Ο Ηρόστρατος πυρπόλησε ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου και τον θυμόμαστε μέχρι σήμερα
Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που τυφλώνονται από την προοπτική της δόξας. Που θέλουν να την κατακτήσουν με κάθε τρόπο. Που δεν θα διστάσουν να κάνουν το οτιδήποτε για να τα καταφέρουν.
Από τη δόξα στο… αιώνιο ανάθεμα, ωστόσο, η απόσταση είναι μικρή. Μπροστά σε αυτό τον κίνδυνο, κάποιοι, σταματούν τις προσπάθειες τους. Υπάρχουν, ωστόσο, και εκείνοι που δεν σταματούν μπροστά σε τίποτα. Αυτοί που θα φτάσουν το σχέδιό τους μέχρι τέλους. Που θέλουν να γραφτεί το όνομά τους στην ιστορία με οποιοδήποτε κόστος. Ακόμα κι αν το όνομά τους γίνει συνώνυμο της καταστροφής.
Ο πρώτος από αυτούς τους ανθρώπους ήταν ο Ηρόστρατος. Ένας νεαρός ο οποίος χωρίς να είναι κάτι ιδιαίτερο, ήθελε να μνημονεύεται το όνομά τους εις τους αιώνας των αιώνων. Και τα κατάφερε, δεδομένου πως γι’ αυτόν μιλάνε οι άνθρωποι ακόμα και στις ημέρες μας. Ελάχιστα τον ενδιέφερε αν μνημονεύεται για όλους τους λάθους λόγους. Μάλλον τον άφηνε παγερά αδιάφορο ότι προκειμένου να πετύχει αυτό που ήθελε παρέδωσε στην πυρά ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.
Ο Ηρόστρατος και το αχαλίνωτο πάθος του για δόξα
Για την ζωή του Ηρόστρατου δεν είναι γνωστά πολλά πράγματα. Όπως ήδη ειπώθηκε νωρίτερα, άλλωστε, δεν υπήρξε κάτι το ιδιαίτερο. Δεν ήταν κάποιος σπουδαίος λόγιος ή κάποιος εξαιρετικός τεχνίτης, ή έστω ένας ατρόμητος πολεμιστής.
Για την ακρίβεια από τα ελάχιστα που είναι γνωστά μπορεί κάποιος εύκολα να συμπεράνει πως ήταν ακριβώς το αντίθετο. Ήταν ένα από τα κατώτερα μέλη της κοινωνίας της Εφέσου όπου ζούσε. Ήταν, δηλαδή, επί της ουσίας, ένας μή-Εφέσιος ή μπορεί να ήταν ακόμη και σκλάβος.
Ο νεαρός Ηρόστρατος, ωστόσο, είχε μια εμμονική ιδέα: ήθελε το όνομά του να μείνει στην ιστορία. Και όπως αποδείχθηκε θα έκανε τα πάντα για να τα καταφέρει. Ακόμα κι αν το αχαλίνωτο πάθος του, τον είχε τυφλώσει.
Το σχέδιο του ήταν απλό. Ο μοναδικός τρόπος για να μείνει στην ιστορία ήταν να πυρπολήσει ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Το ναό της Αρτέμιδας στην Έφεσο.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά ο συγκεκριμένος ναός χρειάστηκε περίπου 120 χρόνια να χτιστεί! Δεκάδες μαρμάρινοι κίονες υποστήριζαν το κύριο τμήμα του ναού, με κάθε έναν από αυτούς να έχει ύψος 20 μέτρα. Η βάση των θεμελίων του είχε μήκος 131 μέτρα και πλάτος 79 μέτρα! Για να έχουμε μια εικόνα για το μέγεθος θα πρέπει να τονιστεί πως ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος από τον Παρθενώνα που χτίστηκε πολλά χρόνια αργότερα.
«Όταν βλέπω τον ναό της Αρτέμιδος που αγγίζει τον ουρανό, τα υπόλοιπα μνημεία χάνουν την λαμπρότητά τους. Εκτός από τον Όλυμπο, ο ήλιος δεν φάνηκε πουθενά αλλού τόσο μεγαλοπρεπής όσο εδώ», είχε γράψει ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος!
Η πυρπόληση ενός θαύματος
Στις 21 Ιουλίου του 356 π.Χ. ο Ηρόστρατος, τυφλωμένος από την καταστροφική του μανία για δόξα, πυρπολεί το ναό της Αρτέμιδας. Η φωτιά είναι τόσο μεγάλη που κυριολεκτικά αφήνει πίσω της μόνο στάχτη.
Οι Εφέσιοι προσπάθησαν να σώσουν το καμάρι του τόπου τους αλλά κάτι τέτοιο με τα μέσα που υπήρχαν εκείνη την εποχή, όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, δεν ήταν καθόλου εύκολο και έτσι ο ναός καταστράφηκε.
Το σοκ για την πόλη ήταν τεράστιο και αμέσως άρχισαν οι έρευνες προκειμένου να βρεθεί ο ένοχος. Αυτό δεν ήταν καθόλου δύσκολο όπως αποδείχθηκε καθώς ο Ηρόστρατος όχι απλά δεν έκανε τον κόπο να κρυφτεί αλλά υπερηφανευόταν κιόλας για την πράξη του.
Έτσι συνελήφθη και ανακρίθηκε από τις Αρχές της Εφέσου. Ομολόγησε πως έκανε ότι έκανε προκειμένου να αποκτήσει φήμη και το όνομά του να γραφτεί στην ιστορία.
Ο νεαρός βασανίστηκε με τη χρήση τροχού και τελικά εκτελέστηκε. Αλλά δεν σταμάτησαν εκεί. Προκειμένου να τιμωρήσουν τον Ηρόστρατο και μετά το θάνατό του, απαγόρευσαν ρητά κάθε χρήση του ονόματός του στο μέλλον, ενώ έσβησαν από τα αρχεία της πόλης κάθε στοιχείο δικό του προκειμένου με τον τρόπο αυτό να φαίνεται σα να μην υπήρξε ποτέ.
Η πράξη του, ωστόσο, δεν ξεχάστηκε ποτέ και αυτό γιατί δυο ιστορικοί, αρχικά ο Θεόπομπος στο έργο του «Ελληνικά» και στη συνέχεια ο Στράβων, έγραψαν για τον Ηρόστρατο, την αποτρόπαια πράξη του και το πάθος του για να μείνει το όνομά του στην ιστορία.
Έτσι, στο πέρασμα του χρόνου το όνομα του Ηρόστρατου έγινε συνώνυμο αυτού που διακατέχεται από τη μανία να γίνει γνωστός, έστω και διαπράττοντας κάτι κατακριτέο και καταστροφικό. Η φράση «ηροστράτειος δόξα» σημαίνει τη φήμη που αποκτά κάποιος από καταστροφική πράξη, ενώ η φράση «ηροστράτειο έργο», το μάταιο έργο.
Και όχι μόνο στα Ελληνικά. Στα γερμανικά η λέξη «Herostrat» υποδηλώνει τον εγκληματία που «διψά για δόξα», ενώ ο όρος «Herostratic fame» στα αγγλικά την «δόξα με κάθε μέσο»
Η σύνδεση της πυρπόλησης με τον Μέγα Αλέξανδρο
Ένα από τα περίεργα της πυρπόλησης του ναού της Αρτέμιδας από τον Ηρόστρατο είναι η σύνδεση εκείνης της ιστορίας με τη γέννηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όπως αναφέρει ο Πλούταρχος στους Παράλληλους Βίους (Αλέξανδρος, 3), την νύχτα που ο Ηρόστρατος πυρπολούσε ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου γεννιόταν και ο σπουδαίος Μακεδόνας στρατηλάτης.
Λέγεται, μάλιστα, πως οι Πέρσες προέβλεψαν πως η καταστροφή του ναού ήταν ένας κακός οιωνός για το λαό τους…
Παράλληλα, ο θρύλος θέλει την Άρτεμη να λείπει από την Έφεσο και να μην μπορεί να προστατέψει το ναό της καθώς βρισκόταν ως βοηθός στην γέννα της Ολυμπιάδας στη Μακεδονία!
Όταν μεγάλωσε ο Μέγας Αλέξανδρος έμαθε για τη σύνδεση των δυο γεγονότων και έτσι προσφέρθηκε να ανοικοδομήσει ο ίδιος το ναό της Αρτέμιδας. Οι Εφέσιοι, ωστόσο, αρνήθηκαν ευγενικά και συγκέντρωσαν χρήματα από γειτονικούς λαούς προκειμένου να δώσουν και πάλι ζωή στα ερείπια.
Τελικά τα κατάφεραν και τον έχτισαν και πάλι πολλά χρόνια αργότερα, ωστόσο, η μοίρα είχε άλλα σχέδιο. Ο Ναός της Αρτέμιδας καταστράφηκε για δεύτερη φορά το 262 π.Χ. μετά από επιδρομή των Γότθων.
Σύμφωνα, μάλιστα, με μια θεωρία ο ναός ανοικοδομήθηκε εκ νέου και κατεδαφίστηκε οριστικά περί το 406 μΧ με υπόδειξη του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει καθώς πρόσωπα και χρονολογίες δεν ταιριάζουν.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως ο Ιουστινιανός τον 6ο αιώνα πήρε από τον ήδη ερειπωμένο ναό κάποιους κίονες και τους ενσωμάτωσε στην Αγία Σοφία ενώ σήμερα τμήματα από τον Ναό της Αρτέμιδας βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.
