατοντάδες ερυθρόμορφα κεραμικά και βρήκε παρόμοιες επιγραφές σε 7. «Αυτό που αντιλαμβανόμαστε τώρα είναι ότι ο αγγειοπλάστης είχε σημαντική επιρροή στην επιλογή του θέματος του αντικειμένου», λέει.
Οι αγγειοπλάστες συχνά αποφάσιζαν λεπτομερώς την διάταξη της σκηνής του θέματος και ακόμη και το πώς θα απεικονισθεί και η θέσις των χαρακτήρων σε αυτό! Διότι προορίζονταν για τα πιο πολύτιμα προϊόντα πολυτελείας.
«Αυτό που πρέπει να κάνουμε τώρα είναι να πάρουμε τα αρχαία ελληνικά κεραμικά από όλα τα μουσεία του κόσμου και να δούμε τι είναι γραμμένο κάτω από το χρώμα», Ο δρ. Sannibale σημειώνει ότι «πρέπει να ανοίξουμε τον ορίζοντα, με τον οποίο κοιτάμε ένα 2.500 χρόνων εργαστήριο κεραμικών και να δούμε πώς λειτουργούσε. Για μένα, αυτό είναι πιο συναρπαστικό από την ανακάλυψη ενός νέου κειμένου του Κικέρωνα»!!!
Στο άρθρο προτείνεται ότι τις έχουν γράψει οι αγγειοπλάστες και όχι οι ζωγράφοι των αγγείων!
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής, American Journal of Archaeology (AJA), τ. Ιουνίου 2018.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ το πλήρες άρθρο ΕΔΩ.
ΠΗΓΕΣ: Ομιλία του Mario Iozzo, την Πέμπτη 14.6.2018, σε μια ειδικά διοργανωμένη διάλεξη στο Μουσείο του Βατικανού, Wall Street Journal, 15.6.2018.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε τώρα, κ. Iozzo, είναι να πάρουμε τα αρχαία ελληνικά κεραμικά από όλα τα μουσεία του κόσμου, όπως σωστά λέτε, και να τα φέρουμε πίσω στην πατρίδα τους, όπου θα μπορείτε να έρχεστε, εσείς και οι ομάδες σας, και να τα μελετάτε, φιλοξενούμενοί μας, με χαρά…
Τέλος, «πολύτιμα προϊόντα πολυτελείας», λοιπόν, προφανώς για επίλεκτους πελάτες-αγοραστές, που ο αγγειοπλάστης ήξερε τι ήθελαν ή ήξερε το γούστο τους.
Και η… παραγγελιά, λοιπόν, είναι ένα αρχαίο συνήθειο, γιατί «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο»…
Νέα γραπτά κείμενα έρχονται έτσι στο φως, που σημαίνει νέες πληροφορίες…
Η Ιστορία ξαναγράφεται…
