Κάθε μια από τις θαλασσινές Παναγίες έχει το δικό της όνομα και μια διαφορετική ιστορία να διηγηθεί, μα όλες είναι ιδιαίτερα αγαπητές από τους ανθρώπους που ζουν από τη θάλασσα και παλεύουν με τον θυμό της για ένα μεροκάματο…
Κύθνος
Παναγία Κανάλα
Με εύκολη πρόσβαση από τη Δρυοπίδα (7 χλμ.) η περιοχή όπου είναι χτισμένο το σημαντικότερο μοναστήρι της Κύθνου, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα αξιοθέατα.
Γύρω από το μοναστήρι, το οποίο χτίστηκε το 1869 σε βράχινη προεξοχή που εισβάλλει στο γαλάζιο της θάλασσας, αναπτύχθηκε στα μετέπειτα χρόνια ο ομώνυμος οικισμός.
Στο καθολικό του μοναστηριού φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας της Κανάλας, έργο του ιερομόναχου Εμμανουήλ Σκορδίλη (1575) που θεωρείται ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της λεγομένης Κρητικής Σχολής.
Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα βρέθηκε από ψαράδες στο θαλάσσιο πέρασμα που χωρίζει την Κύθνο και τη Σέριφο.
Στις 15 Αυγούστου, ανήμερα της Παναγίας, γίνεται η περιφορά της εικόνας και ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια των Κυκλάδων.
Παναγία Φλαμπουριανή
Είναι από τις πιο όμορφες εκκλησίες της Κύθνου, καθώς ακουμπά σχεδόν πάνω στο κύμα, έτσι όπως είναι χτισμένη πάνω στον μεγάλο βράχο που χωρίζει την παραλία Φλαμπουρίων σε δύο μέρη.
Οι ντόπιοι θα σας δείξουν τα ίχνη της Παναγίας που έχουν αποτυπωθεί στην πέτρα καθώς, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ήταν αυτή που τους υπέδειξε το σημείο όπου ήθελε να της χτίσουν την εκκλησιά.
Ο ναός πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου, την ημέρα που η Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει τη σύναξη της Θεοτόκου.
Η τοποθεσία όπου είναι χτισμένος ο ναός θεωρείται από τις πλέον ήσυχες και όμορφες παραλιακές περιοχές του νησιού.
Σίφνος
Παναγία Χρυσοπηγή
Το ιστορικό μοναστήρι της Χρυσοπηγής είναι ένα από τα πιο πολυφωτογραφημένα των Κυκλάδων, η Παναγιά του πολιούχος και προστάτιδα της Σίφνου.
Βρίσκεται χτισμένο σε μια βραχώδη πέτρινη γλώσσα που εισχωρεί στη θάλασσα και επικοινωνεί με την απέναντι στεριά με μικρή γέφυρα. Η εκκλησία χτίστηκε το 1650 όταν εδώ βρέθηκε από ψαράδες η εικόνα της Μεγαλόχαρης.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, σε μια από τις πολλές πειρατικές επιδρομές που δέχθηκε η Σίφνος, μια καλογριά που δεν πρόλαβε να βρει καταφύγιο στα προστατευμένα σημεία του νησιού κυνηγημένη από τους πειρατές, παρακάλεσε την Παναγιά να τη σώσει.
Εκείνη τη στιγμή ο βράχος κόπηκε στα δυο και οι πειρατές έπεσαν στη θάλασσα. Επίσης να αναφέρουμε πως ο ποιητής Αριστομένης Προβελέγγιος έζησε σε ένα από τα κελιά της μονής και εδώ έγραψε αρκετά από τα ποιήματά του.
Ανατολικό Πήλιο
Παναγιά Λαμπηδόνα
Το χωριό Λαμπινού του ανατολικού Πηλίου βρίσκεται χωμένο σε κατάφυτη μασχάλη του βουνού, σε μικρή απόσταση από την ακτή.
Κατηφορίζοντας προς τη θάλασσα, συναντήσαμε το ερειπωμένο μοναστήρι της Παναγιάς Λαμπηδόνας, ένα από τα ομορφότερα του Πηλίου.
Το καθολικό της μονής ανακαινίστηκε το 1796, σύμφωνα με επιτοίχια πλάκα, από τους Ζουπανιώτες (από το χωριό Πεντάλοφο της Μακεδονίας) τεχνίτες Μίλιο και Δήμο Ζουπανοπολίτη.
Σύμφωνα με την παράδοση, ενσαρκώνει το τάμα κάποιου ναυτικού που γλίτωσε από τη λυσσαλέα θάλασσα, όταν έπειτα από προσευχή του στην Παναγία, μια λάμψη φώτισε μέσα στο σκοτάδι τον μικρό όρμο και ο καπετάνιος έσωσε το πλοίο και τις ζωές των συντρόφων του. Υστερα από αυτό έχτισε το μοναστήρι.
Μέθανα
Η Κρασοπαναγιά
Από το χωριό Καμένη Χώρα αρχινά το σημαδεμένο μονοπάτι που οδηγεί στο μικρό, λευκό ξωκλήσι της Κρασοπαναγιάς που είναι χτισμένο πάνω στα βράχια της θάλασσας.
Σύμφωνα με την παράδοση, πρόκειται για το αφιέρωμα κάποιου ναυτικού στην Παναγία όταν το καΐκι του φορτωμένο με κρασοβάρελα έπεσε σε μεγάλη τρικυμία.
Ο,τι προσευχή ήξερε ο καπετάνιος την είχε πει, αλλά σωσμός δεν φαινόταν και το πλεούμενο κινδύνευε να βυθιστεί αύτανδρο.
Μέσα στην απόγνωση ο καπετάνιος έταξε στη Μεγαλόχαρη πως αν τελικά τα καταφέρει και καβατζάρει τον κάβο τον Μεθάνων, θα χτίσει σ’ εκείνο το σημείο εκκλησία αφιερωμένη στη χάρη της και στη λάσπη που θα ένωνε τις πέτρες, αντί για νερό θα έβαζε κρασί! Ιδιότυπη προσφορά, πώς να την αρνηθεί η Μεγαλόχαρη! Το καΐκι πέρασε το ακρωτήριο και έπιασε απάνεμες θάλασσες.
Ο καπετάνιος ως ευσεβής χριστιανός που ήταν πραγματοποίησε το τάμα του. Ετσι χτίστηκε το εκκλησάκι της Κρασοπαναγιάς που αντικρίζουν όλοι όσοι έρχονται από την Αίγινα ή τον Πειραιά με κατεύθυνση το λιμανάκι στο Βαθύ.
Ανδρος
Παναγία Θαλασσινή
Η μικρή εκκλησιά που είναι χτισμένη στην κορφή ενός βράχου που δεσπόζει μέσα στη θάλασσα στην τοποθεσία Πλακούρα είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα σημεία του νησιού των ναυτικών.
Δεν υπάρχει περίπτωση να επισκεφτείτε τη Χώρα της Ανδρου και να μη σταθείτε για λίγο στον μικρό εξώστη της Παναγίας Θαλασσινής για να ατενίσετε την πόλη, τον φάρο και το ανοιχτό πέλαγος.
Η λαϊκή παράδοση αναφέρει πως ένα βράδυ με τρομερή τρικυμία είδαν οι ντόπιοι την εικόνα της Παναγίας να πλέει στη θάλασσα εκπέμποντας ένα αλλόκοτο φως. Στο σημείο όπου το κύμα έβγαλε την εικόνα οι νησιώτες έχτισαν το εκκλησάκι.
Μάλιστα ένας δεύτερος θρύλος θέλει τα ξύλα που χρησιμοποιήθηκαν για τη στέγη του ναού να είναι το «δώρο» κάποιου καπετάνιου που τα πέταξε στη θάλασσα όταν το πλοίο του κινδύνεψε από φουρτούνα.
Λέρος
Παναγία Καβουράδαινα
Από την υπέροχη παραλία του Ξηρόκαμπου ο ασφάλτινος δρόμος μάς οδηγεί στην Παναγία Καβουράδαινα. Πρόκειται για μια μικροσκοπική εκκλησία χτισμένη στο κοίλωμα βράχου πλάι στο κύμα.
Το όνομά της το πήρε καθώς, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, η εικόνα της Παναγιάς βρέθηκε από έναν ψαρά που ψάρευε καβούρια ή κατά μια άλλη εκδοχή διότι όταν τη βρήκαν την κρατούσαν στις δαγκάνες τους καβούρια.
Βέβαια όπως σε όλους τους θρύλους υπάρχουν και άλλες εκδοχές της ιστορίας με μικρές παραλλαγές. Δίκαια λόγω θέσης θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα εκκλησάκια της Δωδεκανήσου.
Οσοι βρεθείτε στο ενδιαφέρον αυτό νησί αξίζει να την αναζητήσετε. Η Παναγιά η Καβουράδαινα γιορτάζει στις 8 Αυγούστου.
Ψέριμος
Παναγία Γραφιώτισσα
Η Ψέριμος, που παλιότερα ονομαζόταν Κάπαρη, βρίσκεται ανάμεσα στην Κάλυμνο και την Κω, ενώ ταυτόχρονα απέχει λίγα μίλια από τα μικρασιατικά παράλια.
Σε αυτόν τον βράχο του Αιγαίου που μόλις αγγίζει σε έκταση τα 15 τ.χ., ζουν μόνιμα στον έναν και μοναδικό οικισμό του νησιού 50 με 80 άνθρωποι.
Από το Αυλάκι, το μικρό λιμάνι της Ψερίμου με την υπέροχη παραλία, ξεκινά το σύντομο ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί ύστερα από ευχάριστη αλλά σύντομη πορεία στην πανέμορφη παραλία της Παναγιάς Γραφιώτισσας.
Εδώ πάνω στο κύμα ξεχωρίζει το μικρό λευκό ξωκλήσι, χτισμένο στη θέση προγενέστερου παλαιοχριστιανικού ναού. Η Παναγία η Γραφιώτισσα γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.
Μύκονος
Παναγία η Παραπορτιανή
Η εκκλησία της Παναγιάς Παραπορτιανής που δεσπόζει πάνω στα βράχια του γιαλού, στον οικισμό του Κάστρου πίσω από τον νότιο βραχίονα του μικρού λιμανιού, θεωρείται ένα από τα σύμβολα του νησιού των ανέμων.
Η Παραπορτιανή είναι ένα πανέμορφο σύμπλεγμα εφευρετικής λαϊκής νησιώτικης αρχιτεκτονικής, όπου συστεγάζονται πέντε διαφορετικοί ναοί!
Ο παλαιότερος ναός είναι αυτός των Αγίων Αναργύρων (15ος αι.). Οι υπόλοιποι τέσσερις (Αγιος Ευστάθιος, Αγιος Σώζων, Αγία Αναστασία και Παναγία) έχουν οικοδομηθεί με τέτοιο ευφάνταστο τρόπο, ώστε να στηρίζουν την πέμπτη εκκλησία που επικάθεται σαν τρούλος!
Το όνομα Παραπορτιανή το πήρε από τη μικρή πύλη, το «παραπόρτι» του τείχους του μεσαιωνικού κάστρου της Χώρας, κοντά στο οποίο είναι χτισμένη.
Μάνη, Λιμένι
Παναγία Βρετή
Το Λιμένι είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της παραλιακής Μάνης, επίνειο της Αρεόπολης και σήμερα τουριστικό θέρετρο της περιοχής.
Στο παρελθόν το μικρό αυτό χωριό της Λακωνικής Μάνης ήταν η έδρα της ισχυρής μανιάτικης οικογένειας των Μαυρομιχάληδων.
Διασώζεται ακόμη το μεγαλόπρεπο αρχοντικό τους που από τους ντόπιους ονομάζεται «παλάτι».
Εκεί δίπλα πάνω στο κύμα συναντάμε τα απομεινάρια της εκκλησίας της Παναγίας Βρετής ή Ευρέτριας που ήταν θεμελιωμένη στα βράχια της ακτής.
Πρόκειται για έναν σταυρεπίστεγο ναό, κτίσμα του 1731, που ήταν το καθολικό μονής που άνηκε στους Μαυρομιχαλαίους, οι τοιχογραφίες είναι του 18ου αιώνα.
To σημείο του ναού αλλά και γενικότερα το Λιμένι είναι γνωστά για το υπέροχο ηλιοβασίλεμα.
Λέσβος
Παναγιά Γοργόνα
Το ψαροχώρι Σκάλα Συκαμιάς βρίσκεται στο βορειότερο σημείο της Λέσβου αντίκρυ από τα μικρασιατικά παράλια και είναι το επίνειο του ομώνυμου ορεινού χωριού – γενέτειρα του συγγραφέα Στράτη Μυριβήλη.
Στην άκρη του μικρού αγκυροβολίου, χτισμένο κυριολεκτικά πάνω στον βράχο, το ξωκλήσι της Παναγιάς Γοργόνας καλωσορίζει επισκέπτες και πλεούμενα καθώς αποτελεί σήμα κατατεθέν του χωριού.
Λέγεται ότι η τοιχογραφία που απεικόνιζε την Παναγία με ουρά γοργόνας και που σήμερα δεν υπάρχει πια, έδωσε την έμπνευση στον Μυριβήλη να γράψει το 1948 το γνωστό, ομότιτλο μυθιστόρημά του.
Η ομορφότερη ώρα για να έρθετε εδώ είναι το σούρουπο όταν το λιμανάκι με τα λιγοστά σπίτια, τα καΐκια και οι ψαροταβέρνες βάφονται με τα πιο γλυκά χρώματα.
Κέρκυρα
Παναγία Βλαχέρνα
Είναι ένα από τα πιο γνωστά αξιοθέατα της Κέρκυρας. Ο ναός της Παναγίας των Βλαχερνών είναι κτίσμα του 17ου αιώνα και βρίσκεται πάνω σε ένα νησάκι το οποίο απέχει από την αντικρινή στεριά 100 μ. περίπου.
Ενας τσιμεντένιος δρομάκος ενώνει τη νησίδα με την παραλία του Κανονιού δίνοντας πρόσβαση στους προσκυνητές. Μέχρι το 1980 λειτουργούσε ως γυναικείο μοναστήρι.
Το όνομα Βλαχέραινα ή Βλαχέρνα προέρχεται από την ομώνυμη μεγάλη μονή της Κωνσταντινούπολης. Από εδώ ξεκινούσαν τα καΐκια για το κοντινό και κατάφυτο Ποντικονήσι.
Τελευταία η πρόσβαση σε αυτό το λιλιπούτειο νησί απαγορεύτηκε με σκοπό να προστατευτεί το φυσικό περιβάλλον από την έντονη παρουσία επισκεπτών.
Νάξος
Παναγιά Μυρτιδιώτισσα
Πρόκειται για έναν μικροσκοπικό ναό που είναι χτισμένος μέσα στο λιμάνι της Νάξου πάνω σε μια διαμορφωμένη ξέρα.
Πότε χτίστηκε το εκκλησάκι κανείς δεν γνωρίζει, πάντως αποτυπώνεται σε γκραβούρα του 1782, οπότε είναι σίγουρα παλιότερο.
Η παράδοση λέει πως ένας καπετάνιος με καταγωγή από τα Κύθηρα έπλεε με το καράβι του ανοιχτά της Νάξου όπου και τον έπιασε φουρτούνα. Τότε προσευχήθηκε στην Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα, αγαπημένη Παναγιά των Κυθηραίων και προστάτιδα του νησιού του Ιονίου, πως αν πιάσει λιμάνι θα χτίσει ένα εκκλησάκι αφιερωμένο σε εκείνη. Η ευχή του πραγματοποιήθηκε και το πλοίο σώο έδεσε στο λιμάνι της Νάξου.
Εκεί πάνω στην ξέρα ο καπετάνιος με το πλήρωμα υλοποίησαν το τάμα τους και σήμερα το ναΰδριο είναι ένα από τα αξιοθέατα της Χώρας.
Σκόπελος
Παναγία του Πύργου
Στο λιμάνι της Σκοπέλου πάνω από τον λιμενοβραχίονα δεσπόζει επιτηρώντας από περίοπτη θέση τα πλεούμενα η πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής εκκλησία της Παναγιάς του Πύργου ή του Κάστρου.
Το τέμπλο της χρονολογείται τον 17ο αι. αιώνα, εποχή που θεωρείται ότι χτίστηκε και όλος ο ναός. Υπάρχουν επίσης εικόνες του 18ου και του 19ου αι. καθώς και μια μεγάλη εικόνα που περισυνελέγη από τη θάλασσα.
Ο ναός θεωρείται από τους πιο όμορφους και αναγνωρίσιμους της Σκοπέλου.
Από τον εξώστη της θα έχετε μια θαυμάσια θέα στο λιμάνι και την πόλη της πριν συνεχίσετε να ανηφορίζετε τα σκαλοπάτια για το μεσαιωνικό κάστρο.
Κάλυμνος
Παναγία στο Καστέλλι
Στο ακρωτήριο Ασπροπουντάρι που εντοπίζεται βόρεια από το Μελιτσαχά και απέναντι από την Τέλενδο συναντάμε ένα από τα μεσαιωνικά κάστρα της Καλύμνου.
Η εκκλησιά της Παναγίας είναι χτισμένη στα ριζά του βράχου, μόλις λίγα μέτρα ψηλότερα από τη θάλασσα. Προσεγγίζεται είτε διά θαλάσσης είτε με μονοπάτι που ξεκινά από τον δρόμο που οδηγεί από Μυρτιές προς Aργινώντα.
Πληροφορίες πότε χτίστηκε ο ναός δεν υπάρχουν, πιθανολογείται όμως ότι είναι του 18ου αιώνα.
Το βέβαιο είναι ότι είναι η αγαπημένη Παναγία των σφουγγαράδων και των ψαράδων της περιοχής που πάντα επικαλούνται την προστασία της και της σιγοψιθυρίζουν ο καθένας τα δικά του κρυφά λόγια όταν τα καΐκια τους περνούν ξυστά από τα βράχια της και ανοίγονται στο πέλαγος.
Κείμενο – φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / viewsofgreece.com
